ChatGPT gebruiken als tekstschrijver: tijdwinst of taalverlies?

‘Wat kan ChatGPT doen voor een tekstschrijver?’ Het is het voorjaar van 2023 als ik deze vraag aan Google stel. Aanvankelijk krijg ik bar weinig relevante antwoorden. Als ik de vraag verander in: ‘Gaat ChatGPT tekstschrijvers vervangen?’, komen er wél veel resultaten naar voren. Het ene artikel zegt van wel, het andere niet. Het valt me op dat veel artikelen negatief zijn over het fenomeen ChatGPT. Het wordt gezien als niets meer dan een taalmodel dat niet zelf kan oordelen, glashard liegt en waarvan alle teksten op elkaar lijken. Je kunt ChatGPT niet gebruiken als je unieke content wil schrijven.

Hoe kan AI nou échte mensen vervangen?

Ik neem je nog een keer mee terug in de tijd, naar dat voorjaar van 2023. Naar dat moment dat ik Google vraag of ChatGPT tekstschrijvers gaat vervangen. Want ik word er een beetje zenuwachtig van. Wat kan ChatGPT op dat moment? Nog bar weinig. Het staat in de kinderschoenen. Net als Bard (nu Gemini) van Google.

Ik stel de voorloper van Gemini in juli 2023 de vraag wie Saskia Maaskant is, en of hij me wat over haar kan vertellen. Dat zou moeten lukken, gezien de grote hoeveelheid informatie die online over mij beschikbaar is. Ik post het antwoord op mijn socials, met de volgende opmerking erbij: Nou, Beedle the Bard. That’s quite a tale. Alleen de eerste alinea klopt. Punt.

Het is dus niet zo gek dat ik – net als veel andere professionele schrijvers – de kriebels krijg van de ‘dreigende concurrentie’ van AI. Hoe kan AI in hemelsnaam echte mensen vervangen als het alles aan elkaar liegt en in zulke stijve, onaantrekkelijke zinnen schrijft?

De veramerikanisering van de Nederlandse taal

Er is nog iets wat AI doet en waar ik me groen en geel aan erger. Gedeeltelijk geautomatiseerde, gesponsorde advertenties op social media, met slechte vertalingen van Amerikaans-Engelse reclameteksten. In augustus 2023 wijd ik er een post aan op mijn socials, als ik er eentje van Dr. Martens langs zie komen: ‘Jij vroeg erom. Wij luisterden. Onze Jarick is eindelijk weer terug op voorraad. Maar wacht niet lang. Ze zullen niet lang beschikbaar zijn.’

Ik stel de volgende kritische vraag aan mijn volgers: “Merken jullie ook de invloed van AI, vooral bij vertalingen? Zijn jullie net als ik bang voor het verlies van onze mooie Nederlandse taal en goed geschreven teksten?”

Het verlies van onze mooie, authentieke taal

Ik ben oprecht bang om onze mooie Nederlandse taal te verliezen. Ja, ik ben lid van Onze Taal, en ja, ik ben er eentje van de taalpolitie. Ik verafschuw onnodige anglicismen die onze zinnen binnenkruipen. En ik heb een hekel aan clichés. Zelf puzzel ik graag eindeloos met taal.

Creatief kunnen en willen zijn met taal en kunnen toveren met woorden is een must als je professioneel (tekst) schrijver bent. Dus het is niet zo raar dat ik – in het begin – bang ben voor ChatGPT en het volmondig eens ben met iedereen die er wat negatiefs over schrijft. Ik smul van online artikelen die voorbeelden geven van ‘domme, eenzijdige antwoorden’ en uitsluiten dat AI werkelijk een concurrent van professionele tekstschrijvers kan zijn. Want dat is wat ik wil lezen over AI. Die bevestiging wil ik horen.

ChatGPT blijft zich ontwikkelen

Maar dan verandert er iets in de toon op alle media die ik volg over ChatGPT. In het najaar van 2023 staan de tijdlijnen van mijn social media opeens vol met gratis e-books voor de beste prompts. Door ChatGPT de juiste prompts te geven krijg je betere antwoorden, leer ik.

Ik klik steeds meer op die – zo door mij gehate – gesponsorde advertenties over ChatGPT en volg zelfs een gratis webinar. Want daar is toch telkens dat stemmetje in mijn hoofd dat me vraagt: ‘Wat kan ChatGPT voor tekstschrijvers doen?’

Het webinar opent mijn ogen: als je nu niet instapt, als je jezelf als tekstschrijver nu niet verdiept in ChatGPT, dan mis je de boot. Tijdens het kerstdiner vertel ik aan een oom dat ik mezelf wel in AI moet verdiepen. Dat het vergelijkbaar is met als marketeer eind jaren ’90 niet over te willen stappen van een papieren brochure naar een ‘brochurewebsite’. (En dat terwijl de eerste website pas in 1991 online ging!)

Wat kan ChatGPT voor tekstschrijvers doen?

Van nature ben ik erg leergierig. Ik ging graag naar school. Ik was zo’n type dat in haar vrije tijd cursussen bij Frankwatching ging doen 😉 . Tijdens het eerste kwartaal van 2024 volgde ik een paar cursussen over ChatGPT en oefende ik er uitgebreid mee. Ik ben ervan overtuigd dat het mij en mijn business, maar ook mijn klanten, gaat helpen. Denk nou niet dat dit artikel door ChatGPT geschreven is, want dat is niet zo. Ik schrijf mijn teksten of artikelen niet met AI. Wel laat ik me inmiddels op bepaalde punten ondersteunen, waardoor ik beter werk aflever.

Zo laat ik AI bijvoorbeeld (bron)teksten voor me samenvatten. Dat scheelt ontzettend veel tijd. Ik kan niet wachten om ChatGPT saai, terugkerend werk voor me uit handen te gaan laten nemen. Ook ben ik momenteel aan het onderzoeken of ik ChatGPT kan gaan trainen om in mijn schrijfstijl en taalgebruik teksten te schrijven. Dat wil ik gaan inzetten voor webshops.

Dat is helemaal niet zo gek: grotere en bekende webshops worden al jarenlang op deze manier gevuld. En dat is vaak ook te zien, want de software waarmee wordt gewerkt is lang niet altijd zo slim als ChatGPT inmiddels al is. Omdat het zo belangrijk is dat content authentiek is – zeker voor je vindbaarheid – kan ik op deze manier straks in een mum van tijd onweerstaanbare, authentieke content gaan verzorgen.

ChatGPT wordt gehekeld door tekstschrijvers

In de afgelopen maanden viel het me op dat het gebruik van AI veel wordt bespot en gehekeld door (tekst) schrijvers. Vooral op LinkedIn. Daar zie ik veel soortgelijke prompts en ook veel ‘slechte’ antwoorden langskomen. En dan een: Zie je wel? ChatGPT kan niet menselijk schrijven en kan tekstschrijvers absoluut niet gaan vervangen.

Ik heb me er inmiddels zo in verdiept, dat ik weet dat het beeld dat wordt geschetst te eenzijdig is. Tekstschrijvers kunnen op hun socials zo prima hun volgers manipuleren, maar voor hoe lang?

Het is begrijpelijk dat ze zulke posts plaatsen over ChatGPT, want zij staan nu op de plek waar ik een jaar geleden stond: op het punt dat ik nog niets over AI wist.

Heel gevaarlijk: als tekstschrijver reageren op AI discussies

Onlangs begaf ik me op een gevaarlijk pad. Tot dan toe had ik me altijd afzijdig gehouden van alle discussies rondom het gebruik van AI. Heel bewust, want in mijn vakgebied vormen mensen meteen een mening over je als jezelf daar enigszins positief over uitlaat.

Ik durfde eens op zo’n post te reageren waarin een voorbeeld werd gegeven van ‘ChatGPT versus een professionele tekstschrijver’. De prompt: ‘Neem de rol aan van een ervaren tekstschrijver en beoordeel dit merkverhaal op spelling, formulering en zinsbouw.’Niet heel verrassend: er kwam niet veel soeps uit ChatGPT.

Mijn reactie op de post was: ‘Maar heeft elke goede tekstschrijver geen goede redacteur nodig? Waarom vraag je hem dan de rol van een ervaren tekstschrijver aan te nemen in plaats van die van een ervaren redacteur?’ Daarna gaf ik het advies dat je ChatGPT niet alleen moet vertellen welke rol hij moet aannemen en wat hij moet doen, maar ook het liefst wie jij bent, wat je expertise is, wie de doelgroep van je te beoordelen stuk is en wat de doelstelling van je stuk is. Normaal gesproken doe je dat namelijk ook bij een échte redacteur. Die kan geen stuk out of the blue redigeren.

Je zult je redactievraag moeten verfijnen. En – heel kort samengevat – je zult moeten leren om goed met ChatGPT om te gaan. ChatGPT is zoveel méér dan ‘goeie prompts’ ingeven. Je kunt met hem praten, met hem discussiëren en hem laten verfijnen. Je kunt hem trainen.

Jij geeft duimen op posts die volledig door ChatGPT zijn geschreven

De reacties op mijn opmerking waren niet mals, maar ook niet diepgaand. Ik probeerde nog uit te leggen dat je AI als ondersteuning kunt gebruiken en dat het een professionele tekstschrijver écht niet kan vervangen, maar dat de post daar helemaal niet over ging. Die ging er namelijk over of AI in staat was goede redactie op een stuk tekst te kunnen doen. (En, heel eerlijk: nee, ChatGPT kan ook een redacteur niet vervangen.)

Er kwamen ook felle reacties als ‘ChatGPT gebruiken is de kluit belazeren’. En ik werd ervan beticht de auteur van de post te beschuldigen niet goed te kunnen prompten. Ik besloot daar niet op te reageren, want ik herken de heftige reacties en de diepgegronde angst zo goed.

Maar vooral viel het me op hoe weinig inhoudelijke reacties er op de post kwamen. Er kwamen wel opvallend veel duimpjes. Niets in onze wereld van social media is zo gemakkelijk en nietszeggend als duimpjes geven. Dat doe je ongemerkt ook op posts die volledig door ChatGPT zijn geschreven, dat garandeer ik je.

ChatGPT gaat tekstschrijvers niet vervangen maar helpen

Is het verstandig om als tekstschrijver ver weg te blijven van ChatGPT en je kop in het zand te steken? Is de angst van veel tekstschrijvers voor AI wel terecht? Moeten we wel vaststellen wat de verschillen zijn tussen een échte tekstschrijver en ChatGPT? Of moeten we ons afvragen ‘Wat kan ChatGPT voor tekstschrijvers doen?’

Waar de een zegt ‘Schoenmaker, blijf bij je leest’, kies ik ervoor dit niet te doen. Ik kies er bewust voor alle ontwikkelingen omtrent ChatGPT nauwgezet te volgen en mezelf erin te scholen. Om ermee te oefenen. En tegelijkertijd kies ik ervoor lid te blijven van de taalpolitie én van Onze Taal. Om authentiek en creatief te blijven. En om onweerstaanbare teksten, blogs en boeken te blijven schrijven.

Herken jij de angst voor en de vooroordelen tegen ChatGPT? En sta jij ervoor open om met ChatGPT om te leren gaan? Denk jij dat ChatGPT tekstschrijvers kan ondersteunen?