3 soorten managers from hell 😈 & hoe je ermee omgaat

Een slechte manager kan jouw leven flink verzieken. Sfeer, efficiency en werkplezier gaan algauw voor de bijl. Bovendien komt menig slachtoffer van een rotbaas terecht in de ziektewet… of erger. Hoe ga je doeltreffend om met zo’n hork? Drie voorbeelden.

Soorten en maten

Waardeloze leidinggevenden vind je in alle soorten en maten. Sommigen zijn te voorzichtig, anderen waaien met alle winden mee, sommigen zijn extreem narcistisch, terwijl anderen de hele dag schuine opmerkingen maken.

Grensoverschrijdend gedrag

Tegenwoordig duikt grensoverschrijdend gedrag niet alleen op binnen de muren van een bedrijf, maar ook in vele nieuwsberichten in de media. Die extra aandacht maakt het des te belangrijker voor bedrijven om bazen met een scherpe ethische blik in de gaten te houden. Tegelijkertijd is het goed om als ‘onderdaan’ van een manager handvatten te zoeken die jou helpen om uit de gevarenzone te blijven.

Red mij!

‘Iemand, alsjeblieft. Red mij van deze baas!’ Ik heb het wel eens gedacht. Toen ik zag dat een hele afdeling gebukt ging onder een regime van een leidinggevende. Deze baas was heel hard bezig om bepaalde collega’s keihard te bekritiseren, klein te houden en onzekerheid aan te praten, terwijl hij anderen ophemelde en alle vrijheid gaf. Het creëerde een tweedeling op de afdeling: een angstcultuur bij de ene helft, een dweep-cultuur bij de andere. Het is één van de vele voorbeelden van een leidinggevende die een slopend bewind loslaat op een afdeling.

Handvatten

Iedere collega gaat op zijn eigen manier om met zo’n situatie: sommigen worden stil, sommigen gaan in de tegenaanval, sommigen gaan op zoek naar bondgenoten (binnen of buiten de eigen club), anderen vertrekken (meteen of uiteindelijk). Er is geen gouden regel denkbaar die voor iedereen hulp biedt, want elke situatie én elk mens is immers uniek. Toch is het nuttig om de belangrijkste managementstijlen op een rij te zetten, en daarbij te noteren hoe je jouw gedrag daarop kunt instellen. Handvatten, zodat je niet in de klaagstand of de lappenmand belandt.

34 slechtste

Dat is nou precies wat organisatieadviseur Bart Groothuis heeft gedaan. Hij schreef een boek met als titel ‘Ziek van je baas? Zo overleef je een slechte manager’. Hij verzamelt de 34 slechtste eigenschappen van leidinggevenden – en schetst per stuk een aanpak voor de betrokken/getroffen medewerkers. In dit artikel loop ik langs drie soorten managers, waarbij ik enkele leerpunten en tips van de auteur op een rij zet. (O ja, en overal waar ‘hij’ staat, kun je ook ‘zij’ of ‘hen’ lezen, want slechte manager-typen zijn natuurlijk absoluut niet gender-gebonden.)

1) De pietlut

“Ik zal er nog even naar kijken, daar wordt het alleen maar beter van.” Die quote staat in grote letters boven de uitleg die Groothuis geeft over dit type leidinggevende. We hebben hier te maken met een kommaneuker, een detaillist. Hij maakt van elke mug een olifant en legt op alle slakken zout.

De collega’s die hij aanstuurt, ergeren zich mateloos aan dit gedrag. Sterker nog: ze zullen hard op zoek gaan naar manieren om zo mín mogelijk met deze baas samen te werken. Tegelijkertijd zullen medewerkers die van zichzelf al onzeker zijn, nóg minder zelfvertrouwen krijgen, vanwege de extreem kritische blik van de chef. Bovendien kun je rekenen op een hoop onderling geklaag achter de baas’ rug om.

Een tip voor medewerkers die te maken hebben met zo’n pietlut-manager: zie de rode strepen die de baas in jouw documenten zet, voortaan als suggesties – niet als eisen. De kans is klein dat de leidinggevende álle opmerkingen onthoudt die hij de hele dag uitdeelt aan collega’s. Reken er maar niet op dat hij terugkomt op elk advies dat jij in de wind slaat.

Durf ook een beetje te láchen om de precisie waarmee hij zijn werk doet. Het is toch bijna aandoenlijk om te zien? Zó ijverig! Jij weet natuurlijk allang dat deze manager, door deze extreme focus op futiliteiten, ándere belangrijke managementzaken uit het oog verliest. En daar kleven risico’s aan. Het is een kwestie van tijd dat deze baas (of zíjn leidinggevende!) erachter komt dat zulk soort micromanagement onhoudbaar is.

2) De dictator

“My way or the highway”, da’s de lijfspreuk van de manager met dictatoriale trekjes. Dit type leider komt het meest vaak voor in winst-gedreven bedrijven. “Wat ze missen aan denkkracht, compenseren ze met machogedrag en grof taalgebruik”, vat Groothuis samen. De dictator wil simpelweg dat íedereen in de houding springt en het werk exáct zo uitvoert als de baas heeft gezegd. Er is nauwelijks ruimte voor eigen initiatief, invulling of innovatie. Het uitgestippelde plan ís al perfect, kán niet beter. En dus moet je dat plan nauwgezet volgen. Doe je dat niet? Dan zwaait er wat!

Een dictator-manager zal strenge straffen uitdelen. Mensen die niet (goed genoeg) luisteren, ziet hij namelijk als lastige types, ongeleide projectielen, ‘liabilities’. Zo’n baas voert een schrikbewind, met dreigementen links en rechts: “Doe wat ik zeg, anders dan krijg je ervan langs. Ik kan jou helemaal kapot maken. Wacht maar af.” Ook spreekt dit type manager veelal vloeiend schuttingtaal. Kijk niet op van een GVD’tje meer of minder.

De collega’s die ‘onder’ deze persoon vallen, hebben het zwaar. Spaans benauwd zelfs! Ze verkrampen vaak in hun werk, waardoor ze niet de kwaliteit leveren die ze normaal gezien behalen. Dat gaan klánten uiteindelijk ook merken, met alle rampzalige gevolgen van dien. Ervaren professionals werken niet graag onder zo’n type manager, en die vertrekken dus vaak uit zichzelf. Stoere medewerkers die tegen de baas in gaan, krijgen niet veel waarschuwingen voordat er ontslag dreigt. En voorzichtige collega’s worden over het algemeen nóg voorzichtiger: ze proberen vooral niet op te vallen.

Het leeuwendeel van de tips die Groothuis geeft op dit vlak, vragen een fikse dosis lef van de medewerker. Een milde dictator kun je proberen een koekje van eigen deeg te geven: ga met nét zoveel bombarie tegen hem in, om te kijken welke reactie dat oplevert. Er ís een kleine kans dat ie zulk gedrag stoer vindt en je een overwinning gunt. Zet je luidste stem op en oefen in de spiegel je agressieve houdingen. Maar houd ondertussen ook de vacaturesites alvast in de gaten, voor alle zekerheid… Want ja, werken voor een dictator is geen pretje. Meebewegen of weggaan zijn de overlevingsstrategieën die meeste kans van slagen hebben.

3) De zeemeeuw

Tot slot stel ik aan u voor: de zeemeeuw. Deze manager komt totaal onverwacht aanvliegen, maakt een hoop kabaal, schijt de hele tent onder en vliegt vervolgens net zo onverwacht weer weg. De afdeling achterlatend in totale verwarring én met een hoop rommel om op te ruimen. Dit klinkt misschien als een interim-manager, maar er zijn legio baasjes die zich dagen- of wekenlang ‘verstoppen’, maar dan plotseling opduiken met gekrakeel, kritiek en vooral: problemen.

Een zeemeeuw houdt ervan om de héle afdeling op te trommelen, ook al heeft het gros van de mensen helemaal niets te maken met datgene wat hij wil bespreken. Hij gooit het probleem in de groep, deelt ongefilterde feedback uit en vertrekt weer voordat er een oplosrichting ligt.

Dit gedrag roept twee verschillende reacties op bij de medewerkers: ze volgen het voorbeeld van de baas of ze keren zich (al dan niet uitgesproken) tegen hem. “Daar heb je die schreeuwlelijk weer”, zullen velen denken. Tijdens zijn tirade, troosten ze zich met de gedachte dat hij daarna ook weer vrij snel opkrast. In die rustperiode kan iedereen weer aan zijn werk gaan – en een beetje collegiaal klagen over de meeuw. Da’s dan ook precies de tip die de schrijver van het boek geeft: blijf onder de radar.

Ziek van je baas

Het boek ‘Ziek van je baas’ (affiliate) is helder geschreven. De voorbeelden zijn herkenbaar en de handvatten geven richting. Ik adviseer vooral MANAGERS om dit boek te lezen. Stel vast welke stijl jij hanteert, maar ook welke stijl jij háát. Verdiep je in de situatie van de medewerkers.

Soms zijn de ‘overlevingstips’ in dit boek wat summier, maar dat is begrijpelijk. De schrijver houdt het af en toe tactisch kort, om niet in herhaling te vallen. Voor veel verschillende vreselijke bazen zijn er eigenlijk maar twee lompe oplossingen: ga mee of ga weg.