20 jaar Facebook: het verleden, de toekomst & weetjes

Het is 2004. Een tijd waarin ‘vind-ik-leuks’ nog worden uitgewisseld met een echte glimlach op straat. Vandaag vieren we 20 jaar Facebook, waar duimpjes omhoog meer zeggen dan duizend woorden. De tijd is zo snel gegaan, vind je niet? Dit is een verhaal van pixels, privacy en alsmaar doorgaande innovaties. Duik mee in het verleden, interessante Facebook-weetjes en de toekomst van deze blauwe gigant. 

Een stukje geschiedenis

Jawel, de geboorte van dit blauwe social kanaal. Het startte in februari 2004 met Mark Zuckerberg. Hij was van jongs af aan al bezig met computers. Hij programmeerde op jonge leeftijd regelmatig spelletjes voor zijn vrienden en maakte een programma dat lijkt op een vroege vorm van Messenger.

De oprichting van Facebook gebeurde in het tweede jaar van Zuckerberg aan Harvard. In eerste instantie maakte Zuckerberg ‘Facemash’ waar studenten elkaar konden keuren op basis van hoe aantrekkelijk iemand was. Dit viel niet goed in de smaak en werd dan ook snel offline gehaald. Wel lieten medestudenten weten behoefte te hebben aan een soort online-adresboek waarin ze informatie konden vinden van andere studenten.

Harvard zag dit niet als een prioriteit, maar Zuckerberg wilde er werk van maken. Nadat Zuckerberg het er veel over gehad had met zijn vrienden en mede-oprichters Chris Hughes, Dustin Moskovitz en Eduardo Saverin, werd Facebook op 4 februari 2004 vanuit Zuckerbergs studentenkamer gelanceerd. Daar werd ‘thefacebook.com’ geboren.

Het vroege succes van ‘The Facebook’

Vanaf de start werd The Facebook alleen gebruikt door het personeel en studenten van Harvard. Al snel kwam het besef dat ze misschien wel iets groots in handen hadden. Zuckerberg stopte met zijn studie en verhuisde naar Silicon Valley in Californië om zich daar te focussen op The Facebook.

Eind 2004 maakten al honderden onderwijsinstellingen gebruik van The Facebook. In 2005 kregen ook middelbare scholen en buitenlandse universiteiten toegang en in 2006 kreeg iedereen van 13 jaar of ouder toegang met een geldig e-mailadres. De naam ging van The Facebook naar Facebook. Binnen een jaar groeide Facebook uit tot een platform met 50 miljoen actieve gebruikers. Bizar.

Waarom Facebook won van Hyves

Voor veel van ons zal Facebook de opvolger zijn geweest van Hyves. In augustus 2011 trok Facebook in Nederland meer unieke gebruikers aan dan Hyves. Facebook was makkelijker in gebruik dan Hyves en het was een internationaal product. Daardoor kon je veel makkelijker vrienden toevoegen op Facebook dan op Hyves. Denk bijvoorbeeld aan de vrienden die je op vakantie had gemaakt of internationale bezoekers op een feest waar je was geweest. Via Hyves kon je hen niet toevoegen.

De nieuwe like-cultuur

Vanuit Bloomberg Businessweek kwam er in 2016 een grote verandering in de manier van ‘liken’. De like-knop is de brandstof van Facebook en ook enorm kenmerkend. Leah Pearlman van Facebook was degene die deze knop uitvond. Facebook werd daarmee het eerste platform met de nu bekende like-knop. Facebook-gebruikers klikten er in 2015 wel 6 miljard keer per dag op. Dat was vaker dan hoe vaak mensen een zoekopdracht gaven aan Google.

Er kwam veel feedback over de like-button, omdat sommige posts zich niet leenden om geliked te worden. Denk bijvoorbeeld aan verdrietige berichten. Een like geven zou dan niet gepast zijn. Chris Cox van Facebook heeft dit opgepakt en na veel speculeren evolueerde de like-knop in een reaction-knop. Dit zorgde ervoor dat de Facebook-gebruikers in 6 emoties konden reageren in plaats van 1 -> 👍️ .

Herkenbaarheid van Facebook

Of je nu jonger dan 20, 20, 30, 40 of 50 jaar of ouder bent, je zal Facebook vast op een bepaalde manier kennen of mee hebben gemaakt. Om die herkenbaarheid te creëren over dit grote blauwe-platform vroeg ik mijn collega’s van Frankwatching om hun ‘Facebook-herinneringen’ met de vraag: wat is voor jou typisch Facebook?

• Die ene achteroom die je nog altijd via Facebook feliciteert. Bedankt hè Peter!
• De ongeschreven etiquette van het wel of niet taggen van je vrienden onder foto’s/video’s, want ja, iedereen kon dit zien.
• De ‘boomers’ onder ons die via je tijdlijn vragen hoe het met je gaat. Iedereen kon dan openbaar meegenieten.
• De fotoalbums met 80+ foto’s na iedere vakantie die je deelde met al je vrienden.
• Het delen van je relatiestatus. Ben je nu single? In een relatie met? Is het ‘ingewikkeld’? Of misschien zelfs al verloofd?
• De kleinste ontwikkelingen uit je eigen leven delen of die van je kinderen.
• Je ouder die zonder overleg de ‘lelijkste foto ooit’ op diens profiel zette.
• Herinneringen uit het verleden die oppoppen en deze dan weer reposten. Vaak ook met de tekst: Oh, wat waren we ze / we toen klein/lief.

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Heb jij nog andere kenmerkende Facebook-herinneringen die hier niet tussen staan? Deel ze dan in de comments!

Evolutie van sociale bewegingen

Facebook werd dus een plek meer dan alleen een online-adresboek. Het groeide uit tot een platform waar mensen dagelijks hun gedachten, ideeën en foto’s deelden vanuit hun persoonlijke leven. Ook werd het een plek van sociale verandering. Er ontstonden bewegingen op het platform, wat een groot publiek bereikte. Ik belicht er in dit artikel drie.

Start Black lives matter-beweging

Na de uitspraak van George Zimmerman, de man uit Florida die in 2012 een zwarte tiener doodde, plaatste Alizia Garza uit Oakland op 13 juli 2013 een bericht op Facebook. Haar zin bevatte de tekst ‘Black lives matter’ en dit werd al snel de strijdkreet van de beweging in de Verenigde Staten en later over de hele wereld.

Een gemeenschapsorganisator en vriend van Garza, Patrice Cullors, reageerde op haar bericht met de hashtag #BlackLivesMatter. Deze hashtag werd ontzettend populair op Facebook en Twitter (nu X) en de zin en hashtag werden overgenomen door activisten en protesten in het hele land. Dit gebeurde met name na de daaropvolgende moorden op Micheal Brown, Eric Gardner en andere Afro-Amerikanen door politieagenten of zelfbenoemde burgerwachten zoals Zimmerman.

Aanslagen in Parijs

Na de aanslagen in Parijs was er de optie om op Facebook een filter van de Franse vlag over je profielfoto heen te plaatsen. Op die manier kon je je medeleven tonen. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar bij mij zag ik dit destijds continu op mijn tijdlijn voorbij komen.

Hier kwam veel kritiek op. Waarom wel de Franse vlag en niet andere vlaggen van landen of conflictgebieden? Kunstenaar Hugh Southall liet op Facebook weten op aanvraag verschillende vlaggen te maken voor over je profielfoto. Je hoefde alleen maar je profielfoto te sturen en hij zou dan de vlag erop zetten. Hij hoopte dat Facebook dit zou zien en dit zelf op zou pakken.

Niet alleen het filter leidde tot kritiek, maar ook de safe-button die door Facebook werd ingezet na de aanslagen in Parijs. Na terroristische aanslagen in andere landen werd de knop niet online gezet. In een reactie gaf Alex Schultz, de vice-president van Facebook, aan dat hier behoefte aan was en dat ze het daarom hebben doorgezet. Dit was de eerste keer dat de safe-button gebruikt werd voor iets anders dan een natuurramp.

Het filter van de Franse vlag lijkt op het regenboogfilter die Facebook introduceerde voor profielfoto’s toen het homohuwelijk in de Verenigde Staten legaal werd. Ook dat is een grote sociale beweging.

Viruswaanzin op Facebook

De aanhangers van de beweging Viruswaanzin op Facebook, zijn onder meer tegen de anderhalve meter-regel die tijdens Covid-19 werd ingezet. Ze plaatsten vraagtekens bij de wetenschappelijke onderbouwing van de effectiviteit van de RIVM-richtlijnen en hadden een hekel aan het gebrek aan transparantie daarover.

Via Facebook riepen de Viruswaanzin-aanhangers elkaar op om op 21 juni te demonstreren op het Malieveld in Den Haag. De actiegroep rekende op honderden tot enkele duizenden betogers, maar omdat het programma, inclusief dj-optredens, een ‘festival’ dreigde te worden, werd er van het demonstratierecht afgeweken en werd de demonstratie verboden. Uiteindelijk veranderden ze hun naam van Viruswaanzin naar Viruswaarheid.

Dit zijn slechts 3 opvallende sociale bewegingen die door Facebook zo groot zijn geworden. De werking van Facebook had een positief effect op het bereiken van een groot publiek en werkte dus perfect voor deze sociale bewegingen.

Van Facemash naar Meta in stijl

Niet alleen het imago en het gebruik van Facebook is door de jaren heen veranderd, maar ook het meest kenmerkende van dit platform. Het logo. Van een kastanjebruin Facemash-logo, naar het Meta-logo. Het Meta-logo lijkt op een infinity-teken in de vorm van een M, waar Facebook nu samen met Instagram onder valt.

In 2021 ging er een GIF viral op verschillende socials, waarbij werd gezegd dat de ‘F’ in het Facebook-logo op een gebogen nek leek van de miljoenen Facebook-gebruikers met een verslaving aan het gebruik van dit platform. Deze verslaving kon ook positief worden opgevat, afhankelijk van het gebruik.

Je kan het platform gebruiken om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws, van televisieprogramma’s, van roddels over beroemdheden en activiteiten van vrienden. Ook kun je hiermee een betrouwbare bron van inkomsten worden voor veel online verkopers en influencers.

Privacykwestie en het beheer van gebruikersgegevens

Tegenwoordig wordt privacy meer en meer gewaardeerd. Waar het voorheen leek alsof iedereen het liefste alles de wereld in gooide, denken mensen nu vaak 3 keer na voor ze iets delen, plaatsen of aanvinken.

Meta kreeg een boete van 390 miljoen euro vanwege het schenden van de privacywet met gepersonaliseerde reclames. In dit artikel over of Facebook en Instagram je afluisteren, stond dat Instagram- en Facebook-gebruikers vaak niet weten dat ze gevolgd worden. Ze geven hier ‘toestemming’ voor in de algemene voorwaarden, maar dit bleek niet duidelijk genoeg. Facebook moet ook mee met deze ontwikkeling en kwam in oktober 2023 met een betaalde versie waarbij gebruikers geen reclames meer zien en dus niet online gevolgd worden.

Toekomstperspectieven

In 20 jaar heeft Facebook veel meegemaakt. Het is van niets naar iets gegaan en uitgegroeid tot een platform met meer dan 2 miljard actieve gebruikers. Hoewel er nu veel concurrerende platformen zijn, denk aan Instagram en TikTok, blijft Facebook zich ontwikkelen. Of je nu een trouwe Facebook-gebruiker bent, het gebruikt voor je werk of bijvoorbeeld op Facebook adverteert, zorg ervoor dat je op de hoogte blijft van alle ontwikkelingen op dit grote blauwe platform.

Ben je benieuwd naar de Facebook-trends voor 2024? Die vind je in dit artikel. Je weet niet wat Facebook je opeens kan brengen, op persoonlijk of op zakelijk vlak. Social media is, of je dat nu wil of niet, een vast onderdeel geworden van ons dagelijkse leven.