AI is overal: een overzicht van de ontwikkelingen

Het is overal: aandacht voor Artificial Intelligence (AI), of op zijn Nederlands kunstmatige intelligentie. Op de socials, in talkshows, nieuwsbrieven: van allerlei producten. Nu was AI natuurlijk al overal. Van je spamfilter tot de aanbevelingen in bol.com en de slimme file signaleringen boven de snelweg.

Maar met de komst van met name ChatGPT lijkt het voor velen duidelijk geworden dat je er niet meer omheen kan. En dat het mantra dat we al jaren horen (dat AI zijn belofte nog lang niet waarmaakt) onderhand herzien kan worden. Daarmee is de discussie ook al losgebarsten of het een zegen of een vloek is. Terwijl het handiger is eerst eens te bepalen wat AI eigenlijk ís. En laat daar nu een handige inleiding voor zijn.

AI is overal

In 1992 volgde ik als keuzevak Programmeren in Turbo Pascal. Een programmeertaal die ik toen heel wat vond. Met commando’s als ‘if … then …’ of ‘repeat until …’ schreef je regel voor regel instructies die samen een programme vormden, bijvoorbeeld een adressendatabase. Het programma deed wat het moest doen, niet meer en niet minder. Voor elke verandering, zoals voor een extra adresregel in de adressendatabase, moest je op heel veel plaatsen aanpassingen doen. Dit type programma’s bestaat nog steeds. Geld opnemen bij een automaat is bijvoorbeeld een aantal recht-toe-recht-aan stappen.

Toen ik op vakantie geld opnam bij zo’n automaat, kreeg ik enkele seconden later een berichtje van de bank. Een afwijkende opname geconstateerd en of ik contact op wilde nemen als ik het niet was. In dit geval loos alarm, maar wel zo handig. Het opmerken dat een transactie afwijkt van mijn normale patroon is slim, want dat gaat voorbij aan enkele regels concrete instructie. Dan treedt er intelligentie of logica in, waardoor een afwijking in een patroon herkend wordt.

Gewend aan slimmere software

Op allerlei plekken zijn we langzaam gewend geraakt aan slimmere software. Waar Outlook ooit deed wat je vroeg, werd spam-herkenning toegevoegd en staat er nu een aantal standaardantwoorden boven elke binnengekomen mail. Stuur je zelf een mail met een belofte, dan krijg je in je Microsoft 365 Viva-weekoverzicht de vraag of je die belofte waar hebt gemaakt.

Met de introductie van generatieve AI, met als bekendste voorbeeld ChatGPT, ging het opeens heel hard. In een chat-venster geef je wat instructie en hele teksten komen tevoorschijn. Afbeeldingen genereer je met enkele commando’s en zelfs presentaties kun je met enkele opdrachten laten genereren.

Daarmee is AI van een technische belofte waar enkelen mee bezig waren, mainstream geworden. Belangrijk dus dat jij als professional, leidinggevende of bestuurslid van een vereniging zorgt dat je weet wat het is en kan.

Kunstmatige intelligentie in 60 minuten

In de Haystack-serie ‘… in 60 minuten’ is onlangs Kunstmatige intelligentie in 60 minuten (affiliate) verschenen van Remy Gieling en Job van den Berg. In deze compacte inleiding krijg je een leesbaar overzicht van de ontwikkelingen van de laatste jaren, maar ook verwachtingen voor de toekomst. Handig om te zien wat AI wel en niet is en welke ontwikkelingen de basis ervan vormen. En wat het verschil is tussen allerlei manieren waarop digitale tools slimmer worden.

Het boek bevat naast heldere uitleg een reeks AI-cases van organisaties zoals Picnic of freeday, die AI toegepast hebben om processen te verbeteren of klanten beter te helpen. Daarnaast is er een reeks tool-tips (zoals presentations.ai of browse.ai) opgenomen om meteen aan de slag te gaan. En voor degenen die op onderdelen verder willen lezen, geen gebrek aan lees-suggesties. Bijvoorbeeld over intelligentie of hoe je zorgt voor toekomstbestendige vaardigheden.

Zegen of vloek?

Het lijkt het lot van elke nieuwe technologische ontwikkeling: een groep weet zeker dat het einde der tijden nu is aangebroken. Vanaf de inmiddels mythische Ned Ludd die weefmachines stuksloeg omdat alle wevers werkloos zouden worden, tot degenen die nu in AI onze gewisse ondergang zien.

Uiteraard zijn er zorgen. Gieling en Van den Berg verwijzen naar China, waar met gezichtsherkenning en een sociaal puntensysteem door het rood lopen consequenties kan hebben, zonder dat er een agent aan te pas komt (weer een Black Mirror-aflevering ingehaald door het echte leven: Nose Dive S3E1). Maar de voorbeelden waar techniek allerlei maatschappelijke kwesties helpt oplossen zijn ontelbaar. Van medische scans analyseren tot plastic detectie in oceanen.

In het boek gaan Gieling en Van den Berg uitgebreid in op die angst. Hun aanpak is, gelukkig, noch die van de zendeling die alleen de voordelen van AI ziet, noch van de onheilsprofeet die ons waarschuwt. Aan de hand van de stappen uit The Sisyphean Cycle of Technological Panics illustreren ze hoe de maatschappelijke onrust keer-op-keer werkt. En een aantal van ons, als een moderne Sisyphus, gedoemd zijn bij elke nieuwe ontwikkeling weer dezelfde gang af te leggen.

Allemaal werkeloos?

Een van de angsten die je vaak ziet en waar ook Gieling en Van den Berg op ingaan, is die van werkgelegenheid. Als we zulke krachtige, slimme tools hebben die kunnen denken, waar zijn mensen dan nog voor nodig?

64% van de professionals gelooft dat AI zal zorgen voor:

• meer inkomensongelijkheid
• sociaal isolement
• verlies van menselijke capaciteiten.

De Big Five accountantsbedrijven schatten in dat slechts 4% van banen zal verdwijnen. 96% van de banen zal veranderen.

In het hoofdstuk lees je adviezen die je als professional helpen een unieke toegevoegde waarde te hebben. Dat sluit aan bij het voorwoord van Eva de Mol die benadrukt dat AI kan zorgen dat je juist beter wordt in je werk, zonder dat je moet leren programmeren.

In een kritische, al wat oudere, video van CPG Grey, Humans Need Not Apply, maakt hij het onderscheid tussen unemployed en unemployable. Het eerste is onpraktisch maar op te lossen. Het tweede veel lastiger.

In het boek lees je ook over een interessante discussie naar aanleiding van prijswinnende kunstenaar Jason Allen. Na de prijsuitreiking meldde hij generatieve AI gebruikt te hebben om het prijswinnende beeld te maken. Is dat vals spelen? Of, zoals Allen aangaf, de kunstenaar aan het werk die allerlei technieken leert, gebruikt en ontwikkelt om kunst te maken?

Overzicht van ontwikkelingen rondom AI

Kunstmatige intelligentie in 60 minuten (affiliate) van Remy Gieling en Job van den Berg geeft je snel een overzicht van relevante ontwikkelingen rond AI tot nu toe: cases, tools en leestips. Ook als je de ontwikkelingen aardig volgt is het een handzaam overzicht met interessante zij-stappen.

En word je omgeven door critici die voortdurend mopperen en somberen over AI, dan kan je een stapeltje kopen en verspreiden om voorbij algemeenheden over AI te komen en echt in gesprek te raken.

PS Artikel gemaakt in Obsidian met behulp van TextGenerator voor een suggestie voor een outline, titel-suggesties, inkorten van een alinea, samenvatting van een vermeld boek tonen