Is jouw website al toegankelijk voor iedereen? De nieuwe Webrichtlijnen

In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken verscheen dit jaar het Toepassingskader Webrichtlijnen. Een onmisbaar naslagwerk als je aan de slag wilt met de implementatie van de nieuwe Webrichtlijnen. Naar aanleiding van de verschijning ervan organiseert de Stichting Accessibility diverse ‘bijspijkermiddagen’ over de Webrichtlijnen. In dit artikel spijker ik jou bij over de laatste ontwikkelingen.

Tijdens zo’n bijeenkomst georganiseerd door Stichting Accessibility, vertellen enkele specialisten over hun ervaringen met de nieuwe Webrichtlijnen. En dat vanuit verschillende perspectieven: de webbouwer, de websitebezoeker met een (visuele) beperking, de opdrachtgever of het ministerie en de adviseur of inspecteur. Naast enkele gezamenlijke sessies, hebben deelnemers de mogelijkheid om door deelname aan verschillende workshops – we zijn tenslotte op het terrein van Stichting Bartimeus in Zeist –  te ervaren hoe het is om bijvoorbeeld te internetten met een visuele beperking.

Basisprincipes Webrichtlijnen 2

Maar eerst even opfrissen, wat zijn de Webrichtlijnen (versie 2) ook alweer en waarom zou je ze moeten toepassen? De Webrichtlijnen 2 bestaan uit verschillende basisprincipes, namelijk:

• de vier basisprincipes van WCAG 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines): waarneembaar, bedienbaar, begrijpelijk, robuust;

• een extra basisprincipe dat is vastgesteld door de Nederlandse overheid: universeel.

Onder deze basisprincipes hangen verschillende richtlijnen. En onder deze richtlijnen hangen weer verschillende succescriteria. De succescriteria staan volledig uitgeschreven in het Toepassingskader, met verschillende oplossingsmogelijkheden per succescriterium.

Verschillen met Webrichtlijnen 1

Sinds dit jaar kan er worden getoetst op de Webrichtlijnen, versie 2. Daarvoor werden organisaties getoetst op het voldoen aan de Webrichtlijnen, versie 1.

Trainer en adviseur Tim van Schie geeft enkele verschillen aan van de Webrichtlijnen 2, ten opzichte van de Webrichtlijnen 1:

• De Webrichtlijnen 2 zijn technologie-onafhankelijk, waardoor ze ook geschikt zijn voor toekomstige technologieën.

• Door het gebruik van de Webrichtlijnen 2 wordt de werkelijke toegankelijkheid beter geborgd. De WCAG 1.0 kwamen uit 1999, daarin staat bijvoorbeeld beschreven dat het gebruik van Javascript niet is toegestaan. Inmiddels is dat achterhaald, want screenreaders ondersteunen dat prima (mits je Javascript goed implementeert).

• Met dank aan het Toepassingskader is er meer achtergrondinformatie beschikbaar. Er staat beschreven waarom een bepaalde richtlijn of een bepaald succescriterium belangrijk is.

• Het instapniveau (niveau A) is uitgebreider geworden. Om te voldoen aan niveau A moeten websites volledig toetsenbordtoegankelijk zijn.

• In sommige opzichten is niveau A ook gemakkelijker geworden. Een voorbeeld? Bij video volstaat een transcript in plaats van audiodescriptie.

• Er zijn ook geheel nieuwe zaken toegevoegd in de Webrichtlijnen 2. Een voorbeeld is dat iedere pagina op minimaal twee manieren gevonden moet kunnen worden. Bijvoorbeeld zowel via de navigatie als via een sitemap.

• De Webrichtlijnen 2 zijn ruimer voor alternatieven. Als je Google Maps gebruikt voor het weergeven van een adres, kun je volstaan door dit adres ook in de tekst op die pagina aan te bieden. Gebruik je een datumprikker bij een invoerveld, dan kun je er als alternatief voor zorgen dat de datum ook handmatig in te vullen is. Gebruik je een uitklapbaar submenu in de hoofdnavigatie, dan kun je er als alternatief voor zorgen dat het menu ook op de volgende pagina’s beschikbaar is. Al deze alternatieven zijn toegestaan.

Webrichtlijnen: doel en middel

Een bijeenkomst over digitale toegankelijkheid is niet compleet zonder Raph de Rooij. Raph geeft wederom aan dat het voldoen aan de Webrichtlijnen geen doel op zich is. Het doel van de Nederlandse overheid is dat iedereen succesvol gebruik kan maken van online aangeboden informatie en diensten. De Webrichtlijnen zijn hierbij het middel dat wordt ingezet voor het vergroten van de bouwkwaliteit en voor het borgen van de toegankelijkheid van websites.

De richtlijnen ondersteunen bezoekers in het gebruik van websites, niet alleen als de bezoeker een functiebeperking heeft, maar ook in geval van bijvoorbeeld trage internetverbindingen, kleine beeldschermen of verouderde software.

Inmiddels voldoet een kwart van de Nederlandse gemeenten aan de Webrichtlijnen. Twee jaar geleden was dat nog maar 5%. Overigens is het toepassen van de Webrichtlijnen niet alleen aan te bevelen voor overheidsorganisaties, ook voor andere organisaties heeft het toepassen voordelen. Google is immers blind en doof, dus qua SEO heeft de toepassing van de Webrichtlijnen zeker voordelen.

Nieuw verantwoordingsmodel

Parallel aan het Toepassingskader wordt een nieuw verantwoordingsmodel ontwikkeld. Leon van der Ven, senior beleidsmedewerker bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, vertelt ons hier meer over. Uiterlijk op 1 januari 2015 moeten namelijk alle overheidsorganisaties in Nederland voldoen aan de Webrichtlijnen.

Pas toe of leg uit

Hierbij wordt gewerkt volgens het ‘Pas toe, of leg uit’-principe. Dit houdt in dat je de Webrichtlijnen moet toepassen, tenzij je een hele goede reden hebt om dit niet te doen. Overigens staat in het Toepassingskader beschreven dat ‘kosten’ geen geldige reden is om niet te voldoen. Als je een reden hebt om een richtlijn niet toe te passen, dan moet je dit verklaren en deze verklaring op je website zetten. In de komende periode wordt duidelijk hoe zo’n verantwoording er nu precies uit moet komen te zien.

Eerste ervaringen van webbouwers

Doordat de Webrichtlijnen 2 technologieonafhankelijk zijn, ben je als webbouwer flexibeler in het kiezen van een passende oplossing om een onderdeel van je website toegankelijk te maken. WordPress programmeur Rian Rietveld ziet het als een groot voordeel dat ze nu kan werken met HTML5 en CSS3. Met behulp van deze technieken zijn webbouwers in staat om:

• betekenis te geven aan een pagina (dit is de bovenbalk, dit is de zijbalk, etc) wat voordelen heeft voor zoekmachines en screenreaders;

• websites veel interactiever te maken zonder dat je hiervoor bepaalde scripts nodig hebt;

• websites responsive op te leveren. (Dit laatste kan overigens ook zonder HTML5)

Tim van Schie voegt hieraan nog toe dat het gebruik van Javascript – mits goed toegepast – is toegestaan. Het gebruik van Flash geeft nog wel vaak problemen qua toegankelijkheid, het blijkt vaak lastig om met alleen het toetsenbord in een Flash video te komen. Een oplossing hiervoor is om diezelfde video ook als download aan te bieden met ondertiteling en audiodescriptie.

Rian concludeert dat de nieuwe Webrichtlijnen een enorme verbetering zijn ten opzichte van de vorige versie. Haar conclusie? Je kunt met de nieuwe Webrichtlijnen moderne en toegankelijke websites bouwen, maar het is geen wondermiddel, het blijft altijd mensenwerk!

PDF-bestanden toegankelijk aanbieden

Met de komst van de nieuwe Webrichtlijnen gelden voor PDF-bestanden dezelfde richtlijnen als voor webpagina’s. Dat betekent nogal wat, als je een heel archief met PDF-bestanden op je website hebt staan (Los van de vraag of het wel nodig is dat je zoveel PDF-bestanden op je website hebt staan…).

Gelukkig is de benadering van Leon van der Ven heerlijk rationeel: “Richt je energie niet op het toegankelijk maken van alle PDF’s die online staan, maar kijk vooral naar belangrijke dienstverlening”. Tim van Schie voegt hieraan toe dat er op dit moment bij inspecties niet naar PDF-bestanden wordt gekeken. Er is sprake van een tijdelijke ontheffing tot en met 28 mei 2014. De normcommissie is bezig met het uitwerken van een archiefregeling, waarin wordt voorgesteld hoe om te gaan met oudere bestanden.

Toekomst

In de komende periode komen de volgende ontwikkelingen op het gebied van digitale toegankelijkheid eraan:

• Editor: er wordt vanuit het ministerie gekeken naar de bouw van een (open source) CMS-editor, waarin webredacteuren geen voor de hand liggende fouten meer kunnen maken.

• Automatische toetsing: op dit moment is automatische toetsing op (een gedeelte van) de Webrichtlijnen 2 nog niet mogelijk. Volgens Leon van der Ven kunnen circa 20 Webrichtlijnen redelijk automatisch worden getoetst en is men in Europees verband bezig met de ontwikkeling van één toetsings- en rapportage tool.

• Geo-informatie: in de nabije toekomst komt er een specifiek document over het toegankelijk maken van geo-informatie.

• Verantwoording: tenslotte kunnen we een ‘verantwoordingstemplate’ verwachten, waarin meer staat beschreven hoe organisaties de ‘Leg-uit’ kunnen uitleggen.

Tot slot

Meer lezen over de informatiemiddag of meediscussiëren op twitter? Dan kan via de hashtag: #toepweb.

Nog meer lezen? Eerder dit jaar verscheen er al een artikel over het toepassen van de nieuwe Webrichtlijnen, naar aanleiding van het Nationaal Congres Digitale Toegankelijkheid.

De foto’s in dit artikel zijn gemaakt door Ron Beenen. Foto intro met dank aan Fotolia.