Falen of stralen? 4 tips om met meer zelfvertrouwen te presenteren

Presenteren. Veel mensen krijgen er de bibbers van. Tegelijkertijd voelt het als een enorme overwinning om wél dat podium te pakken en te gaan staan voor jouw verhaal. Waar haal je het zelfvertrouwen vandaan om met meer ‘ballen’ te presenteren? In dit artikel geef ik 4 praktische tips die je meteen kunt toepassen om met meer zelfvertrouwen te presenteren.

Je zenuwen de baas worden

Misschien herken je dit: je collega presenteert schijnbaar zonder zenuwen in jullie teamoverleg of aan de directie. Vol zelfvertrouwen en met een vlotte babbel doet hij zijn verhaal. ‘Wat een zelfvertrouwen’ denk jij, ‘had ik dat maar’.

Vaak denken we dat presenteren gaat over het hebben van zelfvertrouwen en dat de zenuwen verdwijnen zodra we over deze eigenschap bezitten. De waarheid is: zelfs de beste sprekers in deze wereld voelen zenuwen wanneer ze voor een publiek staan. Het gaat er daarom niet om dat je je zenuwen ‘de baas’ wordt, maar dat je erkent dat ze er zijn en er beter mee om leert gaan.

Oplossingen

Hoe zit dat dan precies met die zenuwen? De zenuwen die je voelt, komen voort uit het feit dat je letterlijk zichtbaar wordt. Met alle ogen op je gericht denkt je brein maar één ding: overleven. Je bent je meer dan ooit bewust dat je beoordeeld kunt worden en dat je in het moment waarop je op het podium staat kunt falen of stralen. Om hier mee om te gaan zet je, onbewust, gedrag in wat teruggrijpt op een oerinstinct: vechten, vluchten of bevriezen.

Met alle ogen op je gericht denkt je brein maar één ding: overleven.

Zodra je ziet welk gedrag jij inzet om je zenuwen te compenseren, kun je ook de stap zetten om die zenuwen te reguleren. Eigenlijk zijn dit ‘oplossingen’ die ervoor zorgen dat je om kunt gaan met ongemak. Oplossingen die je het gevoel van controle geven. Hier een aantal voorbeelden:

• Je gaat heel snel praten, zodat het snel voorbij is en je niet hoeft na te denken.
• Je hebt de neiging jezelf te ‘verstoppen’ achter een tafel of sjaal.
• Je hebt je presentatie woord voor woord uitgeschreven en uit je hoofd geleerd.
• Je besluit last-minute ervan af te zien.

Wees moedig in plaats van zelfverzekerd

Spanningen tijden het presenteren zijn onvermijdelijk. Hoe drukker jij bent met het ‘oplossen’ van die spanningen, hoe harder die oplossingen op je deur gaan kloppen. Gek genoeg vinden mensen het niet fijn om te kijken naar iemand die gedrag inzet als gevolg van spanning. Veel liever kijken we naar iemand die zichzelf is, met alles wat daar bijhoort. Mensen willen namelijk ‘echte mensen’ zien en geen ‘perfect plaatje’. Presenteren is daarom veel meer een kwestie van ‘moedig zijn’ dan van ‘zelfverzekerd zijn’.

Praktische tips om met meer zelfvertrouwen te presenteren

1. Maak eerst je verhaal en dan pas je PowerPoint

Dit klinkt misschien contra intuïtief, want je PowerPoint-slides geven je juist zo’n lekkere houvast. Als je het even niet meer weet, kijk je gewoon wat er op je slide staat en je pakt de draad weer op. Je PowerPoint-slides doen echter afbreuk aan het effect van je presentatie. Want wat je zeker weet, is dat de aandacht niet op jou gevestigd is, maar op het scherm naast je. De echte houvast vind je daarom in het verhaal dat je wil vertellen. Een verhaal waar je in gelooft, enthousiast van wordt en waarvan je niet kunt wachten om het met een groter publiek te delen. Maak daarom eerst je verhaallijn en kijk daarna hoe je dat verhaal naar een hoger plan tilt met de juiste PowerPoint-slides.

2. Bepaal vooraf het doel en de kernboodschap van je presentatie

Wanneer een presentatie langer duurt dan 12 minuten, verliest jouw publiek haar aandacht. Wees daarom beknopt en maak haarscherp wat jouw doel en kernboodschap zijn. Beantwoord voor jezelf de volgende vragen:

• Wat moet jouw publiek na het horen van jouw verhaal anders denken, vinden, voelen of doen?
• Stel dat je maar één zin spreektijd hebt, wat zou je dan zeggen? Of als er van alles wat je te zeggen hebt maar één ding blijft hangen, wat is dat dan?

Je doel en kernboodschap geven focus en voorkomen dat je alle kanten uitschiet tijdens het presenteren. Je weet precies waarvoor je komt en hoe je dat gaat bereiken.

3. Durf ‘niet te weten’ wat je gaat zeggen

De momenten dat we praten zonder erbij na te denken, zijn de momenten dat we ‘authentiek’ oftewel helemaal onszelf zijn. Denk aan de momenten dat je bij de koffieautomaat staat of de vaatwasser aan het uitruimen bent en vertelt over hoe je dag was. Je wil zo dicht mogelijk tegen die versie van jezelf aanzitten tijdens het spreken voor publiek. Dit bereik je niet door uit de losse pols te gaan vertellen. En ook niet door je verhaal woord voor woord uit te schrijven. Als je punt 2 scherp hebt, dan mag je erop vertrouwen dat de woorden er als vanzelf uitkomen. Durf dus ‘niet te weten’ wat je gaat zeggen.

4. Maak contact en haal adem

Je bonzende hart vertelt je dat wat je aan het doen bent ertoe doet. Dat jíj ertoe doet. Stop dat gevoel dus niet weg, maar accepteer dat het erbij hoort. Blijf in het moment en maak contact met je publiek. Vind de ogen van de mensen in de zaal en concentreer je op je ademhaling. Dit helpt je lijf om de vrijgekomen cortisol (het stresshormoon dat je aanmaakt als je spanning voelt) te reguleren. Je zal merken dat je na 60 seconden de ergste spanningsgolf gehad hebt.

Aanmoediging

Met zelfvertrouwen presenteren begint met het erkennen dat je zenuwen er (mogen) zijn. Ga eens na welke ‘oplossingen’ jij inzet en of deze eigenlijk wel helpen om de beste versie van jezelf te zijn tijdens het presenteren. Houvast vind je niet in een PowerPoint, sjaal of een lange adem, maar in het verhaal dat jij wil vertellen en het doel dat je wil bereiken. Dat is spannend, maar onthoud: de grootste sprekers op deze aarde waren enkel moedig en niet zelfverzekerd.