De belangrijkste blockchain-ontwikkelingen voor 2024

Van stoomkracht tot het internet, elektriciteit tot AI, laat de geschiedenis zien dat er altijd een hele lange tijdsinterval zit tussen de lancering van een nieuwe technologie en haar brede adoptie. Een tijdsinterval waarin de technologie meerdere malen ‘dood’ en ‘onnodig’ wordt verklaard, waarin wetgevers duidelijkheid bieden voor verdere volwassenwording en investeerders voor het benodigde schaalkapitaal zorgen. Van crypto’s tot NFTs, metaverse tot CBDC’s… De huidige en verwachte ontwikkelingen zijn ongekend. In dit artikel de belangrijkste ontwikkelingen rondom blockchain die ik in het komende jaar verwacht.

“Cryptos zijn dood”, toch wil de grootste vermogensbeheerder van de wereld op zeer korte termijn klanten de mogelijkheid geven erin te investeren en blijft de wereldwijde adoptie toenemen. “NFTs zijn waardeloos en dood”, toch heeft een van de grootste mediamerken van de wereld (Disney) net aangekondigd er uitgebreid mee aan de slag te gaan en erkent de Chinese overheid ze ook steeds breder.

“Metaverse is een spookstad en dood”, toch heeft de grootste webwinkel ter wereld (Amazon) afgelopen zomer aangekondigd grote stappen te gaan zetten op dit gebied en zette de Koreaanse stad Seoul een hele metaverse city op. “Blockchains werken niet”, toch heeft een van de grootste betaaldiensten (Paypal) het volgende aangegeven: “Blockchains Are the New Financial Rails”. En hebben het afgelopen jaar tientallen grote bekende bedrijven succesvolle integraties met de technologie wereldkundig gemaakt.

De afgelopen tijd lijkt door het mediageweld rondom generatieve AI, alles rondom blockchain-technologie (op de achtergrond) verdwenen te zijn. Maar niets is wat het lijkt. De investeringen blijven binnenvloeien, de adoptie en gave usecases toenemen en technologische ontwikkelingen gelanceerd worden.

The great interface shift

Maar waarom horen we er dan zo weinig over? In 2019 schreef ik al over het missen van een ‘killer app’. Zo zorgde de lamp voor de wereldwijde acceptatie van elektriciteit. Webbrowser Mosaic was die van het internet, en e-mail liep vooruit op iTunes en social media. We missen wat dat betreft echt nog een ‘killer app’ voor blockchain.

Ook mist een makkelijk te gebruiken dashboard / interface. De browser zorgde ineens dat iedere leek van het internet gebruik kon maken. ChatGPT doet dit met AI-technologie. Mensen haken snel af bij technologie, als het niet makkelijk te gebruiken is.

Ik begrijp dus ook waarom veel mensen nog niet gebruikmaken van veel oplossingen, omdat ze simpelweg te lastig zijn. Even geleden organiseerde ik een NFT Gallery rondom de internationale kunstbeurs TEFAF en hier had ik ook een ‘POAB Disc’. Als je deze aantikte met een telefoon met NFC-scanner (hebben meeste nieuwe telefoons), dan krijg je automatisch een melding dat je een NFT kon claimen. Maar dan moest je wel een wallet hebben en een lange strook met cijfers/nummers copy-pasten. Leuke gimmick, maar de meeste mensen bedankten er voor.

Eerst even terugblikken!

Sinds 2018 mag ik hier op Frankwatching al alle artikelen rondom blockchain-technologie schrijven en zo ook het trendartikel van vorig jaar. Een thema dat ik toen voorspelde, is de afgelopen tijd erg veel besproken; decentrale social media. En niet alleen doordat eigenaar Elon Musk van X antisemitische berichten plaatst op zijn eigen kanaal en daarmee de afgelopen maand een aantal van zijn grootste investeerders heeft weggejaagd. Denk ook aan moederbedrijf Meta (Facebook en Instagram), dat een betaalvariant heeft gepresenteerd. Daarmee wordt het letterlijk slikken of stikken. Betalen of akkoord gaan met gepersonaliseerde advertenties.

Of dit überhaupt mag in lijn met de Europese wet- en regelgeving, moeten we nog afwachten. Maar het bedrijf stelde de lancering van haar nieuwe app Threads al uit, omdat ze vrezen dat de app EU-regels overtreedt. Laatst organiseerde ik een meetup om onder andere over decentrale social media te praten. Deze variant van social media herstelt ontzettend veel weeffouten in de huidige centrale social media.

De Nederlandse partij DeSocialWorld is hierin grote internationale stappen aan het zetten. Het inspireerde veel mensen om een account aan te maken en te gebruiken, toen de partij liet zien hoe het voor het plaatsen van één socialmediapost $50 kreeg. Het is echt een van de positieve kanten van ‘DeSo’. De makers van content worden betaald en genieten mee van het succes van de content, in plaats van alleen het platform.

Grote technologiebedrijven & blockchain

Het blijft ook heel bijzonder om te zien hoe de grote technologiebedrijven in de breedste zin bezig zijn geweest met blockchain-technologie in het afgelopen jaar, zoals ik voorspelde. Bijzonder, omdat de basis waarop de technologie is gebouwd juist uitgaat van decentrale macht en macht van de grote centrale partijen wil afpakken. Maar ook bijzonder omdat ze veel verder gaan dan alleen zelf implementeren.

In mijn conversatie op het podium van de Dutch Blockchain Week, ging ik uitgebreid in gesprek met het hoofd blockchain van Google. De techgigant blijkt de grootste investeerder in blockchaintechnologiebedrijven wereldwijd te zijn. Daarnaast biedt het, net als cloudconcurrenten Amazon en Microsoft, een zeer breed pakket aan met diensten en platformen, waarmee je makkelijk en snel blockchain-applicaties kan bouwen.

We kregen het afgelopen jaar ook maar geen genoeg van NFTs in mijn optiek. Als we even door de chocoladeletters van de traditionele kranten heen kijken, dan zagen we in het afgelopen jaar talloze mooie ontwikkelingen. De focus op enkel ‘dure apenplaatjes’ is nu wel echt verschoven naar praktisch nut en nieuwe oplossingen die technisch niet eerder mogelijk waren. Daarover meer in de trends die ik voorzie in het komende jaar.

Een mooi voorbeeld van convergentie is bijvoorbeeld een nieuwe collectie van sportkledingmerk Adidas. Het liet door een AI-algoritme talloze gave sneakerdesign-opties genereren, printte deze vervolgens met een 3D-printer op de schoenen en maakte van elk paar een NFT. Niet alleen voor de eigenaren om de echtheid te verifiëren, maar ook om zo allerlei additionele voordelen te geven.

1. Het wordt erop of eronder voor de Digitale Euro

Sinds dat Meta haar wereldmunt ‘Libra’ introduceerde (en later als project stopte), zijn overheden wereldwijd druk bezig met een eigen ‘Central Bank Digital Currency’, waar ik in 2021 hier al over schreef. Inmiddels is 98% van de wereldwijde centrale banken hiermee bezig in verschillende stadia. Er zijn er al vier gelanceerd, 64 landen zijn al bezig met de ontwikkeling ervan en in Europa zal 2024 een belangrijk jaar worden.

Want na jarenlang onderzoeken zal het komende jaar door het Europese parlement voor of tegen een Europese CBDC worden gestemd. Voorzitter van de Europese Centrale bank Christine Lagarde geeft duidelijk aan dat er nog geen definitief besluit is genomen, maar dat komend jaar wel een richting zal moeten worden gekozen.

Als er zal worden gekozen om een CBDC te gaan ontwikkelen, dan zal de volgende fase ongeveer drie jaar duren. Hier zal dan vooral worden gewerkt aan het het opstellen van regels en het selecteren van aanbieders die de benodigde infrastructuur moeten ontwikkelen.

2. We krijgen weer veel metaverse-momentum

Zelden heb ik een technologie gezien die zo megasnel in populariteit steeg en ook weer daalde als je kijkt naar aandacht in de pers en van investeerders. In korte tijd werd ik platgebeld door partijen variërend van winkeliers tot multinationals en overheden over wat zij in de metaverse konden gaan doen. Maar na korte tijd, bleek de interesse vrijwel weg. Het bleek toch veel moeilijker te zijn om er mee aan het werk te gaan, maar ook bezoekersaantallen en de graphics bij collega’s vielen flink tegen.

Maar, ook al lijkt de kaars gedoofd bij veel partijen, zijn er hier op de achtergrond ook vele grote ontwikkelingen gaande, die het komende jaar voor veel momentum kunnen gaan zorgen.

Je kan veel over het bedrijf zeggen, maar Facebook gaf ontwikkelingen rondom zowel social media, een digitale wereldmunt en virtuele werelden een flinke boost. Het bedrijf investeert er miljarden in en heeft tienduizenden ontwikkelaars aan het werk om ook gelijk producten op schaal op de markt te zetten.

Het bedrijf werd afgestraft op de beurs en in de pers hiervoor, maar heeft recent iedereen verbaasd met haar updates. Oprichter en CEO Mark Zuckerberg kwam recent in de Lex Fridman-podcast, niet als persoon maar avatar. Dat zag er zo echt uit, dat kanalen als X/Twitter ontploften van enthousiasme.

Nu is hier altijd een scherpe kanttekening bij te maken. Het bedrijf gebruikte wel haar eigen consumentenheadset Quest 3, maar de opnames van Zuckerberg werden gedaan door gespecialiseerde technologie met meer dan 100 camera’s.

Langverwachte headset Apple

Waar Meta hard doorbouwt aan haar metaverse-platform, krijgen we het komende jaar ook de langverwachte Vision Pro van de andere techreus; Apple. Ook al komt hij wat later (naar verwachting maart, in plaats van januari), de verwachtingen zijn megahoog.

Deze headset zou namelijk volgens experts weleens een hele nieuwe definitie kunnen geven van wat dat in de metaverse betekent. Maar kan ook voor een grote verschuiving zorgen in de manier waarop gebruikers de metaverse ervaren. De verwachting is dat veel ontwikkelaars van apps voor het apparaat (er zal ook voor de Vision Pro een speciale appstore zijn), afscheid nemen van de volledige afgeslotenheid waarin je zit als gebruiker. De focus zal veel meer liggen op hoe Apple de bril ook omschrijft; ‘mixed reality’. Dus echt naadloze interacties tussen zowel de fysieke en virtuele wereld.

Maar de technologie van de bril gaat nog veel verder. Een ontwikkelaar die er jaren aan heeft gewerkt bij de techgigant, deelde laatst verschillende technologische mogelijkheden die inmiddels ook zijn gepatenteerd. Een van de zaken die mij echt opvielen? De bril kan straks veel van jouw acties voorspellen door middel van AI. Of je geïnteresseerd bent, afgeleid of bang bent. Maar ook talloze vitale eigenschappen gebruiken voor de werking van het apparaat, zoals breinactiviteit, hartritme, spieractiviteit, bloeddruk etc.

Tijdens experimenten werd daarmee al namens een gebruiker ergens op geklikt, voordat deze dit zelf kon doen. Maar het kan zelfs jouw volledige virtuele omgeving aanpassen hieraan. Het creëert hiermee dus een omgeving die je helpt leren/werken/relaxen, steeds op basis van al jouw persoonlijke wensen en reacties.

De keerzijde

Ik heb zelf gemengde gevoelens bij deze technologie. Twee jaar geleden schreef ik al over het mogelijke misbruik dat de techbedrijven hiermee kunnen maken. Met een heel nieuwe schat aan data, die nóg beter is voor bijvoorbeeld het runnen van gepersonaliseerde advertenties, dan de data die we de bedrijven nu geven. Apple heeft gelukkig ‘privacy’ als grote kernwaarde. En ik heb hier dus wat meer vertrouwen in bij dat wat Meta met de data die vanuit de bril komt van plan is. Volgens onderzoek van Stanford worden 20 miljoen datapunten per 20 minuten gebruik per persoon.

Toch ben ik ook blij met deze persoonlijke belevenissen die ‘on the spot’ worden gefaciliteerd. Want de afgelopen tijd heb ik veel in de metaverse rondgespeeld. Ik heb veel gave werelden bezocht, onderzocht en uitgebreid gekeken naar de mogelijkheden voor klanten. Het is verslavend; ik moet altijd echt een wekker zetten om er op tijd mee te stoppen en er niet uren in te verdwijnen.

Maar ik merk ook dat als ik meer dan een half uur de bril op heb, ik echt last van mijn ogen krijg, een beetje dizzy wordt en zelfs een beetje overwhelmed raak. Het zijn ook redenen waarom volgens groot onderzoek van Forrester slechts 2% van de professionals zich in de metaverse ziet werken.

3. Laten we het maar niet meer hebben over NFTs

De ‘financieel vrij-vloggers’ struikelden over elkaar heen met betaalde cursussen. Over hoe je binnen een uur miljonair kon zijn door met generatieve AI een hele collectie digitale kunst te laten genereren om met een paar simpele kliks te koop te zetten als NFT. Zoals Steve Bannon het verwoorde; ‘flood the zone with shit’.

Het is prachtig dat iedereen tegenwoordig zonder technische kennis en geringe creativiteit al hele digitale kunstcollecties kan lanceren, maar het heeft een begrip als NFTs ook veel schade aangedaan. Eerder schreef ik hier op Frankwatching al over de vele gekke voorbeelden, zoals  bijvoorbeeld een afbeelding van een steen die voor 100.000 euro van de hand ging.

Na een snelgroeiende hype, kreeg het begrip ineens veel tegenwind. Volgens onderzoek onder 74.000 NFT-collecties bleek dat 95% inmiddels een waarde van $0 had gekregen. De Amerikaanse beurswaakhond SEC voert allerlei rechtzaken tegen makers van NFT-collecties en de Amerikaanse belastingdienst wil het eigendom van NFTs heel scherp gaan belasten. Het handelsvolume van NFTs daalde met 95% en het aantal actieve digitale portemonnees, waar NFTs in worden opgeslagen, daalde met 50%.

Show, not only tell!

Kijkend naar komend jaar, kan ik alleen maar zeggen: laten we stoppen met het praten over NFTs. Waarom? Omdat de meeste mensen verkeerd uitleggen wat het precies inhoudt. Zij hebben nog steeds de negatieve associatie met overpriced stukjes digitale content. Terwijl je zo megaveel meer kan met deze digitale eigendomscertificaten.

Partijen als horlogemaker IWC en ticketgigant Ticketmaster gebruiken NFT-tickets bijvoorbeeld om eigenaren toegang te geven tot virtuele communities (token-gated content). Grote kledingmerken als Adidas en Lacoste zetten ze in voor het versterken van hun digitale community. Merken als Dior en Dolce & Gabbana gebruiken NFTs om fysieke kledingstukken te verbinden met virtuele varianten, die gebruikers dragen in virtuele omgevingen. Veel van dit soort merken gebruiken NFTs om het makkelijk mogelijk te maken voor eigenaren (van bijvoorbeeld dure kledingstukken), om de echtheid te verifiëren.

Maar er worden ook steeds meer nieuwe businessmodellen mee opgezet. Gucci, Porsche en Nike zetten NFTs in om allerlei gave nieuwe producten aan te bieden met hun IP. Estee Lauder, Starbucks en Scotch & Soda zetten NFTs weer in binnen hun loyaliteitsprogramma.

Gave nieuwe merken en mogelijkheden

Daar zit ook echt de crux. Veel grote organisaties als Starbucks en Lufthansa werken al heel breed met NFTs, maar noemen ze simpel niet zo. Enerzijds omdat ze vaak nog niet bekend zijn. Recent onderzoek laat zien dat meer dan 75% van de mensen nog totaal niet begrijpt wat het inhoudt. Maar ook de negatieve associatie die mensen met de technologie hebben.

Het komende jaar verwacht ik dan ook een zeer sterk stijgende lijn van hele gave nieuwe merken en mogelijkheden, die met NFTs aan de slag gaan. Vaak zonder dit expliciet te noemen. Terwijl de technologie wel de verbindende en faciliterende factor is. Gave samenwerkingen als Adidas en Bugatti, maar ook een merk als Lacoste, dat een volledige kledingcollectie heeft gecreëerd samen met haar community door een zeer brede inzet van NFTs. Of Beatport, dat een zeer uitgebreid NFT-platform biedt voor talloze muzikanten.

Mijn collega’s van het World Economic Forum hebben recent een uitgebreid rapport over NFTs gelanceerd en kwamen ook tot de conclusie dat de mogelijkheden met NFTs significant zijn. Maar dat er nog veel werk aan de winkel is in het toegankelijker maken voor de eindgebruiker.

4. New rails, new rules

Ook al hoor ik vaak mensen ‘blockchain, not bitcoin’ zeggen; laten we focussen op de technologie en niet de speculatieve handel in cryptovaluta. Komend jaar kan crypto weleens een heel positieve impact gaan hebben op blockchain-technologie. Zoals ik al in mijn trendartikel schreef over crypto; we gaan van saaiste naar een significant belangrijk jaar.

Dit komt door de eventuele goedkeuring van een zogenaamde ‘Exchange Traded Fund’ (ETF) van de grootste investeerder ter wereld; Blackrock. Daarmee wordt het voor veel traditionele investeerders (zoals pensioenfondsen) ineens heel makkelijk om te investeren cryptovaluta zoals Bitcoin. Analisten van Bloomberg verwachten met 90% zekerheid inmiddels dat dit eind december of januari zal worden goedgekeurd. Een ‘flight to quality’ volgens de CEO van Blackrock.

Daarnaast zal de beloning voor de zogenaamde ‘miners’ (de partijen die het netwerk van bijvoorbeeld Bitcoins in stand houden), wordt gehalveerd in maart/april.

Nieuw spectrum aan investeringen

Historisch gezien zie je bij elke halving altijd een nieuwe ‘All Time High’ (ATH, recordprijs) ontstaan. Als laatste zal de Europese cryptovaluta wet- en regelgeving ‘MICAR’ echt grotendeels van kracht worden. Iets dat niet alleen veel vertrouwen in de markt gaat brengen, maar in mijn optiek ook een heel nieuw spectrum qua investeringen.

Veel grote investeerders waar ik mee mag werken, zoals ‘family funds’ en pensioenfondsen, geven duidelijk aan echt te wachten totdat de MICAR van kracht is, om erin te gaan investeren.

Waarom gaan deze ontwikkelingen rondom cryptovaluta zo’n geweldige positieve impact hebben op de onderliggende blockchain-technologie? Als eerste, omdat je elke keer duidelijk ziet dat als de prijzen van cryptovaluta stijgen, de investeringen ook zeer sterk toenemen. En vice versa. Maar ook de aandacht van de pers en adoptie van zowel consumenten als bedrijven.

5. The never ending game

Zoals ik eerder dit jaar al schreef; ik ben echt blij met het ‘Brussels effect’. Het feit dat de Europese Unie elke keer weer positief in het nieuws komt met het opzetten, uitwerken én lanceren van baanbrekende wet- en regelgeving. Het gaat in mijn optiek komend jaar echt een heel positieve beweging teweegbrengen binnen het ecosysteem. Meer duidelijkheid voor bouwers, meer vertrouwen van investeerders.

De Europese Unie is inmiddels alweer bezig met vervolgstappen, waar we de eerste contouren ook al komend jaar van kunnen gaan zien. Vorig jaar schreef ik over de volgende evolutie van het internet; web3. Van een handvol centrale partijen die domineren naar een decentrale omgeving waar iedereen weer de macht heeft over zijn eigen data. En op een eerlijke manier wordt beloond voor zijn bijdrage aan het web. Waar de drijfveren van eigenaren, deelnemers en ontwikkelaars volledig op elkaar zijn afgestemd.

Al bezig met web4

Nu zijn de ontwikkelingen van web3 nog in volle gang en in ontwikkeling en begrijpt minder dan 5% van de mensen wat het überhaupt inhoudt. Echt gedreven door blockchain-technologie, die dit technisch allemaal mogelijk maakt. Maar de Europese Unie is inmiddels al bezig met web4. Web4 is een nóg meer gedecentraliseerde versie van het web met een hoger niveau van integratie tussen mens en machine. Het wordt ook wel het symbiotisch web genoemd en is nog steeds een evoluerend concept zonder echt duidelijke definitie.

De droom van het symbiotische web is symbiotische interactie tussen mensen en machines. Meer geavanceerde interfaces, zoals geestgestuurde interfaces, bijvoorbeeld wat ik verwacht dat Apple’s Vision Pro gaat bieden.

Met de megasnelle ontwikkelingen op het gebied van de technologie, wil de Europese Unie deze keer niet heel lang wachten met wet- en regelgeving. De MICAR is bijvoorbeeld pas 15 jaar na het ontstaan van BItcoin en blockchain van kracht geworden. Dit doordat we steeds meer convergentie zien van technologieën, zoals bijvoorbeeld blockchain, AI, metaverse en IoT.

De EU wil een steeds grotere rol gaan spelen wereldwijd op het gebied van dit soort technologieën en de samenwerking hierop en ziet dat duidelijke wet- en regelgeving hierbij goed kan helpen. Het is inmiddels al begonnen met het verkennen van de ontwikkelingen en benodigde juridische kaders hiervoor. We gaan het komende jaar zien wat voor impact dit gaat hebben.

Nog veel werk aan de winkel!

Als ik schrijf of spreek over blockchain, dan doe ik dat met een groot enthousiasme over alle mogelijkheden en ontwikkelingen. Het zorgt voor oplossingen voor de grote problemen van onze wereld, het brengt vertrouwen terug in talloze vitale onderdelen van onze maatschappij en zorgt voor veel manieren van werken, van geld verdienen en geld eerlijk verdelen. Ondanks alle hausses en mislukkingen ben ik er altijd van overtuigd geweest dat de hype uiteindelijk zou vervagen en dat ‘echte’ gebruiksscenario’s de overhand zouden krijgen.

Maar we zijn er nog lang niet. In 2019 schreef ik al over de decentrale droom, die in duigen lijkt te vallen. Leuk al die decentrale gedachten, maar 95% van de crypto-eigendommen wordt centraal bewaard en niet door gebruikers zelf in een virtuele portemonnee. Je ziet veel concentratie van macht en geld bij grote blockchains. Een aantal grote investeerders heeft bijvoorbeeld een derde van het aantal Ethereum in handen. Veel DeFi (decentrale financien, waar ik hier over schreef) kunnen worden gecontroleerd, gecensureerd en door de eigenaren worden gestopt door middel van een ‘God mode’.

Ontwikkelingen die impact gaan maken

Toch hebben de vele gave ontwikkelingen, die echt impact hebben en gaan maken het komende jaar, in mijn optiek echt de overhand. Ik ben erg benieuwd of ook dit jaar de voorspellingen rondom blockchain weer uit gaan komen en blijf ze uiteraard vol enthousiasme hier op Frankwatching volgen!