Creativiteit kun je trainen: daag je brein uit

Iedereen heeft creatieve vermogens, maar die komen alleen tot bloei als je ze voldoende aandacht geeft. Hoe doe je dat dan? Deze talenten train je door je in te spannen en ervaring op te doen. Je moet bezig blijven dus. Creativiteit is geen trucje dat je af en toe uit de kast haalt. Het is ook geen machine die automatisch blijft draaien. Het is een leefwijze.

Vincent Mirck wil je met zijn boek ‘Speel-skills’ (affiliate) creatiever leren denken. Hij stelt dat iedereen dat kan, zolang je jouw speel-skills maar traint. Speel-skills? Wetenschappers stellen dat de mens, net als alle soorten in het dierenrijk, ontworpen is om zijn leven lang te blijven spelen. Dieren doen het wat dat betreft een stuk beter dan wijzelf. De mens legt zijn speelse gedrag naast zich neer zodra het volwassen leven begint. De Amerikaanse arts en psycholoog Stuart Brown noemt spelen een essentiële factor in de ontwikkeling van de mens. “Niets stimuleert de hersenen meer dan spelen”, zegt hij vol overtuiging in een TED-talk uit 2009.

Herintroduceer speelsheid in je leven

Daarom is het tijd om speelsheid te herintroduceren in je leven. Vandaag nog! Alleen dan geef je je creativiteit de volle ruimte. Dit vereist wel een stelselmatige aanpak. Krijg onderstaande facetten onder de knie om je creativiteit volledig te benutten.

• Fantasie
• Flexibiliteit
• Kritiek
• Samenwerking
• Structuur

Ben je klaar om jouw speel-skills aan te jagen en te stimuleren?

Fantasie

Ik speelde vroeger graag met barbies. De trap was het barbiehuis, iedere tree een andere verdieping. Uren kon ik spelen en het verhaal hield nooit op. Heb jij ook zo’n herinnering aan vroeger? Fantaseren wordt algauw gezien als kinderachtige tijdverspilling. Onzin! Doe jezelf een plezier en breng de kinderlijke fantasie heel snel terug in je leven.

Daarvoor moet je je wel openstellen en dat is voor veel van ons geen makkelijke opgave. We realiseren ons niet hoe conservatief we zijn. Dat heeft te maken met gewoontes en rituelen die er door de jaren heen ingeslopen zijn. We hebben het altijd zo gedaan, dus waarom zouden we het veranderen? We hebben het toch goed zo? Het zijn verklaarbare en rationele gedachten, maar ze kunnen vernieuwing nogal belemmeren.

Oefeningen

Om je fantasie wakker te schudden bespreekt Mirck in zijn boek een aantal oefeningen. Ik deel er hier twee, kies er één uit die bij je past of doe ze gewoon allebei.

• Ga zitten aan een tafel met tekenspullen, een wit papier en een kop koffie of thee. Knoei voorzichtig een klein beetje op het papier en laat dit opdrogen. Maak een tekening geïnspireerd door de vorm van de vlek.
• Ga achter je laptop zitten of pak een pen en schrift, zet een timer op 10 minuten en schrijf over een probleem uit je werk of je privésituatie. Je moet blijven schrijven en mag geen seconde stilvallen. Ook niet tussendoor teruglezen. Dat doe je pas als de 10 minuten voorbij zijn. Wat valt je op?

Flexibiliteit

De term flexibiliteit heeft alles te maken met ruim denken en vrij bewegen. Meebewegen met de stroom van de situatie of het moment. Creatief handelen is makkelijker wanneer je snel kunt schakelen tussen concept en aanpak, tussen verschillende werkstijlen en tussen veranderende situaties. Flexibele mensen herkennen kansen en mogelijkheden door bewust bezig te zijn met hun omgeving en de veranderingen die daar plaatsvinden.

Over het algemeen zijn ‘de flexibelen’ kampioen positief denken. Ze richten zich op zaken waar ze macht over hebben en houden zich nauwelijks actief bezig met zaken buiten hun invloedssfeer. Ze beseffen dat ze hun gemoedstoestand in eigen handen hebben.

Tijd om te stretchen en wat flexibeler te worden:

Kies een aspect uit jouw eigen leven dat wekelijks terugkeert en dat jij als negatief ervaart. Probeer hier een halfuur grondig over na te denken en te kijken of je alle voordelen of positieve kanten van deze gebeurtenis of situatie kunt opsommen. Kijk zo breed mogelijk naar de situatie. Maak vervolgens een shortlist van de pluspunten, selecteer daar de meest aansprekende uit. Bedenk nu een totaal andere naam voor de activiteit of gebeurtenis, waarbij je meer nadruk legt op dit voordeel.

Kritiek

Als je je creativiteit ten volste wil benutten, moet je kritiek op de juiste momenten kunnen in- en uitschakelen. Ideeën bedenken doe je het beste kritiekloos, maar bij het selecteren van de ideeën waarmee je aan de slag gaat moet je kritisch durven zijn en je moet kritiek kunnen ontvangen om je ideeën aan te scherpen. Kan je dat? Dan wordt je creatieve vrijheid groter.

Om jezelf en een groep collega’s in het diepe te gooien en te oefenen met kritiek, kun je een ‘slachtbanksessie’ organiseren. Ga met een groep collega’s in een ruimte staan. Eén collega geeft een presentatie over een afgerond project. De andere collega’s luisteren aandachtig en bedenken ondertussen manieren om dit project zo hard mogelijk onderuit te halen. Dat klinkt absurd hè? Dat is precies de bedoeling: binnen de kortste keren wordt deze bijeenkomst een karikatuur van zichzelf. Door één keer een extreme situatie op te zoeken, schep je een referentiekader. Zoiets wil je nooit in werkelijkheid meemaken. Nu je dit samen een keer hebt beleefd kun je voortaan verwijzen naar deze ‘slachtbanksessie’ als kritiek niet constructief wordt gegeven.

Samenwerking

Creatief denken kun je prima alleen doen. Maar als je het samen doet, dan krijg je veel meer denkrichtingen, aanknopingspunten of combinatiemogelijkheden te horen dan er ooit in jouw hersenpan kunnen borrelen. Nu kan ik me voorstellen dat mensen die graag zelf de controle in handen hebben en samenwerken een uitdaging vinden, hier rode vlekken in hun nek van krijgen. Ik zelf dus ook, maar voordelen en nadelen daargelaten, volgens Mirck is samenwerking een absolute must voor de ontwikkeling van je creativiteit. Wil je het écht grondig aanpakken? Dan moet je een duo of een team formeren en structureel samen aan de slag. Hou daarbij wel deze vier hulplijnen in gedachten:

• Duidelijk doel
• Teamgevoel
• Praatstoel
• Smile op je smoel

Structuur

Het is heel simpel, zonder structuur ontstaat er één grote chaos. Hoe komt dat? We zijn allemaal mensen en we reageren allemaal anders op onze omgeving. We kunnen vaststellen dat precieze processen en strakke structuren over het algemeen weinig ruimte bieden voor creativiteit en vernieuwing. Toch bestaat er niet één bepaalde structuur waarin creativiteit het best tot zijn recht komt. Jammer weer!

Wat je wel kan doen is je bewust zijn van de structuren om je heen. Kijk rond, constateer wat er vastligt, bepaal waar jij invloed op hebt: stel vast waar jij energie van krijgt, waar je je prettig bij voelt, wanneer jij op je best functioneert. Soms kun je op basis daarvan de structuur aanpassen of uitkiezen.

Je wil eigenlijk naar een structuur toe waarin jij je flow kan vinden: een situatie waarin je helemaal opgaat in je taken en op de toppen van je kunnen presteert. Je raakt in extase, beleeft intense tevredenheid en vergeet al het gedoe om je heen. Doe mij die maar!

Er zijn een aantal stappen die je enige structuur brengen in de jacht naar jouw flow.

• Stel een doel
• Doorloop het creatieve proces
• Voer de taken vol overgave uit
• Peil de energie
• Volg de flow

Over het boek ‘Speel-skills’

Vincent en ik spraken elkaar in 2019 voor het eerst. Zijn uitspraak ‘Communicatie is het belangrijkste als het ongemakkelijk wordt’ gonst nog regelmatig door mijn hoofd. Blijkbaar kom ik in een hoop ongemakkelijke situaties terecht, maar dat geheel terzijde. Toen was ik al onder de indruk van zijn persoon, dus ik keek erg uit naar zijn boek. Al vond ik het ook een beetje spannend, want was als ik het helemaal niks vond? Dan had ik dat zonder meer hier opgeschreven, maar dat is niet zo.

‘Speel-skills’ is een heerlijk boek. Je leert hoe je brein werkt, hoe wetenschappers creativiteit proberen te vangen en hoe het creatieve proces in elkaar steekt. Het is een fijne afwisseling van theorie, voorbeelden en oefeningen. Geschikt voor iedere professional die werk heeft waarvan creativiteit een belangrijk onderdeel is.

Je wordt een creatiever mens

Mirck prikkelt je hoofd en zorgt dat je gedachten een andere afslag dan normaal nemen. Je wordt gewoon écht een creatiever mens van dit boek. Zeker als je bereid bent de oefeningen aandacht te geven en je heel goed beseft dat creatiever denken niet over één nacht ijs gaat. Dit boek zal niet in je boekenkast verdwijnen, maar een prominente plek op je bureau krijgen, zodat het je constant kan herinneren aan je speel-skills. En complimenten aan de vormgever, want ook in de vormgeving staat speelsheid voorop en dat maakt het boek nog een stuk leuker om te lezen.

Header door Jr Korpa via Unsplash.