De doorbraak van quantified self: meten, weten, leven

“Zou je alles willen meten over je leven en je lichaam? Echt alles?” Een goede vriend van me was verbaasd. Want ik doe aan quantified self: het meten van mijn lichaam en leven. Hij was nog verbaasder toen ik hem vertelde wat de impact van deze ontwikkeling is en gaat worden. De spectaculaire ontwikkeling van (sensor-) technologie zorgt ervoor dat je straks bijna alles over en van jezelf kan meten. Het enige wat ons nog tegenhoudt is onze verbeelding.

Alles meten over jezelf?

Wat is quantified self? Quantified self gaat over het meten en monitoren van je leven. Hoeveel stappen zet ik gemiddeld per dag? Wat is mijn hartslag? Hoeveel transpireer ik? Hoe groot was het percentage diepe slaap afgelopen nacht? Hoe gelukkig was ik vandaag op een schaal van 1 tot 5? Allemaal vragen die gaan over jezelf, je lichaam, je mentale staat, je input en output.

Oorsprong van quantified self

De oorsprong van quantified self ligt bij Gary Wolf en Kevin Kelley, van het technologiemagazine Wired. Volgens de overlevering waren zij de eerste die term bedachten in 2007, een blog oprichtten en bijeenkomsten gingen organiseren.

Deze ‘quantified self meetups’ zijn in de loop van de jaren spectaculair uitgebreid. Tijdens deze meetups staan drie vragen centraal: 1. Wat heb je gemeten? 2. Hoe heb je het gemeten? 3. Wat heb je geleerd? Overal ter wereld vinden deze meet-ups plaats. Sinds een tijdje ook in Nederland in Amsterdam en Groningen. In Groningen bestaat zelfs een heus instituut.

“De sfeer rond QS doet denken aan het midden van de jaren negentig, de beginjaren van het internet. Stilte voor de storm. We staan aan de vooravond van revolutionaire technologische veranderingen met waarschijnlijk een enorme maatschappelijk impact.”
Erwin Blom, mediawatcher

Wearables in overvloed

Quantified self maakt een explosieve groei door. Zo waren op de consumenten electronicabeurs CES dit voorjaar waren de zogenaamde ‘wearables’ in overvloed aanwezig. Van de usual suspects Fitbit, Withings, Nike, maar ook van Sony, LG en Garmin. Een andere goede indicator? Het aantal zoekopdrachten naar de term quantified self groeit exponentieel.

Hipsters met gadgets

Quantified selfers, lifeloggers, lifestreamers, bio-hackers. Verzamelnamen voor iedereen die zich bezighoudt met het meten van hun lichaam en leven om zichzelf te verbeteren. Wie zijn die ‘early adopters’? In meet-ups zie ik veel jonge mannen. Techneuten met gadgets en hipsters met strakke polsbandjes. Al dan niet terecht klinkt er af en toe kritiek dat quantified self elitair is. Een beetje activity tracker kost al gauw meer dan 100 euro. Maar wat zegt dat? De eerste laptops waren ook aan de prijs. Steeds meer fabrikanten houden zich bezig met QS. Dit bevordert de innovatie en drukt de prijs.

Zelfmeting als spiegel

Waar is al dat meten nou goed voor? QS schuurt langs de ‘self help’ behoefte van mensen. Hoe kan je je leven verbeteren op basis van metingen? Meet met een app af en toe hoe gelukkig je bent en hang daar labels aan. Zo kun je er achter komen waar je blij van wordt. Ik voel me in het weekend het beste.Een open deur? Zeker, maar dat is naar mijn opvatting het tweede motief om mezelf te meten.

Het gaat ook om bewustwording. Toen ik een week lang ging bijhouden wat ik dronk en at, kwam ik er achter dat ik toch veel meer snoep dan ik altijd dacht. Het derde argument is dat ik het vooral erg leuk vind. Elke keer als ik met mensen ga eten dan maak ik een foto met mijn mobiel. Over een heel jaar is het erg gaaf om te zien wat en met wie je allemaal hebt gegeten. QS werkt zo als mijn extern geheugen.

Hooggespannen verwachtingen

Volgens de pioniers van quantified self zoals Martijn Aslander en Maarten den Braber is de volgende stap ‘quantified us’. Door de data van een heleboel gebruikers te combineren kun je opvallende inzichten ontdekken. Een bekend voorbeeld dat vaak wordt aangehaald is dat astma-inhalers werden uitgerust met een gps sensor.

In een Amerikaanse stad kwamen ze er achter dat een bepaalde dag door heel veel mensen de inhaler werd gebruikt. Het bleek dat op die dag in de haven altijd een schip aanlegde om soja te storten naar een fabriek. Zijn het hooggespannen verwachtingen of gaat het combineren van big quantified self data grote wereldproblemen oplossen? Quantified self zal hoe dan ook een grote invloed krijgen op (wetenschappelijk) onderzoek en marktonderzoek.

Quantified self is gevaarlijk

Uitdagingen zijn er ook. Hoe zit het met de privacy? Voor een zorgverzekeraar is het heel interessant om te weten hoe vaak ik per week sport en wat ik elke dag eet en drink. Hoe zit het met de betrouwbaarheid van persoonlijke experimenten? Zit er niet sowieso een ‘bias’ in als het onderzoekssubject zichzelf meet? Een andere opvatting hierbij is overigens dat elke mens verschillend is. De gemiddelde mens waarvoor bijvoorbeeld geneesmiddelen zijn ontwikkeld? Die bestaat niet.

Impact van quantified self

Blijft quantified self gewoon leuk voor een klein select groepje? Nee. De impact van quantified self is al groot en wordt nog groter. Neem businessmodellen. Nike is allang geen fabrikant van sportschoenen meer. Met de Nike + Fuelband en apps creëren ze ecosystemen rondom zelfmeting van je dagelijkse activiteit en trainingen. Nike kan zijn producten nog specifieker aanbieden op basis van de data die ze over mij verzamelen. Loop ik veel in het bos? Speciaal voor mij zijn de crossschoenen in de aanbieding.

Fabrikanten verkopen abonnementen

Fitbit verkoopt niet alleen activity trackers, maar met een premium abonnement heb je toegang tot nog betere statistieken en grafieken. Idem voor Jawbone. Voor een jaarlijks bedrag kun je op basis van je data coaching krijgen om af te vallen of fitter te worden.

Design en mode

Maar niet alleen business modellen, marketing en (wetenschappelijk) onderzoek veranderen door quantified self. Fabrikanten hebben er baat bij op een andere manier na te denken over design nu je als gebruiker technologie zo dicht op je lichaam draagt. Of neem mode. De huidige activity trackers zijn heel technisch en toch een beetje nerdy. Wanneer komt de eerste modieuze polsband bomvol met sensortechnologie? Mijn vriendin draagt een Fitbit Flex, maar kan niet wachten tot ze iets mooiers om haar pols kan dragen.

Vluchtige hype?

“Is dit allemaal niet erg overdreven?” vroeg een goede vriend mij, toen ik hem de toekomst van quantified self schetste. “Misschien wel,” antwoordde ik. “Maar de voortekenen liegen er niet om.” Door de spectaculaire toename van (sensor-) technologie kun je straks bijna alles meten. Om de bovengenoemde toekomst van quantified self te creëren hebben we verbeeldingskracht, intuïtie en ondernemerschap nodig. Dat is overigens niet goed te kwantificeren. Nog niet tenminste.

Benieuwd naar quantified self? Op 11 en 12 mei 2014 is de Quantified Self Conference in Amsterdam.