Wat is de metaverse en welke rol speelt blockchain hierin?

Recent deelde Mark Zuckerberg de plannen van Facebook om het bedrijf van social media om te vormen tot een metaverse. En ook andere bedrijven zijn al bezig met het ontwikkelen van metaverse-achtige producten, zoals Christian Louboutin en Fortnite. Wat is de metaverse? En hoe kan blockchain-technologie hier mede vorm aan geven? Dat lees je in dit artikel.

Wifi, smartphones, cryptovaluta en augmented reality, ze werden allemaal voorspeld in 1992 door ‘tech nostradamus’ Neal Stephenson in zijn boek Snow Crash. Ook wel de ‘bijbel van Silicon Valley’. Het boek was zelfs de inspiratiebron voor Google Maps. De metaverse begint nu in een stroomversnelling te komen.

Wat is de metaverse?

De metaverse is een virtueel sociaal netwerk. Je kunt hier niet alleen met elkaar communiceren, maar ook dingen bouwen en doen die in het echt onmogelijk waren. Geïnspireerd door Burning Man werd 15 jaar geleden Second Life opgezet, het eerste grote metaverse.

Miljoenen mensen waren onderdeel van deze virtuele gemeenschap, waaronder ook Barack Obama en een paar honderdduizend Nederlanders. Bedrijven als Philips, Nike en ABN AMRO hadden er een virtuele vestiging. Op het virtuele eiland ‘DropZone’ traden artiesten als Di-rect op en het CDA ging zelfs de virtuele straat op om zieltjes te winnen. Mensen betaalden met de virtuele munt ‘Linden Dollar’ en ontmoetten elkaar in de virtuele bar, de voorlopers van Bitcoin en Tinder.

De hype ging over en het idee van een metaverse werd in light varianten op de markt gebracht, denk aan Facebook en Reddit. Intussen zijn de ontwikkelingen op het gebied van augmented reality en virtual reality in een stroomversnelling gekomen. Ook door de overnames van Facebook, Microsoft en Google van verschillende bedrijven uit de sector.

Online gamen heeft de afgelopen jaren een waanzinnige groei en ontwikkeling doorgemaakt, waar ook verschillende Second Life-elementen zijn terug te vinden. Zoals het kopen en inrichten van virtuele omgevingen en het ontwikkelen van een online identiteit. In die in-game economie gaan inmiddels miljarden dollars per jaar om.

De plannen van Facebook

Ook Facebook wil het bedrijf dus omvormen tot een metaverse. Nu waren allerlei bedrijven al bezig met het ontwikkelen van metaverse-achtige producten, van metaverse modeshows van Christian Louboutin tot metaverse paddotrips. De maker Epic van de razendpopulaire game Fortnite haalde recent nog $1 miljard op om de eigen metaverse-visie verder uit te bouwen.

 It will be a massively participatory medium of a type that we really haven’t seen yet, with a fair economy in which all creators can participate, make money and be rewarded. – Tim Sweeney, CEO Epic Games

Een bedrijf als Facebook brengt dit naar een veel hoger level. Dit door het aantal gebruikers van het platform, de kennis van het opzetten van een social medium en AR/VR en uiteraard een grote zak geld om het te ontwikkelen.

This is going to be a really big part of the next chapter for the technology industry, It will be the next generation of the internet – Mark Zuckerberg

Zuckerberg wil meer dan een miljard mensen op deze manier met elkaar gaan verbinden. Dit gaat dus wat verder dan een status lezen op Facebook van een vriend uit een ander land. En ook verder dan een augmented reality app, waarmee je realtime kunt kijken hoe een IKEA-meubel in jouw woning of make-up op jouw gezicht eruit kan zien.

Een omgeving waar je onderdeel van bent

Het gaat er echt om dat je als gebruiker voelt dat je er onderdeel van bent. Alsof je er fysiek ook echt inzit met andere personen, op een andere plek. Dat is iets wat de meeste lezers van Frankwatching waarschijnlijk nog nooit hebben ervaren, maar veel gamers wel. Gamingplatform Roblox, met meer dan 120 miljoen gebruikers, biedt al een dergelijke omgeving. Deze is compleet met eigen identiteit, sociaal netwerk, eigen regels en handhaving en zelfs een functionerende economie.

It’s the newest macro-goal for many of the world’s tech giants – Matthew Ball, Amazon

Facebook heeft inmiddels 10.000 werknemers op metaverse-projecten gezet, Google heeft al veel gave projecten gelanceerd, net als Amazon met Lumberyard en Sumerian. Apple zal binnenkort zeer waarschijnlijk een eigen AR-bril lanceren. Het bedrijf heeft met een waanzinnig bereik uiteraard grote potentie om een eigen metaverse op te zetten met allerlei verschillende functionaliteiten, die mooi aansluiten op de eigen producten. Maar net als met Second Life, zal de kracht juist komen uit alle organisaties die samen één metaverse gaan inrichten. In plaats van allemaal een eigen wereld maken.

A vision that spans many companies; the whole industry. It will be an embodied internet – Mark Zuckerberg

Weg met de walled gardens

De gave plannen van de grote technologiegiganten daargelaten… de metaverse zou in mijn optiek juist veel foute ontwikkelingen rondom het internet weer op het goede spoor kunnen brengen. De eindeloze stroom onthullingen en rechtszaken rondom privacyschendingen, de datasilo’s die een vrijwel onaantastbare voorsprong geven op gebied van AI, maar ook de verregaande invloed op veel aspecten van ons leven, zorgen voor een redelijk negatief beeld over de grote technologiebedrijven.

Everybody from an individual participant to a major developer should participate on equal terms. Only that way can you get a really enduring free and fair economy that is built on the same foundational principles as our country. If the metaverse is open, each company will still want to own some things. The principle here is every creator owns their original creations and has the right to make the profit from them – Tim Sweeney, CEO Epic Games

Binnen de ontwikkelingen zie ik dan ook een geweldige rol weggelegd voor blockchain-technologie, op 4 manieren:

1. Decentrale organisatie

Geen centrale controle door een bedrijf als Facebook of Google, een overheid of een persoon, maar juist door alle deelnemers gezamenlijk. Op een decentrale manier. Decentrale autonome organisaties (DAOs) zijn organisaties zonder een centrale autoriteit, die worden bestuurd op basis van vooraf geprogrammeerde slimme contracten (smart contracts). Wat Bitcoin doet met geld, doet een DAO met organisaties.

Binnen een DAO zijn geen hiërarchieën, is alles transparant en worden mensen die werk verrichten voor de DAO betaald in cryptovaluta.

Je ziet dit al mooi in werking bij Decentraland, een open-source virtual reality-initiatief. Het noemt zichzelf de eerste echte decentrale wereld, volledig opererend als DAO. In deze interactieve 3D-wereld kan iedereen een stuk LAND kopen, een museum of club bezoeken en een gokje wagen in een casino. Bedrijven als Coca-Cola verkopen er virtuele producten en laatst werd ook het eerste VR-muziekfestival georganiseerd.

2. Self-sovereign identity

Decentrale organisaties liggen ook mooi in lijn met een onderwerp waar ik in mijn vorige artikel op Frankwatching over schreef: Self-sovereign identity (SSI). Als gebruiker weer helemaal ‘in control’ over jouw eigen identiteit en data. Een ‘open metaverse’, dat is gebouwd met ‘privacy by design’ en SSI, geeft een geweldige basis voor een wereld waar de gebruiker zelf bepaalt met wie hij/zij zijn gegevens deelt en op wat voor manier.

Niet meer voor elk onderdeel van de virtuele omgeving een account maken, waar je verplicht al jouw identiteits- en NAW-gegevens moet achterlaten. Maar 1 account die jij zelf beheert, bij je draagt en waarvan je alleen het noodzakelijke deelt.

3. Zero-knowledge proofs

Een stap verder gaan Zero-knowledge proofs (ZKP), een blockchain-oplossing waarmee je kunt bewijzen aan een andere partij dat je echt bent. Of dat je bijvoorbeeld jouw leeftijd of geslacht deelt, zonder dat je jouw identiteit prijsgeeft.

Een voorbeeld is een hypotheekverstrekking bij Rabobank of ING, die ZKP gebruiken om te verifiëren of jouw inkomen in de range zit om een bepaald hypotheekbedrag te krijgen. Zonder jouw daadwerkelijke inkomen prijs te geven. Dit principe kan uiteraard heel breed worden ingezet, in metaverse bijvoorbeeld als je een medische specialist wit spreken en bepaalde gegevens wil delen, maar jouw identiteit liever niet.

4. Non-fungible tokens

Een van de belangrijkste bijdragen van blockchain-technologie aan de metaverse, zijn de Non-fungible tokens (NFTs), waar ik ook eerder over schreef op Frankwatching. De koper van het digitale kunstwerk Beeple, die voor deze NFT $69 miljoen neerlegde, heeft inmiddels een NFT-collectie van $189 miljoen opgebouwd en wil hiermee binnen metaverse virtuele musea gaan inrichten.

Adidas heeft op Decentraland een virtuele fashionshow gehouden, waar de ontwerpen als NFT zijn geveild. Gucci heeft exclusieve virtuele tassen verkocht voor $4000 per stuk, meer dan de normale fysieke retailprijs. Rapper Travis Scott heeft met zijn concert binnen de game Fortnite 27.7 miljoen kaartjes als NFT verkocht. Stukken land op Decentraland zijn recent al voor meer dan $500.000 verkocht.

Online environments are going to be very very big. NFT real estate could one day fetch millions of dollars – Frederic Chesnais, voormalig CEO

Steeds meer bedrijven en industrieën zijn bezig met concepten binnen metaverse-omgevingen. Ik zie verschillende merken al op allerlei gave manieren inspelen op de metaverse-trend door producten te lanceren of hun branding te versterken. Accenture gaat zelfs een stap verder met het ‘Nth Floor Project’, waarmee het een metaverse aan het bouwen is voor de meer dan een half miljoen medewerkers wereldwijd. Zo kunnen deze medewerkers samenkomen.

Metaverse: kritische geluiden

Net als met veel andere technologische ontwikkelingen, wordt metaverse ook weggezet als bubbel en ten dode opgeschreven. Denk aan online gamen en Bitcoin. Ook de bedragen die worden betaald voor een virtuele Gucci-tas of een stuk virtueel land zijn koren op de molen voor criticasters. In metaverse zou juist iedereen gelijk moeten zijn en zouden de grote verschillen die we in onze hedendaagse maatschappij zien niet moeten kunnen bestaan.

Sociale netwerken zonder centrale controle en monitoring hebben helaas ook al laten zien wat ze kunnen veroorzaken. Parler en Gab zijn hier ‘goede’ voorbeelden van. De belangrijkste kritiek blijft echter dat ‘big tech’ niet te veel macht zou moeten krijgen binnen de metaverse, omdat ze al steeds meer van ons dagelijkse leven controleren. Het zijn echter wel de partijen die het bereik, het geld en de kennis hebben om een metaverse op te zetten.

Een zandbak voor nerds en innovators

We zijn het afgelopen jaar in rap tempo veel meer zaken virtueel gaan organiseren, regelen en beleven. Niet alleen de vrimibo, hele bruiloften en begrafenissen werden online georganiseerd en de fitness-industrie siddert van de massa’s sporters die de sportschool hebben ingeruild voor online lessen. Hoewel de technologie nog ver weg lijkt, gaan de ontwikkelingen ontzettend snel.

Hoewel het nu vooral nog een zandbak is voor nerds en innovators om in te spelen, zie ik in 2025 al een brede, verregaande metaverse ontstaan. Ik kijk er naar uit om dan met een goede vriend uit Singapore samen naar een virtueel concert te gaan met een biertje in de hand. En met mijn zusje een calisthenics workout te doen. Tot die tijd blijf ik mijn huidhonger stillen in de oude, vertrouwde, fysieke wereld.

See, the world is full of things more powerful than us. But if you know how to catch a ride, you can go places – Neal Stephenson