Meer grip op je leven? 3 manieren om je ervaren controle te vergroten

Ken je het gevoel dat je zenuwachtig bent als je gaat spreken voor een groep mensen? Dan lijkt de controle over je omgeving te vervagen. Als je controle over je omgeving ervaart, dan krijg je niet alleen grip op je geluk en gezondheid, maar ook op je professionele prestaties. Er is een aantal psychologische mechanismen die een sleutelrol spelen bij het vergroten van jouw ervaren controle. Dit is niet alleen positief voor je persoonlijke leven, maar ook een strategische zet voor bedrijven die streven naar gezonde en bevlogen werknemers.

Ik was zenuwachtig. Ik sprak voor een groep van zo’n 80 mensen. Ik vertelde mijzelf dat het nergens voor nodig was, maar toch… Er kan natuurlijk zoveel fout gaan. Misschien kom ik opeens niet meer uit mijn woorden. Ik zou belangrijke informatie kunnen vergeten of misschien zit er een fout in mijn verhaal. Het publiek zou dat direct in de gaten hebben en daar genadeloos vragen over stellen. Dan kom ik helemaal niet meer uit mijn woorden…

Zo startte onlangs mijn collegereeks over consumentengedrag (en de toepassing daarvan in communicatie) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Mijn zenuwen zijn een uiting van onzekerheid over het verloop van mijn college. Dit komt voort uit de onzekerheid over de mate van controle die ik heb over deze situatie. Psychologen noemen dat ervaren controle.

Ervaren controle uitgelegd

Ervaren controle is de mate waarin je door jouw gedrag en keuzes gewenste resultaten kan krijgen en ongewenste uitkomsten kan voorkomen. Een belangrijk aspect is dat het gaat om de controle die je ervaart en niet de controle die je werkelijk hebt.

Er zijn meerdere factoren die bepalen in hoeverre jij controle hebt op de uitkomsten van je gedrag.

Factor 1: eigen gedrag

Dit is voor een deel afhankelijk van je eigen gedrag (interne controle). Een gezonde levensstijl is bijvoorbeeld afhankelijk of je gezond eet. Je kunt hierbij zelf kiezen hoe vaak je groenten en fruit eet en hoe vaak je patat en pizza eet. Je bent hierbij vooral afhankelijk van je eigen keuzes.

Factor 2: machtscontrole 

Je ervaren controle is voor een deel afhankelijk van machtige personen of organisaties (machtscontrole). Bij een gezonde levensstijl kun je bijvoorbeeld wel vaak groenten en fruit eten, maar je hebt beperkt invloed op hoe gezond deze eigenlijk zijn. Je hebt beperkt inzicht of deze producten ook biologisch worden gekweekt. Er kan zelfs blijken dat biologisch gekweekte producten helemaal niet zo biologisch zijn als jij dacht. Je bent hier afhankelijk van machtige personen en organisaties.

Factor 3: non-controle

Je ervaren controle is voor een deel afhankelijk van toeval of geluk (non-controle). Je hebt je bijvoorbeeld afgelopen weekend voorgenomen om een gezondere levensstijl te gaan volgen. Als je maandag op kantoor komt, heeft een collega saucijzenbroodjes meegenomen. Ze zegt dat ze de broodjes speciaal voor jou heeft meegenomen, omdat jij daar zo dol op ben. Zij weet nog niet van jouw voornemens om geen saucijzenbroodjes meer te eten. Wellicht beter om hier een dagje later mee te beginnen? Je bent hier afhankelijk van toeval.

Deze drie factoren zorgen samen voor je ervaren controle op de uitkomsten van je gedrag.

Het belang van ervaren controle

De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) bracht onlangs een rapport over uit over het belang van grip op je leven. Daarin geeft de WRR aan dat een gebrek aan ervaren controle kan leiden tot een slechtere gezondheid en maatschappelijk onbehagen. De WRR nodigt met dit rapport beleidsmakers uit om vanuit ervaren controle naar beleid te kijken: hoe kan de overheid burgers meer controle geven, zodat zij hun levensdoelen dichterbij kunnen brengen?

Hoe je ervaren controle te vergroten

Als je ervaren controle groter is, dan geloof je dat je controle hebt over de resultaten van je gedrag. Als je niet gelooft dat je met je gedrag de resultaten kunt beïnvloeden, waarom zou je dan je gedrag veranderen? Ervaren controle is dus belangrijk als je je gedrag wil veranderen, zoals een gezondere en duurzame levensstijl. Maar goed, hoe doe je dat: je ervaren controle vergroten?

Volgens de psychologen Kenneth en Barbara Wallston maakt het daarbij uit of het gaat over ervaren controle over je eigen gedrag, over de uitkomsten, of over het proces. De onderzoeker Suzanne Kobasa omschrijft drie manieren om je ervaren controle hierop te vergroten.

Manier 1

Hoe beter je in staat bent om je emoties en impulsen te beheersen en kalm te blijven in stressvolle situaties, hoe beter je zelfbeheersing over je gedrag. Sommige mensen hebben geleerd hoe ze zichzelf moeten beheersen. Meer zelfbeheersing leidt dan tot meer ervaren controle over je eigen gedrag.

Manier 2

Hoe beter je gemotiveerd bent een bepaalde uitkomst na te streven, hoe beter je doelgerichtheid van je gedrag. Sommige mensen hebben geleerd hun doelen te verfijnen en strategieën te ontwikkelen om deze doelmatiger na te streven. Meer doelgerichtheid leidt dan tot meer ervaren controle over de uitkomsten.

Manier 3

Hoe beter je in staat bent om je eigen proces te verbeteren, hoe beter je zelfreflectie over je gedrag. Sommige mensen hebben geleerd om terug te kijken naar hoe ze iets voor elkaar hebben gekregen en dit proces te verbeteren. Meer zelfreflectie leidt dan tot meer ervaren controle over het proces.

Bedrijven zouden zich moeten inzetten om grip te vergroten

Maar ook voor bedrijven is ervaren controle relevant. Over het algemeen zal het vergroten van de ervaren controle van werknemers over hun gedrag en werkprocessen een positieve invloed hebben op de resultaten van het bedrijf. Ik zal de meest voor de hand liggende voordelen overslaan, zoals grotere tevredenheid, meer betrokkenheid en hogere productiviteit. In plaats daarvan noem ik nog drie andere voordelen. 

1. Werknemers zullen ook meer flexibel zijn en zich beter aanpassen aan veranderende omstandigheden. Werknemers die immers controle hebben over het aanpassen van hun werkprocessen, kunnen zich ook beter aanpassen.
2. Stress komt minder vaak voor bij deze werknemers. Het verband tussen ervaren controle en minder stress is herhaaldelijk aangetoond. Werknemers zijn dus minder vaak ziek en hebben minder snel last van burn-out.
3. Tenslotte zullen werknemers die controle hebben over het proces zich meer gestimuleerd voelen om innovatieve ideeën te genereren en creatieve oplossingen te bedenken.

Al deze voordelen zorgen voor betere resultaten. Bedrijven zouden zich dus moeten inzetten om de ervaren controle van hun werknemers te vergroten.

Hoeveel grip heb jij op je leven?

Op persoonlijk gebied helpt het ook om je ervaren controle te vergroten. Je bent gelukkiger, in betere gezondheid, ervaart minder stress en je werk-privébalans voelt beter. De psychologen Leanard Pearlin en Carmi Schooler ontwikkelden een korte quiz om je persoonlijke controle op je leven te meten. Doe de quiz en ontdek hoeveel grip jij ervaart.