Laat de perfecte keuze los: richt je op wat goed genoeg is

We maken dagelijks keuzes door te kiezen voor wat goed genoeg is in plaats van perfect, of het nu gaat om appelkruimeltaart of een baan bij Stevig & Co. Dit is geen teken van irrationaliteit, maar een manier om onze beperkte tijd, kennis en mentale energie optimaal te benutten. In plaats van te streven naar perfectionisme, helpt het ons om in een wereld vol mogelijkheden vooruit te komen.

Op een verjaardag komt het regelmatig voor dat je de keuze hebt uit twee of drie soorten verjaardagstaart. Als ik op het verjaardagsfeestje van mijn vriend Mark kom, begint hij meestal met het opsommen van de mogelijkheden.

Hij zegt dan “Niels, ik heb vandaag drie soorten verjaardagstaart. De eerste is appelkruimeltaart…”

Op dat moment onderbreek ik hem en zeg: “Die neem ik,” omdat dit mij een goede keuze lijkt.

Mark reageert verbaasd (althans de eerste keer dat dit gebeurde) omdat ik nog niet eens alle opties heb gehoord. Hij weet dat ik onmogelijk een weloverwogen keuze kan maken. Mark geeft me dan de andere opties, hoewel dit mijn keuzes nooit heeft veranderd voor zover ik me kan herinneren. Mijn gedrag wordt tevredenstellen (Engels: satisficing) genoemd. De meesten van ons gedragen zich bij veel gelegenheden als tevredenstellers.

We gedragen ons meestal als tevredenstellers

We zijn op zoek naar een goede keuze in plaats van de beste keuze, vanwege de grenzen aan onze rationaliteit. De psycholoog Herbert Simon zou zeggen dat we ons meestal gedragen als tevredenstellers: we nemen genoegen met keuzes die goed genoeg zijn, in plaats van de beste keuze. Dit is het gevolg van drie beperkingen. Ten eerste is het onmogelijk om alle mogelijke opties te weten te komen: het kan een onuitvoerbaar probleem blijken te zijn. Ten tweede kan het uitzoeken welke van die opties voor ons het beste is, onze cognitieve capaciteiten te boven gaan. Als laatste gunnen we onszelf meestal weinig tijd om alle mogelijkheden te bekijken. 

Niet alle problemen zijn uitvoerbaar

Onze rationaliteit is beperkt, omdat niet alle problemen uitvoerbaar zijn. Een probleem wordt uitvoerbaar genoemd als er een efficiënte manier is om het op te lossen, dat wil zeggen dat het probleem handelbaar is. Maar niet alle problemen zijn uitvoerbaar. Als je bijvoorbeeld een auto koopt, kan het niet eenvoudig zijn om alle opties te kennen waaruit je kunt kiezen. Dit kan komen doordat merken vaak nieuwe modellen introduceren en huidige modellen misschien niet meer op voorraad zijn. Als je je lijst met mogelijke merken en modellen compleet hebt en je bekijkt deze lijst morgen, dan zie je misschien dat sommige opties op je lijst niet langer beschikbaar zijn en dat er nieuwe opties zijn verschenen.

Een ander voorbeeld van een onuitvoerbaar probleem is wanneer je op zoek bent naar een nieuwe baan. Je stuurt misschien meerdere sollicitatiebrieven voor banen waar je meer of minder enthousiast over bent. Stel dat je wordt uitgenodigd voor sollicitatiegesprekken bij twee bedrijven: Stevig & Co en Topmaat. Bij beide bedrijven heb je leuke gesprekken. Stevig & Co voelt als een solide, betrouwbare keuze waar je op kunt bouwen, maar Topmaat is een bedrijf dat precies past bij wat je wil.

Je krijgt een baan aangeboden bij Stevig & Co. Hoewel je deze baan leuk vindt, geef je toch de voorkeur aan de baan bij Topmaat. Je hebt hier echter nog een tweede gesprek en je weet dus niet of je hier een baan krijgt aangeboden. Je moet beslissen of je de aanbieding van Stevig & Co aanvaardt, voordat je het tweede gesprek bij Topmaat hebt. Er is geen efficiënte manier om dit probleem op te lossen. Als je de baan bij Stevig & Co accepteert, kan dit suboptimaal zijn, omdat je misschien ook een aanbod bij Topmaat krijgt. Aan de andere kant, als je de baan bij Stevig & Co afwijst, zit je straks misschien zonder baan.

We hebben cognitieve beperkingen

Onze rationaliteit is beperkt vanwege onze cognitieve beperkingen. Het kan moeilijk zijn om je eigen voorkeuren te kennen, maar zelfs als je je eigen voorkeuren kent, kan het moeilijk zijn je mogelijkheden af te wegen in de overvloed aan informatie. Je hebt dit misschien wel eens meegemaakt toen je met je partner een restaurant koos. Jij houdt misschien van een Italiaans restaurant waar de prijzen ook wat lager liggen dan in andere restaurants, terwijl je partner misschien de voorkeur geeft aan de exclusievere smaken van een restaurant met een Franse keuken op een prachtige locatie aan een meer. Het kan heel moeilijk zijn om erachter te komen wat de beste keuze is als je bedenkt hoe je deze verschillende voorkeuren moet meewegen in de uiteindelijke keuze.

En dan hebben we het alleen nog maar over de keuze tussen twee restaurants. Er zijn zo’n 348 restaurants in mijn woonplaats Haarlem, verspreid over de stad (zie onderstaande figuur). Als ik volledig rationeel zou zijn, zou ik dus moeten kiezen tussen 348 restaurants in Haarlem. Als ik elke 5 minuten een restaurant zou kunnen beoordelen (op relevante criteria), zou het me ongeveer een volledige werkweek kosten om het beste restaurant te kiezen. Je had de blik op het gezicht van mijn vrouw moeten zien, toen ik voorstelde om deze aanpak te kiezen voor een romantisch dinertje…

Maar waarom zou ik me beperken tot restaurants in Haarlem? Ik zou reisafstand als criterium kunnen meenemen en dat zou mijn aantal opties enorm vergroten. Omdat het aantal restaurants zo groot is, is het praktisch onmogelijk om alle restaurants te overwegen.

De goedkoopste koekjes kiezen is niet zo eenvoudig als het lijkt

Een ander voorbeeld is de keuze tussen verschillende koekjes. Ik kon kiezen tussen Echte Enkhuizer Jodekoek Origineel voor €1,68 of Echte Enkhuizer Jodekoek Kaneel voor €1,58 (zie onderstaande figuur). Mijn smaakervaring is min of meer hetzelfde: het verschil in smaak leidt er niet toe dat ik het voorkeur heb voor het ene koekje boven het andere. De beste keuze zou dus zijn om voor de Kaneelkoekjes te gaan. Die zijn immers goedkoper.

Maar wacht even… Bij nader inzien zijn de Original Jodekoeken goedkoper! De Jodekoek Original verpakking bevat immers 20 koekjes (ongeveer €0,08 per koekje), terwijl de Jodekoek Kaneel verpakking 15 koekjes bevat (ongeveer €0,11 per koekje).

Beide verpakkingen kunnen dus als goedkoper worden beschouwd, afhankelijk van hoe je het bekijkt. Als de smaak me niet interesseert, hoe kan ik dan beslissen welk pakje koekjes ik moet kiezen? Het kiezen van de goedkoopste koekjes is niet zo eenvoudig als het lijkt.

We nemen beperkt de tijd om beslissingen te nemen

Onze rationaliteit is beperkt, omdat de tijd om een beslissing te nemen meestal beperkt is. Een eenvoudig voorbeeld: als je boodschappen doet in de supermarkt, neem je meestal weinig tijd om te kiezen tussen de verschillende jams. Je zou alle jams kunnen overwegen. Sommige zijn immers in de aanbieding of misschien er is een nieuw merk of smaak aan het assortiment toegevoegd.

Maar zelfs als je bereid zou zijn om al deze mogelijkheden te bekijken, weet ik zeker dat je minder bereid zou zijn om dit elke keer te doen als je boodschappen doet. Als je ook nog eens alle keuzes voor boter, cornflakes, toetje, brood en al je andere boodschappen moet doorlopen, kost boodschappen doen je het grootste deel van je dag.

Wat je morgen op kantoor anders kunt doen

Hoe kun je deze inzichten gebruiken om morgen op kantoor prioriteiten te stellen, in vergaderingen efficiënter beslissingen te maken en keuzes te maken voor nieuwe collega’s?

Prioriteiten stellen die goed genoeg zijn

Net zoals bij het kiezen van een verjaardagstaart of een baan, moet je op kantoor voortdurend beslissingen nemen over welke projecten of taken prioriteit krijgen. In plaats van eindeloos te analyseren welke taak de allerbeste is om aan te werken, is het vaak efficiënter om een beslissing te nemen die goed genoeg is en gewoon te beginnen. Maar wanneer is een beslissing goed genoeg?

In de meeste gevallen weet je al welke taken het belangrijkste zijn om aan te werken. Bij mij zijn dit taken die ik voor mij uit wil schuiven tot later. Ik vertel mijzelf dat als ik eerst maar mijn e-mails beantwoord, dat ik dan tijd maak voor de belangrijke taak. Zodra ik dit bij mijzelf merk, weet ik dat ik mijn e-mails (of een andere onbelangrijke taak) even moet laten voor wat ze zijn en mijn aandacht moet richten op deze taak en pas daarna pas weer op mijn e-mails. Het kan zijn dat ik meerdere taken voor mij uit wil schuiven. Dan zijn dat beide belangrijke taken en beide zijn goed genoeg. Begin gewoon aan één van deze taken of gooi een muntje op. Als de uitkomst je niet bevalt kun je alsnog met de andere taak starten.

Beslissingen nemen in vergaderingen die goed genoeg zijn

Bij veel vergaderingen worden alle opties uitgebreid besproken om de perfecte beslissing te kunnen nemen. Maar net zoals bij het kiezen van een restaurant of koekjes in de supermarkt, is er vaak niet één objectief beste keuze. Zorg dat de beslissing goed genoeg is. Maar ook hier is de vraag: wanneer is een beslissing goed genoeg?

Ook hier merk je snel genoeg welke beslissingen goed genoeg zijn. In veel van mijn vergaderingen, gaat de discussie vaak over de betere opties. Als ik merk dat we in herhaling vallen of nog erger – details die het resultaat nauwelijks beïnvloeden – dan weet ik dat elk van deze opties goed genoeg zijn.  

Personeel aannemen dat gemotiveerd is

Bij het aannemen van personeel willen managers vaak de perfecte kandidaat vinden, wat kan leiden tot lange sollicitatieprocedures en gemiste kansen. Maar zoals bij de keuze tussen Stevig & Co en Topmaat, weet je nooit zeker of een betere kandidaat later nog langskomt. In plaats van te wachten op de perfecte kandidaat, neem diegene aan die het meest gemotiveerd is en ontwikkel hun vaardigheden verder binnen het bedrijf.

De efficiënte organisatie

Het lijkt misschien een eenvoudige taak om de beste keuzes te maken, maar dat staat vaak ver van de werkelijkheid af. Net zoals bij de verjaardagstaart of het kiezen van koekjes, worden we geconfronteerd met grenzen aan onze cognitieve capaciteiten en de beschikbare tijd. Laten we ons niet ontmoedigen door de complexiteit, maar ons richten op het maken van een keuze die goed genoeg is.

Uiteindelijk is elke stap, hoe klein ook, een stap voorwaarts. Dus, in plaats van te streven naar de perfecte keuze, kunnen we gewoon beginnen. Het is vaak de eerste stap die het moeilijkst is, maar ook de stap die uiteindelijk leidt tot verandering.

Home < Laat de perfecte keuze los: richt je op wat goed genoeg is