Waarom lang werken ons innovatievermogen hindert

Column – Lange dagen, veel uren wordt vaak gezien als een gevierde arbeidsethos. In 1 van mijn vorige columns* schreef ik over het onderzoek van Nature over tijdschaarste, waarin mensen die lang werken gezien worden als de ‘ideale werkers’ en degene die dat niet doen als ‘gefaalde’ werkers. Maar wat als er alleen maar enorme nadelen zitten aan al dat lange werken?

Nee, dan heb ik het niet over burn-outklachten, (roze) verzuim en/of verloop of om maar een vies woord te gebruiken: gendergelijkheid. Nee, ik heb het over ons innovatievermogen. Door al dat lange werken worden we minder innovatief en dat hindert ‘productiviteit’.

Onze arbeidsproductiviteit stagneert

Mathijs Bouman, huiseconoom van Nieuwsuur gaf aan dat de groei van onze arbeidsproductiviteit stagneert. Van 4,0% tussen 1971-1980, 1,9% van 1981-1990 naar 0,6% tussen 2011-2023. We zijn blijkbaar amper in staat om de toegenomen technologische ontwikkelingen om te zetten in meer productiviteit (of in meer vrije tijd). Met de komst van AI kan het maar zo zijn dat dit helemaal anders wordt, omdat er in de EU gesproken wordt over het gelijk verdelen van de baten tussen arbeid en kapitaal.

Dat komt in eerste instantie doordat organisaties met de werving en selectie de mist in gaan. Wil je ergens komen werken? Dan moet je aan de dan geldende norm voldoen. Als dat lange dagen en veel uren is, dan zullen ze niet snel iemand aannemen die zegt: ”wat een onzin”. Door dat HR-beleid neemt de diversiteit af en daarmee ook de creativiteit.

Similarity bias

Dit heeft alles te maken met de similarity bias. We zijn immers meer geneigd iemand tof te vinden als die een beetje op onszelf lijkt, in houding (of gedrag). Het is zelden het geval dat hierdoor vooral mannen naar de ‘top’ van de organisatie doorgroeien en vrouwen te maken hebben met een glazenplafond.

Proximity bias

Sinds kort bestaat er ook het Zoom-plafond, mensen die op afstand werken maken minder snel promotie (dit heet de proximity bias). Er is dus nog een lange weg te gaan om deze vooroordelen te verminderen (of er in ieder geval bewust van te zijn). Anders blijven we steeds dezelfde mensen selecteren.

We worden minder creatief

De grootste reden dat we minder innovatie hebben, is dat het lange werken ons minder creatief maakt. Dit heeft alles te maken met de werking van ons brein. Zo is er de Active Mode Network (AMN), zeg maar het gedeelte in je hersenen dat actief is als je volle bak bezig bent, en de Default Mode Network (DMN), het deel van je brein dat actief wordt in rust. Bijvoorbeeld als je met de hond wandelt of onder de douche staat (te zingen). Het is niet voor niets dat Archimedes ‘Eureka’ riep toen hij in een lekker warm bad zat, een beetje met het sop te klieren.

Dit is ook tegelijkertijd de reden waarom bijvoorbeeld marketingbureaus mensen al een 4-daagse werkweek aanboden (met behoud van salaris), omdat ze doorhadden dat het lummelen op de vrije dag goed was om de creativiteit te stimuleren. Mark Tigchelaar schreef het boek Focus AAN/UIT (affiliate) waarin hij hier verder op ingaat. Je hebt immers bedenk’tijd’, ruimte en uitwerktijd nodig. Dat laatste is het minst interessant. Het meeste en belangrijkste werk is het bedenken.

Zo schrijf ik dit artikel in een relatief korte tijd (uitwerken), maar het bedenken daarvan gebeurde tijdens het wandelen met de hond. Je kunt dan ook wel zeggen dat (het wandelen met) mijn hond mij een enorme boost geeft. Maar zien we wandelen als werken? Hier kom ik terug op het loslaten van het verleden, het fabrieksmatige denken en kunstmatige onderscheid tussen werken en niet werken.

Vermoeidheid stapelen

Waar we ook mee op moeten passen is wat ze noemen de ‘productiviteitstval’. Doordat we altijd maar aanstaan, en we nutteloze werkzaamheden weghalen, denken we nog meer te kunnen doen. Maar feit is dat we juist daardoor niet meer de natuurlijke rustmomenten hebben, zoals uit het raam staren als je aan het printen was. Hierdoor stapelen we nog meer vermoeidheid en alhoewel we denken het allemaal wel aan te kunnen, is dat een illusie.

We overschatten wat we op dagelijkse basis kunnen doen en onderschatten wat we op maandbasis kunnen bereiken. Voeg daar een vleugje zelfoverschatting en de illusie van superioriteit aan toe en we denken dat het stapelen van vermoeidheid niet voor ons geldt.

Een mooie quote van Tim Samuels, een Britse documentairemaker en auteur van het boek Future Man, is (vrij vertaald):

Onthoud dat we eigenlijk holbewoners zijn, we zijn pas 10 à 12 duizend jaar geleden gestopt met het leven zoals de Flintstones, we leven nog in lichamen die ingesteld zijn als jager-verzamelaars. We moeten die lichamen respecteren, anders zullen we foutmeldingen krijgen en uiteindelijk ineenstorten.

Willen we creativiteit, en daarmee ook de productiviteit, verhogen dan hebben we meer down-time nodig. Daarom zeg ik gekscherend dat we ongeveer 3x een voetbalwedstijd kunnen inspannen (er bestaat wel focustijd) en tussendoor onderbrekingen nodig hebben. Na elke ‘wedstrijd’ een langere pauze en dat is in tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt, ongeacht of je nu fysiek of cognitief werk doet.

De 8-urige werkdag en de 5-daagse werkweek helpen dit helaas om zeep, waardoor mensen ‘uren maken’ en zelfs 4 dagen van 9 of 10 uur schrijven om maar aan hun uren te komen. Ik kan het mensen niet kwalijk nemen, want je wil je huur of hypotheek kunnen betalen, maar het is simpelweg….onzin!

Of zoals Laura Bas schreef in haar column op MT/Sprout: Gen Z wil niet werken? Bedrijven weigeren juist om te innoveren, omdat ze zo halsstarrig vasthouden aan een werkweek die ruim 100 jaar geleden ingevoerd is. Hoog tijd voor sociale innovatie als je het mij vraagt.

If you’re pushing people well beyond that time they can really concentrate maximally, you’re very likely to get them to acquire some bad habits – business insider

De prik is eruit

De meeste mensen rekken hun werkdag om ‘aan de uren te komen’. Zeker als je 4 x 9 werkt om aan het fulltimesalaris te komen. Dit is niks anders dan het ‘systeem tevreden houden’. Veel mensen, ook op locatie, geven aan dat er rond de klok van 14:00 de prik er wel uit is. De kans is groot dat mensen slechte gewoontes ontwikkelen en hoogstwaarschijnlijk dat al dat lange werken dan geen enkele waarde toevoegt. Dan zitten er vooral (en alleen maar) nadelen aan al dat lange werken.

* Uren als maatstaaf? Dan is werkgeluk vooral werkgelul