De 6 belangrijkste blockchain-ontwikkelingen voor 2023

In de 7 jaar dat ik nu bezig ben met blockchain-technologie, ben ik nog nooit zo bullish geweest. Waar cryptofanaten hun reis naar de spreekwoordelijke maan als sneeuw voor de zon hebben zien verdwijnen, heeft de onderliggende blockchain-technologie juist net een maanlanding gehad. Als we kijken naar cijfers en niet naar clickbait nieuwartikelen, dan gaat alles door het dak. Het was dan ook een hele uitdaging om alle ontwikkelingen en voorspellingen in één trendartikel te gieten. Ik ga het toch proberen.

Het blijft bijzonder om te zien hoeveel mensen de prijzen van cryptovaluta koppelen aan het succes van de onderliggende technologie. Nu de prijzen voor cryptovaluta zijn ingestort, schrijven veel mensen de blockchain-technologie ook helemaal af. Terwijl de ontwikkelingen gestaag doorgaan. Onderzoek laat zien dat er sinds het ontstaan van de technologie nog nooit zoveel code-technische ontwikkeling is geweest als het afgelopen jaar.

Inmiddels maakt 81% van de bedrijven gebruik van de technologie en zijn tienduizenden techtalenten overgestapt van de techgiganten als Apple, Netflix en Google naar het ecosysteem van blockchain-ontwikkelaars. Investeringen bereikten het afgelopen jaar opnieuw een hoogtepunt en stijgen volgens de grootste investeerder in het ecosysteem het komende jaar ook door.

‘Bear markets are for building’, hoor ik steeds vaker in mijn omgeving. Zoals ik ook in mijn crypto-trendartikel schreef: ik hoor over de neergaande markt voor cryptovaluta vooral de opluchting vanuit start-ups, ontwikkelaars en andere professionals in het ecosysteem. Het is niet meer rennen in het hamsterwiel, maar werken aan het hamsterwiel. Niet meer de druk om snel te handelen, maar rust en ruimte voor het bouwen van oplossingen voor de lange termijn.

Het is niet meer rennen in het hamsterwiel, maar werken aan het hamsterwiel.

Maar eerst even terugkijken

Afgelopen jaar was een jaar waar onwijs veel werd gebouwd, maar helaas ook werd afgebroken. De bruggen die werden gebouwd tussen (en in) het crypto-ecosysteem en traditionele financiële wereld, werden ontzettend veel gehackt. Binnen deze zogenaamde ‘Decentrale Financieringen’ (DeFi, waar ik eerder over schreef), werden talloze ‘bridges’ gehackt ter waarde van $2.5 miljard. Een positieve ontwikkeling binnen DeFi is dan wel, dat deze decentrale handelsbeurzen (zoals UniSwap) ontzettend populair zijn geworden, nadat er bij verschillende centrale platformen (zoals FTX) problemen zijn ontstaan.

Ook mijn voorspellingen over NFTs zijn uitgekomen, waar ik eerder ook schreef over de kansen voor organisaties en trends voor het afgelopen jaar. Ik hoor nog vaak mensen die denken dat door het dalende handelsvolume, NFTs op een mislukking zijn uitgekomen. Maar net als bij cryptovaluta, is het belangrijk om te zien wat er daadwerkelijk met de technologie gebeurt, in plaats van blind te staren op de prijzen. Talloze gave organisaties, overheden en zelfs landen wereldwijd zijn op allerlei manieren aan het werk met NFTs. Van het beter betrekken van fans, tot loyaliteitsprogramma’s en hele nieuwe manieren van marketing. Ik voorzie het komende jaar nog veel meer grote ontwikkelingen, waar ik later in dit artikel over schrijf.

De ineenstorting van de ‘stabiele’ munt Luna heeft daarnaast een schokgolf gebracht in het land der stablecoins. Én overheden nog meer op scherp gezet om sneller met adequate wet- en regelgeving te komen. Dat ik voorspelde dat overheden overuren zouden draaien is niet alleen in negatieve zin. Ik zie in binnen- en buitenland ook talloze gave experimenten en implementaties van de technologen voorbijkomen.

1. Decentrale social media op het fediverse

Een van de grotere blockchain-trends die ik voorspel, is de opkomst van decentrale social media. Marleen Stikker omschreef deze beweging zo mooi:

De beweging om de machtsconcentratie tegen te gaan door dergelijke systemen op te zetten wordt ook wel de fediverse genoemd: het federatieve universum. Door deze decentrale opzet wordt het manipuleren op basis van financieel of politiek gewin een stuk moeilijker.

We worden steeds vaker geconfronteerd met de negatieve aspecten van social media. Denk aan:

• de groei van haat zaaiende berichten,
• desinformatie, en
• berichten die een negatief lichaamsbeeld geven bij tieners of zelfs aanzetten tot genocide.

Tienduizenden moderatoren draaien samen met diepgaande AI-bots overuren om dit tegen te gaan. Helaas wordt het probleem alleen maar erger. Dat de platformen ook meer gericht zijn op het ‘gevecht’ voor de actieve tijd op een platform van de gebruiker en daarmee de advertentie-inkomsten, in plaats van een positieve impact op de gebruiker zelf, werkt ook niet mee. Daarnaast hebben we met bijvoorbeeld het uitvallen van WhatsApp gezien hoe afhankelijk we van bepaalde kanalen zijn. Doordat deze platformen nog een centrale ‘single point of failure’ hebben, zijn ze kwetsbaar voor de talloze cyberaanvallen.

Goed dat landelijke en Europese instanties de platformen verantwoordelijk houden en boetes uitdelen. Maar zoals dat met veel van dit soort processen gaat: het duurt vele jaren voordat dit überhaupt effect heeft. En dan is het vele kwaad al geschied. De roep voor decentrale social media (DeSoc) vanuit consumenten wordt steeds groter.

Alternatieve socials

We zagen de afgelopen maanden, met alle activiteit rondom Twitter en Elon Musk, dat de decentrale concurrent Mastodon ineens heel populair werd. Ook het decentrale zusje van Facebook, Minds, stijgt snel in populariteit. Minds is een mooi voorbeeld voor de neiging van mensen om alternatieve platforms te beschouwen als een veilige sociale haven. Een plek om hun gedachten te posten voor het geval er iets gebeurt met hun primaire kanalen. Het platform zegt dan ook dat haar open source platform ‘bestand is tegen surveillance, manipulatie van algoritmen en censuur’.

Een decentraal socialmediaproject dat ik al wat langer met grote interesse volg: BlueSky. Dit is het project van de Twitter oprichter Jack Dorsey. De wachtlijst voor haar app is inmiddels geopend. Dit zorgde door de massale interesse gelijk al voor problemen bij de software van de toeleveranciers. Zij konden de vraag niet aan. Dorsey wil met Bluesky de invloed van bedrijven en overheden op socialmediaplatforms beperken. Hij begon hier in 2019 mee, met een klein groepje topontwikkelaars binnen Twitter. Inmiddels heeft hij het losgetrokken van het bedrijf. Het komende jaar gaat dit live en ik kijk dan ook uit naar hetgeen wat zij gaan lanceren.

2. De strijd tussen de twee W’s

Een andere ontwikkeling die in het komende jaar groot zal worden, is de strijd tussen het internet zoals we het nu kennen (web2.0) en het gedecentraliseerde internet (web3.0). Voornamelijk de strijd tussen de ‘gatekeepers’ zoals Google en Apple en de nieuwe blockchain-bedrijven die de strijd aangaan met deze bigtech-bonzen.

Deze bonzen hebben de afgelopen jaren een fortuin verdiend door hun diensten te centraliseren en zo breed mogelijk deel uit te laten maken van het leven van consumenten. Een bedrijf als Apple blijft concurrenten sterk benadelen en de impact is enorm voor consumenten, app-ontwikkelaars en nu ook voor makers. Het bedrijf verbiedt bijvoorbeeld de makers van apps in zijn App Store om NFTs als betaalmiddel in te zetten. De digitale eigendomsbewijzen mogen van Apple niet worden gebruikt om bepaalde functies in apps te ontgrendelen. Het kopen en verkopen van NFTs binnen apps is wel toegestaan, maar daarvoor moet het betaalsysteem van Apple worden gebruikt, waarvoor je 30% commissie betaalt.

Een zeer schadelijke ontwikkeling, omdat het marktplaatsen en makers weghoudt van het Apple-ecosysteem en er soms toe leidt dat ze NFT-integraties volledig opgeven, zoals een van de grootste gamebouwers van de wereld Ubisoft. We zien dit trouwens ook in bijvoorbeeld de Google Play store. Deze bigtech-bedrijven hebben een zeer strikte/beperkte toelating voor elk type web3/crypto-betaling, en dit beperkt het aantal apps dat door het publiek wordt geproduceerd en gebruikt.

Inmiddels is de Europese Unie wakker geworden en zijn zij bezig om deze macht af te breken. Dit doen ze door binnen de Digital Markets Act (DMA)-wetgeving ook andere betaalmogelijkheden binnen de app-stores toe te laten. Iets waar gamebouwer Epic en Spotify al langer voor vechten. Ik voorzie in het komende jaar dat deze strijd alleen maar heviger gaat worden. Met ook steeds meer druk voor meer open, decentrale oplossingen.

Positieve big tech-ontwikkelingen

Gelukkig zien we ook nog positieve ontwikkelingen rondom ‘big tech’ die met blockchain aan het werk is gegaan. Met alle aankondigingen en verwachtingen voor het komende jaar, zie ik ook hier veel positieve ontwikkelingen tegemoet. Twitter biedt al de mogelijkheid om een NFT als profielfoto te tonen (en te checken of deze NFT ook echt is, zodat je geen kopie kunt gebruiken) en werkt nu ook aan zogenaamde ‘NFT Tweet Tiles’. Helaas is het platform tijdelijk gestopt met de ontwikkeling van een eigen crypto wallet. Iets wat ik totaal niet had verwacht. Vooral ook omdat de eigenaar van de grootste beurs voor cryptovaluta, Binance, $500 miljoen heeft ingelegd om Twitter te kopen.

WhatsApp-concurrent Telegram neemt wel grote stappen met een uitbouw van crypto-infrastructuur. De berichten-app, die al een dé communicatietool is voor veel cryptofanaten, is wél van plan om crypto wallets te bouwen. De app heeft in minder dan een maand $50 miljoen aan gebruikersnamen verkocht via zijn op blockchain gebaseerde veilingplatform, Fragment.

Ook Google blijft bouwen met blockchain. Het lanceerde al een eigen ‘digital assets’-team en ‘web3.0’-team het afgelopen jaar, maar biedt nu ook de mogelijkheid voor blockchain-ontwikkelaars om nieuwe producten te bouwen in haar eigen cloud. Het ging ook recent een langetermijn-partnership aan met een van de grootste beurzen voor cryptovaluta, Coinbase.

3. We krijgen geen genoeg van NFTs

In januari 1996 publiceerde Bill Gates wat later een van de klassieke essays van het vroege internet zou worden. Daarin beschrijft hij precies de kenmerken van internet die de basis zouden leggen voor de creator economy.

Een van de opwindende dingen van het internet is dat iedereen met een pc en een modem alle inhoud kan publiceren die hij maakt. Om internet te laten gedijen, moeten leveranciers van inhoud worden betaald voor hun werk. – Bill Gates

Dat NFTs in korte tijd razend populair zijn geworden, komt in mijn optiek niet alleen door de speculatieve handel. Het komt juist door het praktische nut, wat steeds meer industrieën zien. Het begon met de digitale makers, die eindelijk hun eigendom digitaal konden vastleggen en verhandelen, zoals Gates in 1996 omschreef. Daarna volgden talloze andere praktische oplossingen, zoals het beter betrekken van klanten en fans. Digitale verzamelitems zijn mede dankzij NFTs een grote hit geworden. Wij mensen willen nu eenmaal dingen verzamelen. Het gedrag van de mens als verzamelaar is al zo oud als de mens zelf. Nu was verzamelen voorheen vooral een uiting van status, maar met NFTs komt daar een hele nieuwe dimensie bij: utiliteit.

We zagen dit al bij bijvoorbeeld artiesten. Je kunt je muziek als NFT verkopen en daarmee de kopers (fans) ook allerlei andere ‘perks’ geven. Denk aan de beste plekken bij een fysiek concert. We zien steeds meer grote merken die NFTs inzetten. Het grootste loyaliteitsprogramma van de wereld, dat van Starbucks, heeft een web3 loyaliteitsprogramma opgezet. Hiermee kun je onder andere NFTs krijgen waarmee je allerlei exclusieve belevenissen en beloningen kunt verkrijgen. De maker van Barbie en Hot Wheels is begonnen om elk speelgoed dat het verkoopt, te koppelen aan een digitale NFT-variant.

Grote NFT-collecties

Autofabrikant Porsche gaat zelfs nog een paar grote stappen verder met misschien wel de mooiste NFT-collectie ooit en haar ‘decentrale toekomst’. In januari begint het bedrijf met de verkoop van 7500 NFTs. Na de aankoop kunnen de kopers meewerken aan het ontwerp van hun individuele NFTs. Ze kunnen een ‘design route’ kiezen voor hun NFT: Performance, Lifestyle of Heritage. Daarnaast krijgen de eigenaren toegang tot allerlei exclusieve offline en online events.

We’ve made our commitment for the long haul, and our Web3 team has every freedom to develop innovations in this dimension as well. – Lutz Meschke, Raad van Bestuur Porsche’s

Ook in het dagelijkse Nederlandse leven zien we steeds vaker NFTs opduiken. Tijdens de Museumnacht werd het Metrostation Amsterdam Centraal bijvoorbeeld helemaal omgebouwd tot NFT Gallery met 56 beeldschermen, waar NFT-kunst op getoond werd.

Het komende jaar verwacht ik veel meer gave bedrijven die hun NFT-projecten gaan lanceren. Daarnaast verwacht ik ook dat een aantal nieuwe ontwikkelingen binnen NFTs groot worden, zoals NFT-games. Die hebben tot nu toe nog maar het topje van de ijsberg laten zien van wat er mogelijk is. Deze trend speelt echt in op het digitale eigendom en interoperabiliteit van de game-industrie.

Ook hoop ik dat er snel meer duidelijkheid komt over de wet- en regelgeving vanuit de EU. Eerder schreef de maker van de wetgeving voor cryptovaluta (MICAR) Eva Kraili:

We need to rethink the regulatory approach (…) for NFTs (…) it deserves a custom regime.

Ik hoor van veel bedrijven, investeerders en consumenten die hiermee aan de slag willen, dat zij deze duidelijkheid echt missen en dat het helaas soms innovatie hindert.

4. Nog meer met metaverse

Ook metaverse zal in het komende jaar flink doorgroeien. We zagen het afgelopen jaar dat er al $120 miljard in de technologie en infrastructuur is geïnvesteerd, vergeleken met $57 het jaar ervoor. Doordat Meta’s metaverse-afdeling ‘Reality Labs Division’ een kleine $4 miljard verlies draaide in het afgelopen jaar, zijn er genoeg sceptici die aangeven dat we ook de metaverse-dromen kunnen opgeven. Maar goed, als dit bij elke nieuwe technologie al na 1-2 jaar ontwikkelen zou gebeuren, dan zouden we nu zonder zaken als het internet en AI zitten.

Er moet nog heel veel gebeuren rondom de ontwikkeling van de metaverse. Microsoft, wat nog een van de grootste game-bouwers van de wereld (Activision Blizzard) kocht voor een van de hoogst betaalde bedragen in overnames ooit ($69 miljard), noemde de huidige staat van de technologie een ‘poorly built video game‘.

Al zijn bedrijven als het Rotterdamse Reblika hard bezig om dit aan te pakken. Het maakte avatars die zó echt zijn, dat de Nederlandse politie ze gebruikt om online kinderpedofielen te pakken. Met groot succes. Inmiddels maak het bedrijf avatars voor onder andere David Guetta, Disney en Balmain.

Standaarden worden heel belangrijk voor de verdere groei en adoptie, vooral op gebied van interoperabiliteit. De Open Metaverse Alliance (OMA3) is hier inmiddels voor opgezet, om te zorgen voor standaarden, die zaken als ‘wallet gardens’ van de bigtech-bedrijven zoals we die nu kennen, moeten voorkomen.

De Europese Unie is inmiddels ook al bezig met wet- en regelgeving rondom de metaverse te ontwikkelen. Dit nadat ze trouwens al 400.000 euro besteedde aan het ontwikkelen van haar eigen metaverse, om een 3D goededoelen-gala in te organiseren, waar slechts 6 mensen naartoe kwamen.

Die wet- en regelgeving is hard nodig, volgens een rapport van cyberbeveiligingsbedrijf Kaspersky. Volgens hun trendrapport, zullen cybercriminelen volgend jaar massaal naar de metaverse trekken om te jagen op nietsvermoedende deelnemers. In zijn rapport ‘Consumer cyberthreats: predicts for 2023‘ waarschuwt het cyberbeveiligingsbedrijf dat er meer misbruik van de metaverse zal zijn vanwege het ontbreken van regels voor gegevensbescherming en moderatie.

Niet alleen verkrachtingen en misbruik van avatars, maar ook de in-game virtuele valuta (zoals bijvoorbeeld Robux) kunnen het doelwit worden van de cybercriminelen. Een markt waar inmiddels al meer dan $80 miljard in omgaat.

5. Koninklijke seal of approval

We hebben het te goed in ons land, om soms de écht positieve impact te zien van bijvoorbeeld blockchain-technologie. Zo waanzinnig als ons eigen financieel is, met bijna gratis gebruik en diensten als Tikkie en iDeal, zo zien we wereldwijd nog steeds meer dan 2 miljard mensen die geen toegang hebben tot financiële diensten. Steun voor deze mensen kwam (voor mij) uit onverwachte hoek, namelijk: Koningin Maxima.

In een toespraak aan de leden van de Europese Commissie sprak ze haar hoop uit voor de ontwikkeling en lancering van een Digitale Euro, een CBDC. Een digitale euro zou financiële inclusie kunnen verbeteren door obstakels zoals transactiekosten en documentatievereisten te omzeilen.

Vertegenwoordigers van de publieke sector hebben de plicht ervoor te zorgen dat het financiële systeem open en inclusief is en inspeelt op de behoeften van alle groepen. Dus laten we ons die betere toekomst voorstellen en een digitale euro bouwen die werkt voor alle Europeanen. – Koningin Maxima

Nóg meer controle met CBDC’s?

Over CBDC’s is de afgelopen tijd nog heel wat te doen geweest, onder andere in ons eigen land. Doemdenkers denken dat een CBDC Chinese taferelen te weeg gaat brengen met overheden die ons uitgeefgedrag streng gaan controleren. De meeste centrale banken wereldwijd zijn bezig met de ontwikkeling van een eigen CBDC. Sommigen hebben er al een gelanceerd. Meer dan 70% van deze CBDCs werkt op basis van blockchain-technologie. Deze zou in de basis zo geprogrammeerd kunnen worden, dat een overheid wel toestaat om hier bijvoorbeeld eten van te kopen en de huur mee te betalen, maar geen sigaretten en porno.

Dit klinkt misschien ver gezocht, maar recent werd duidelijk dat het kabinet al werkt aan een wetsvoorstel om alle transacties boven de 100 euro gezamenlijk te laten opslaan en te monitoren. Waar in het begin de CBDC nog werd gezien als hét middel om de macht van de commerciële banken te breken, wordt het juist nu steeds meer gezien als een middel van overheden om de bevolking nóg meer te controleren. Volgend jaar gaan economische grootheden als Turkije en India al een CBDC lanceren. Het wachten is op de Europese Central Bank, die hier niet komend jaar, maar in 2024 een beslissing over gaat nemen.

Minister Kaag gaf in een zeer recent debat nog aan, dat de Digitale Euro geen vervanger zou worden en snoerde ook critici de mond, dat de Digitale Euro niet programmeerbaar zou worden. Ze wil dit zelfs in de wet laten vastleggen, dat dit niet mag.

Dat willen we absoluut niet. De ECB en Europese Commissie willen dat ook niet.

De ECB zal het komende jaar nog gebruiken voor de ‘design’-fase. Een belangrijke fase, want hierin worden aspecten meegenomen die hopelijk het tegendeel gaan bewijzen van wat sceptici beweren over privacy en inmenging van uitgaven. Het komende jaar gaat op CBDC-vlak dan ook een spannende worden. Niet alleen vanwege de vele CBDCs die gelanceerd gaan worden, maar ook de uitkomsten van de Europese design-fase.

6. Trust Thermocline

Rake woorden van de interim CEO van FTX, een van de grootste handelsbeurzen voor cryptovaluta:

Never in my career have I seen such a complete failure of corporate controls and such a complete absence of trustworthy financial information.

De interim CEO had eerder het grootste boekhoudschandaal afgerond dat we ooit hebben gezien (Enron), maar trof bij FTX een nog veel grotere puinhoop aan.

Waarschijnlijk gaan 134 bedrijven die onder FTX hingen richting een faillissement en zijn klanten samen vele miljarden dollars kwijt. De cryptomarkt stond en staat nog steeds flink op zijn kop. Maar in mijn optiek heeft ook deze zaak niks te maken met de technologie zelf. FTX was weer een voorbeeld van een centrale financiële instelling, geen gedecentraliseerde web3-oplossing. Het is voor mij het perfecte voorbeeld van waarom gedecentraliseerde technologie zoals die van cryptovaluta juist zo krachtig is. Namelijk: door het weghalen van de centrale ‘single points of failure’ en het transparant maken van boekhoudingen.

Na de eerdere ellende met Celcius en Terra Luna, waar investeerders tientallen miljarden dollars verloren, had iedereen in de sector de hoop dat deze ellende nu wel voorbij was. Helaas, financiële specialisten noemen dit ook wel ‘crypto contagion’. Dit is een domino-crisis die van de ene markt zich verspreid naar een andere. Net als dat we tijdens de financiële crisis 14 jaar geleden zagen toen Lehman Brothers omviel en het een na het andere bedrijf daardoor omviel. Is het leuk? Nee. Is het goed: ja! Om het ecosysteem door te laten groeien, is het heel belangrijk om alle hebzucht, nalatigheid en wanpraktijken te verbannen.

Misplaatst vertrouwen

Het is de kwetsbaarheid van onkwetsbaarheid die het ecosysteem nog steeds niet naar volwassenheid heeft gebracht. Beveiligingsexperts merken vaak op dat de systemen die het meest kwetsbaar zijn voor aanvallen, de systemen zijn waarvan gebruikers bovengemiddeld veel vertrouwen hebben in de onkwetsbaarheid ervan. Een vals gevoel van veiligheid zorgt voor een ideale omgeving voor bijvoorbeeld een hacker. In de cryptowereld zag je dit bij FTX ook, door het misplaatste vertrouwen in ‘decentralisatie’, waarvan men dacht dat hierop het systeem gebaseerd was.

Het heeft helaas, alweer, gezorgd voor een ‘Trust Thermocline’, zoals dit zo mooi in de Frankwatching-nieuwsbrief laatst werd omschreven (de kijkt verder-nieuwsbrief, van Tineke Pauw). Het punt waarop bij ineens veel consumenten het vertrouwen weg is. Gelukkig laten de analyses van de big data zien dat dit vooral de nieuwste leden van het ecosysteem waren. De mensen die nog maar net cryptovaluta hadden gekocht. De meeste eigenaren blijven trouw en hebben hun cryptovaluta gehouden.

Wat voor andere gave ontwikkelingen zien we?

• Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecemtrum is met een onderzoek gekomen, waaruit blijkt dat we cryptovaluta perfect kunnen gebruiken voor het traceren van criminele geldstromen. Nadat de FBI dit ook al aangaf, is het interessant dat een Nederlands instituut dit in een onderzoek bewijst.
• De CEO van de grootste investeerder van de wereld, Blackrock, heeft aangegeven dat “the next generation for markets, the next generation for securities, will be tokenization of securities”. Tokaniseren is dezelfde techniek als die wordt gebruikt voor NFTs.
• Interpolis en Lightyear ontwikkelen de eerste autoverzekering gebaseerd op blockchain-technologie. Uniek hieraan is dat voor de verzekering alleen naar de risico’s van de auto wordt gekeken. Dus niet naar de persoon die de verzekering afsluit, wat bij een reguliere autoverzekering wel het geval is
• Laguna Labs heeft een ‘flatcoin’ geïntroduceerd. Een stabiele cryptovaluta, die gekoppeld is aan de kosten van levensonderhoud in plaats van een fiat-valuta of een grondstof. De meeste stablecoins zijn gelinkt aan de dollar en euro, die door de hevige inflatie natuurlijk flink op koopkracht hebben ingeleverd. Een echte inflatie-proof crypto dus.
• Er worden steeds meer bijzondere DAO’s opgericht. Een Nederlands voorbeeld is Foragers. Deze DAO faciliteert een soort multidisciplinaire teams die opdrachten uit kunnen voeren, waar andere ‘klusplatformen’ zich vooral op individuele werkers richten.
• Nadat tientallen miljarden dollars in rook opgingen, door het falen van de algoritmische stablecoin Terra Luna, was cryptoland even klaar met deze speciale soort stablecoins. Toch komt Cardano (een van de top 4 best verkochte cryptovaluta in Nederland) met een eigen algoritmische stablecoin in januari).

Laatst kwam ik bij het opruimen bij mijn ouders weer een Cd-rom tegen met de software om Zonnet te installeren. De internetdienst die Radio 538 en Free Record Shop introduceerden in 2000. Het kraken van de inbelmodem staat mij nog vers in het geheugen gegrift. Dat we anno 2022 met 5G al een hoge resolutie film in een seconde kunnen downloaden, is vergeleken met de 56k verbinding die ik 22 jaar geleden gebruikte ongekend. Toen duurde het downloaden van 1 muzieknummer een half uur. Ik zie op het vlak van blockchain-technologie ook een geweldige groeisprint voltrekken. Van stabiliteit tot snelheid, van veiligheid naar gebruikersvriendelijkheid.

We gaan weer een geweldig jaar tegemoet vol ontwikkelingen! Ik houd ze ook het komende jaar vol enthousiasme in de gaten voor Frankwatching.