Omgaan met emoties op de werkvloer: dit levert het jou als leider op

Je bent lekker op dreef met jouw team tijdens een vergadering. Natuurlijk zijn er zaken die soms wat spanningen oproepen bij collega’s, dat merk je. Je vindt het er ook een beetje bij horen. De verschillen tussen mensen zorgen immers voor dynamieken die nodig zijn om teams in beweging te houden. Maar … eerlijk zeggen: wat doe je als leider wanneer een teamlid echt emotioneel wordt?

Als er bijvoorbeeld felle emoties als boosheid, teleurstelling en zelfs woede worden geuit? Vind je dat diep van binnen toch ongemakkelijk? Omdat het ergens niet ‘hoort’ om dit zo te uiten op de werkvloer? Vind je dat mensen dit soort emoties thuis moeten oplossen?

Je zou niet de eerste en ook zeker niet de laatste zijn die dit vindt. Het is heel menselijk om dat te voelen. We hebben allemaal emoties, maar het uiten hiervan op de werkvloer? En er dan vervolgens iets mee doen: dat is iets wat niet gangbaar is bij leiders en in organisaties.

Marjon Bohré-den Harder, organisatiepsycholoog en bedrijfskundige, wil daar verandering in brengen. Zij doet onderzoek naar de relatie tussen leiderschap en menselijkheid aan de Universiteit van Leiden. Met haar nieuwste boek ‘Emoties doe je maar thuis’ (affiliate) biedt zij basiskennis én praktische tips aan leiders om emoties niet meer uit de weg te gaan, maar er juist mee te gaan werken op een coachende manier. Haar visie: emoties geven waardevolle informatie die mensen juist in beweging kunnen brengen.

Emoties doen niet zomaar een beetje mee, ze geven je cruciale data over wat er gaande is, wat er nodig is en hoe je een volgende stap kunt zetten. En niet alleen voor jouzelf, ook voor de mensen met wie je werkt. Zo kun je niet alleen ‘beter omgaan met emoties’, maar de volle waarde van emoties toepassen en gebruiken om effectiever te worden in het bereiken van wat belangrijk is. – Marjon Bohré-den Harder

Weer even terug naar de basis: een stevige mini-cursus over emoties

Hoe zit het met jouw basiskennis over emoties? En met jouw houding ten opzichte van, met name, de meer onplezierige emoties? Heb jij ook de neiging om deze niet te willen voelen van jezelf en bij anderen? Maar wil je een omslag maken? Met dit 6-stappenplan uit het boek leer je de informatie die in emoties verstopt zit te ontsluiten en leer je bewuste keuzes te maken.

Stap 1. Laat je emoties toe

Dat betekent niet dat je jezelf laat overweldigen door de emotie, maar je staat jezelf toe om deze te voelen. En je neemt daarbij een waarnemende houding aan. Je merkt op wat je ervaart en wat je voelt, zowel emotioneel als fysiek. Juist door jezelf toe te staan wat je voelt, kunnen emoties ontladen. Dat is belangrijk, want hoe meer je emoties onderdrukt, hoe sterker ze worden.

Stap 2. Vind het juiste woord

Geef woorden aan emoties. Probeer ze te benoemen en let daarbij ook op hoe je met jezelf praat: jouw innerlijke dialoog. Het helpt om hier ook de waarnemende houding aan te nemen en dit door te trekken naar de woorden die je tegen jezelf zegt. Zeg bijvoorbeeld “ik voel zenuwachtigheid” in plaats van “ik ben zenuwachtig”. Merk je het verschil? Kun jij emoties ervaren zonder dat je je (volledig) met ze identificeert?

Stap 3. Ligt er nog een emotie onder?

Vaak heeft een emotie meerdere onderdelen en vertelt een emotie nog meer als je de tijd neemt om te vertragen en bewust te ervaren wat je voelt. Voel je onder de boosheid bijvoorbeeld misschien ook verdriet? Of teleurstelling? Of zelfs een verlangen? Emoties zijn vaak niet eenduidig. Het is een aanrader om de ruimte te pakken emoties te onderzoeken.

Stap 4. Plaats je emotie in een bredere context

Onderzoek welke factoren er meespeelden bij de emotie. Was er een aanleiding (een situatie) die de emotie opriep? Ben je emotioneel besmet geraakt door de emotie van een ander? Hoe was jouw basisstemming voordat je die emotie voelde? Was je ontspannen of was je al wat geprikkeld? Of ervaar je de emotie, omdat iets je geraakt heeft door een eerdere ervaring of gebeurtenis?

Stap 5. Regulier je emotie

Hier zijn meerdere opties voor. Je kunt hele concrete dingen doen op elk moment van de dag. Wat tips: let op jouw ademhaling, beweeg, deel je verhaal, knuffel of raak aan, huil even, doe iets creatiefs of zorg voor goede slaap.

Stap 6. Kies je gedrag

Wat doe je met de kennis die je nu hebt? Welke behoefte drukt de emotie uit? En wat doe jij hiermee? Wil je de behoefte vervullen of juist andere keuzes maken? Hier heb je te maken met jouw waarden: pas jij je leven steeds meer aan op wat voor jou van waarde is?

De schat vinden: 20 veelvoorkomende emoties en wat ze jou vertellen

Nu is het tijd voor de meest intrigerende stap. Laat je verrassen en ontdek wat de echte informatie is die op je zit te wachten terwijl je de emoties ontleedt. Bohré-den Harder heeft 20 veelvoorkomende emoties geanalyseerd en laat met de volgende vragen zien hoe je de informatie uit de emoties kunt halen.

1. Wat wil de emotie je vertellen?
2. Waar stimuleert de emotie je toe?
3. Wat kun je doen met deze emotie?
4. Welke verwarring kan soms ontstaan door de uiting van de emotie?
5. Wat kun je doen om de eventueel nadelige gevolgen van de emotie of de expressie hiervan te beperken?

Belangrijk om hierbij te beseffen: emoties zijn gekoppeld aan de persoonlijke context van mensen. Het overzicht met emoties helpt vooral om dat te doen wat nodig is: om de deur open te zetten en te onderzoeken waar de persoonlijke behoeftes van mensen liggen. Bohré-den Harder ziet de beschrijvingen zelf zo: “Elke beschrijving kun je zien als een kijkje door het raam in de deur die een wereld van die specifieke emotie ontsluit.”

Veelvoorkomende emoties

• Prettige emoties met een hoge energie. Denk hierbij aan enthousiasme, hoop en bijvoorbeeld trotsheid. Deze emoties vertellen je hoe het met je gaat en waar je passie voor hebt, wat je belangrijk vindt of wat je motiveert. Bijvoorbeeld enthousiasme: dit laat zien wat jou passioneert en waar je je energie in wil steken. Dit helpt je om in actie te komen en dingen te bereiken die voor jou belangrijk zijn.

• Onprettige emoties met een hoge energie. Deze emoties zoeken een uitweg en zijn vaak krachtig. Zoals angst, boosheid, schaamte en schuld. Bij deze emoties is het verstandig om de informatie los te zien van je natuurlijke neiging tot reageren. Waarom? Deze emoties waarschuwen je voor iets wat in jouw omgeving gebeurt en zetten je aan iets te veranderen zodat jij je weer prettig voelt. Maar die waarschuwing is niet altijd nodig of terecht. De waarschuwing wordt namelijk gevoed door eerdere ervaringen, je context, etc. Het is belangrijk de emotie te voelen en te onderzoeken wat er speelt. Ook omdat er veel nuances bij deze emoties zijn. Angst is bijvoorbeeld een bekende emotie, maar spanning en onzekerheid voelen, kunnen hier ook bij horen. Het is belangrijk om de juiste woorden te vinden om de ervaring te beschrijven.

• Onprettige emoties met een lage energie. Deze emoties komen niet altijd naar de oppervlakte. Ze zijn soms wat verstopt of verdekt onder andere emoties zoals boosheid. Lage energie emoties zijn bijvoorbeeld verdriet, eenzaamheid en jaloezie. Het gaat om emoties die laten zien wat belangrijk voor je is. Bijvoorbeeld verbinding ervaren met anderen, of mensen of dingen in je leven hebben die belangrijk voor je zijn. Dit soort emoties laat ook goed zien wat je nodig hebt om het goed met je te laten gaan. Eenzaamheid kan bijvoorbeeld nadelige effecten hebben op jouw gezondheid. Als je eenmaal begrijpt dat je last hebt van eenzaamheid, kun je heel concreet helder krijgen wat je nodig hebt om je weer fijner te voelen.

• Prettige emoties met een lage energie. Hierbij gaat het om emoties als mildheid, dankbaarheid en bijvoorbeeld kalmte. Dit zijn emoties die vaak niet zo opvallen, maar die wel belangrijk zijn, omdat ze ons informatie geven over hoe wij in de wereld kunnen functioneren. Juist als tegenwicht voor de onprettige emoties. Deze emoties kun je ook oproepen en vergroten, als je bereid bent vaardigheden te ontwikkelen. Je kunt je bijvoorbeeld vaardiger maken om in plaats van met angst te reageren op spannende situaties, kalmte te trainen.

Tijd om jezelf te ontwikkelen

De effecten van het toepassen, dat is het mooiste! Daar doe je het voor als leider. Maar voordat je tot dit punt komt, is het flink buffelen om de materie tot je te nemen. Dat snap ik heel goed. Ik vond het zelf op momenten ook een uitdaging toen ik het boek las. Tijdens het schrijven van dit artikel besefte ik steeds weer opnieuw dat het voor de meesten van ons echt geen gewoonte is om zo analytisch met onze eigen emoties en die van anderen bezig te zijn.

Het feit dat je dit artikel leest en nog niet bent afgehaakt kan betekenen dat dit boek juist wel een aanrader voor jou is. Ben jij een professional die meer mensgericht wil leidinggeven en die zich meer en meer ontwikkelt als coachende leider? Dan kan dit artikel precies op het juiste moment op jouw pad komen. ‘Emoties doe je maar thuis’ (affiliate) is dan echt te zien als een gids en een naslagwerk voor leiders die dit ontwikkelpad zijn ingeslagen.

Sluit vriendschappen met je emoties

Emoties: we hebben ze allemaal. De leuke en de minder fijne varianten. Wat het je nou echt oplevert om emoties als informatiebronnen te gaan zien? Aristoteles geeft het antwoord: “Geluk is niet zozeer het voelen van positieve emoties, maar het voelen van passende emoties.” Uit recent onderzoek van psycholoog Maya Tamir blijkt dit inderdaad te kloppen, zo vertelt de auteur van ‘Emoties doe je maar thuis’: “Het gaat om goed voelen, in plaats van je goed te voelen (…). Mensen zijn gelukkiger als ze emoties ervaren die ze wensen en die passen bij dat moment.”

Emoties worden dan weer meer onderdeel van ons menszijn. Ze worden onze maatjes die ons helpen in ons leven. Ben jij er klaar voor om die vriendschap te sluiten? Lees dan het hele boek voor alle tips en tricks!