Waarom we moeten investeren in interculturele communicatie [5 uitgangspunten]

Door de internationalisering van de (digitale) werkvloer is effectieve interculturele communicatie steeds belangrijker geworden. Voor bedrijven is het daarom raadzaam om te investeren in het verbeteren hiervan. Vanuit bedrijven krijg ik ook steeds vaker deze vraag. In dit artikel vind je daarom 5 praktische uitgangspunten waarmee zowel leidinggevenden als medewerkers aan de slag kunnen gaan.

In mijn werk hoor ik regelmatig voorbeelden van ingewikkelde interculturele communicatie. Zo vertelde een leidinggevende die op afstand een IT-team in India aanstuurt, dat het hoofdschudden van zijn Indische collega hem laat twijfelen: zegt hij nou ja of nee tegen mij? Een andere manager vertelde over zijn Poolse medewerker die aan 1 woord genoeg leek te hebben, maar waarschijnlijk geen idee had welke opdrachten aan hem werden gedelegeerd. Zei die Poolse collega gewoon snel ja om van me af te zijn omdat ik zo direct ben?

Nederlandse bedrijven nemen steeds meer hoogopgeleide kenniswerkers aan. Dit aantal steeg van 10.964 in 2016 naar 26.134 in 2022. Van deze kenniswerkers, ook wel expats genoemd, is 2 van de 3 na 3 jaar nog in Nederland. Na 7 jaar is nog 1 van de 3 kenniswerkers in Nederland. Een aanzienlijk gedeelte van de expats blijft dus voor langere tijd in Nederland.

1. Verdiep je in een andere cultuur

Voor effectieve communicatie is het belangrijk dat je elkaar goed begrijpt. De interpretatie van verbale en non-verbale communicatie is voor een groot deel cultureel bepaald. Door cultuurverschillen kunnen daardoor misverstanden of zelfs conflicten ontstaan. Als collega’s zich beter bewust zijn van culturele verschillen, ontstaat meer onderling begrip en waardering.

Dit bevordert effectieve communicatie en een betere sfeer op de werkvloer. Maak het als leidinggevende laagdrempelig om iets over je cultuur aan je teamleden te vertellen, zodat je elkaars gebruiksaanwijzing leert kennen. Dit kun je stimuleren door bijvoorbeeld iedere maandagochtend gezamenlijk het weekend te bespreken. Ook door een bedrijfsuitje of borrel kunnen teamleden op een informele manier meer over elkaars cultuur leren.

2. Leer goed luisteren

Het samenwerken met collega’s uit andere culturen vraagt ook dat je jouw luistervaardigheden aanscherpt. Vaak denk je al te weten waar iemand met zijn of haar verhaal naar toe gaat, maar bij iemand van een andere cultuur kan dit een valkuil zijn. Stel daarom je oordeel uit en luister echt naar wat iemand te zeggen heeft.

Wees ook bewust van non-verbale communicatie als je luistert. In veel Aziatische culturen is non-verbale communicatie bijvoorbeeld subtieler dan in Westerse culturen. Als je merkt dat medewerkers uit andere culturen moeite hebben om nee tegen jou te zeggen, terwijl ze dit wel bedoelen, probeer ze uit te nodigen om meer te vertellen. Neem ze even apart, stel open vragen, leg je bedoelingen uit, vraag door. Ook dit voorkomt misverstanden.

3. Wees bewust van je eigen communicatie

Net zoals het loont om bewuster te luisteren naar de ander, adviseren we onze cursisten ook om bewust te worden van je eigen communicatie. Zo staan wij Nederlanders bekend erg direct te zijn en dit kan voor collega’s uit andere culturen ronduit onbeschoft overkomen. Probeer je communicatie af te stemmen op de ander.

Wees ook scherp op wat de reacties zijn van je medewerkers op jouw boodschappen. Als je merkt dat teamleden emotioneel reageren, of zich bijvoorbeeld terugtrekken, dan kan dit een teken zijn om je communicatie aan te passen. Probeer in deze gevallen feedback te vragen over hoe je collega je communicatie ervaart.

4. Vermijd stereotypen

Mensen categoriseren van nature. Dit maakt de wereld voor ons overzichtelijk en behapbaar. Onze waarneming is niet objectief, maar gestuurd door voorkennis en verwachtingen. Dit geldt ook voor hoe we mensen uit andere culturen zien. Het risico is dat hierdoor stereotypering ontstaat. Door stereotypering krijgen mensen een vooraf bepaald vaststaand beeld van mensen, dat vaak niet (geheel) overeenkomt met de werkelijkheid.

Helaas zijn stereotypen vaak negatief en kunnen ze leiden tot discriminatie. Door de manier waarop ons brein werkt, kunnen we stereotypering helaas nooit 100% uitzetten. Wel moeten we ons er bewust van zijn en beseffen welke rol het speelt in ons gedrag. Dit helpt je om een open en onbevooroordeeld beeld van je collega’s te krijgen.

5. We lijken meer op elkaar dan we verschillen

Tot nu toe hebben we het vooral gehad over culturele verschillen en hoe je hiermee het beste kunt omgaan. We vergeten daardoor dat we, ongeacht uit welke cultuur we komen, meer op elkaar lijken dan verschillen. Zo vond psycholoog Schwartz 10 universele waarden die mensen uit verschillende culturen uit de hele wereld belangrijk vinden.

Met dit in gedachten, een open blik (en oor), nieuwsgierigheid en oprechte interesse lossen we al een groot deel van interculturele misverstanden op.

The Culture Map (leestip)

Wil je je graag meer verdiepen in dit onderwerp? Om meer inzicht te krijgen in verschillen tussen culturen kan ik je het boek The Culture Map van Erin Meyer (affiliate) aanraden. Hierin bespreekt ze de 8 dimensies van culturele verschillen. In deze video vertelt ze over culturele verschillen en haar model.