Stevig of deftig eten? Kijk uit met instinkers in het Duits

Pas op: er liggen valse vrienden op de loer! Sommigen kennen deze waarschijnlijk al, anderen hebben er misschien nog nooit van gehoord. Wat zijn valse vrienden nou eigenlijk precies? Welke rol spelen ze bij het communiceren met Duitsers? Zijn ze gevaarlijk? En wat hebben borsten nou met valse vrienden te maken? Ik ga het in dit artikel allemaal vertellen. 

Wat zijn valse vrienden?

Duits en Nederlands behoren tot dezelfde taalfamilie, want het zijn allebei Germaanse talen. Duits en Nederlands mogen in eerste instantie dan wel erg op elkaar lijken, toch zijn er grote verschillen tussen beide talen. Als we met Duitsers communiceren, zijn we geneigd om ons Nederlands gewoon te verduitsen. Daarbij lopen we automatisch in taalkundige valkuilen. Hiermee bedoel ik de zogenaamde valse vrienden oftewel ‘falsche Freunde’. In dit artikel versta ik hieronder het volgende.

Valse vrienden zijn woorden die zowel in het Duits als in het Nederlands voorkomen of in elk geval sterk op elkaar lijken (qua klank of schrijfwijze), maar in beide talen een heel eigen betekenis hebben. Zo betekent het Duitse woord ‘dürfen’ niet durven, maar mogen in het Nederlands.

Valse vrienden komen natuurlijk niet alleen in het Duits-Nederlands voor. Ze duiken ook in andere talen op:

• Een bekend voorbeeld is het woord ‘pain’. In het Engels betekent het ‘pijn’, maar in het Frans ‘brood’.
• De call-to-action ‘Shop nu’ kan voor een Fransman ook raar klinken. Die denkt waarschijnlijk meteen aan ‘shop in je blootje’. Het Franse ‘nu’ betekent namelijk ‘naakt’.
• ‘Pommes?’ Dan denkt een Fransman aan ‘appels’, maar een Duitser krijgt meteen zin in ‘patat’.
• Het Zweedse woord ‘bil’ betekent ook niet wat je in eerste instantie zou denken. Het is Zweeds voor ‘auto’.
• Het Nederlandse woord ‘kleerhanger’ kan in het Vlaams ook ‘kapstok’ worden genoemd. En zo zijn er meer voorbeelden van valse vrienden.

Als (SEO-)vertaler Duits-Nederlands ken ik de kracht van goede internationale communicatie. Als vertaler heb je elke dag met valse vrienden te maken. Je moet dus altijd heel goed op je hoede zijn!

Waarom alert zijn op falsche Freunde?

Om de lezer op de juiste manier aan te spreken

Door het gebruik van foutieve woorden of valse vrienden wordt je doelgroep mogelijk niet op de juiste manier aangesproken. Denk maar aan ‘Liebe Grüße’. Dit betekent ‘Hartelijke groeten’ en niet ‘Lieve groeten’, zoals je misschien in eerste instantie zou verwachten. ‘Lieve groeten’ is een vertaling die net wat té informeel is.

Om verwarring en misverstanden te voorkomen

Nederlanders zijn erg goed in het improviseren. Maar vaak volstaat die improvisatie niet bij het communiceren met Duitstalige zakenpartners. De minste verwarring kan er al voor zorgen dat de deal niet doorgaat. Of misschien wil jij zelf wel helemaal niet met je Duitse zakenpartner in zee en maak je dit op de verkeerde manier duidelijk. Je wordt dan niet goed begrepen en dit levert natuurlijk misverstanden op. ‘Ich hake ab‘ is daarvan een goed voorbeeld in steenkolenduits. Jij denkt dat je het bod van je Duitse zakenpartner afwijst, maar ondertussen is je Duitse zakenpartner ervan overtuigd dat je gewoon iets aan het afvinken bent (‘abhaken’ in het Duits is ‘afvinken’ in het Nederlands).

Voor een goed bedrijfsimago en het maken van een professionele indruk

Het gebruik van valse vrienden kan een negatief effect hebben op het imago van je bedrijf. Want laten we wel wezen, valse vrienden zijn allesbehalve professioneel. Een mooi voorbeeld hiervan in steenkolenduits: ‘Es gibt 2 Jahre Garantie auf Produkte die Sie bei uns gekocht haben.’ De zin klinkt voor een Duitser raar, want het Duitse woord ‘gekocht’ betekent ‘gekookt’ in het Nederlands:

• gekocht (DE) = gekookt (NL)
• gekocht (NL) = gekauft (DE)

Duitsers houden van een goede voorbereiding. Dit geldt voor heel veel zaken – van een bezoek aan de beurs tot een verkoopgesprek. Ga je zakendoen met Duitsers en wordt de voertaal Duits? Zorg er dan in elk geval voor dat je de Duitse taal goed beheerst en maak op deze manier een professionele indruk. Stiekem weten we het natuurlijk allemaal: de eerste indruk telt! Dat geldt ook bij het zakendoen met Duitsers.

Voor een goede vindbaarheid in Google

Wil je online de Duitse markt veroveren? Dan zijn Duitse keywords belangrijk. Beter gezegd: het gebruik van de juiste Duitse zoekwoorden is essentieel voor een goede ranking in de zoekmachine. Je moet er dus achter zien te komen welke woorden de Duitse gebruiker in het zoekveld van Google invoert. Eén ding mag duidelijk zijn: hij zal zeker geen valse vrienden intypen!

Voorbeeld: Is jouw Duitstalige website gericht op Duitse toeristen die een vakantiehuisje in Domburg willen huren? Vermeld dan niet ‘Huren in Domburg’ op je Duitstalige website. Het klopt dat het woord ‘huren’ ook in het Duits bestaat, maar de betekenis verschilt! Een Duitser denkt bij het woord ‘Huren’ namelijk aan iets heel anders (lees: ‘hoeren’)!

Om ervoor te zorgen dat je website betrouwbaar overkomt

De onzekerheidsvermijding in Duitsland is groter dan die in Nederland.* Dit betekent dat men in Duitsland minder snel bereid is om risico’s te nemen in vergelijking met Nederland. Online bestellen vormt natuurlijk ook een risico! Uit mijn eigen ervaring weet ik dat Duitsers over het algemeen meer waarde hechten aan keurmerken en certificaten dan Nederlanders. Deze zaken bieden de Duitsers extra veiligheid en zekerheid. Dat geldt natuurlijk ook voor foutloze webteksten die alleen maar ‘goede vrienden’ bevatten. Je website is je visitekaartje en je moet ervoor zorgen dat die betrouwbaar op de Duitse doelgroep overkomt.

Mijn top 4 valse vrienden Duits-Nederlands

Ondertussen woon en werk ik al meer dan 10 jaar in Duitsland. Als expat ben ik al heel wat valse vrienden tegengekomen. ‘Falsche Freunde’ zorgen soms echt voor hilarische situaties. Maak snel kennis met mijn favoriete top 4 ‘falsche Freunde’:

Deftig

De valse vriend ‘deftig‘ in het Nederlands betekent ‘stevig‘ in het Duits (context: een stevige maaltijd). Het Nederlandse ‘deftig’ betekent in het Duits ‘vornehm’.

Een paar jaar geleden werd ik net over de grens, in het Duitse Brüggen, uitgenodigd voor een deftig etentje. Webshop-eigenaar Hans uit Nijmegen stond ook op de gastenlijst, maar nam het woord ‘deftig’ iets te letterlijk. Hij trok deftige kleding aan en zag er dus piekfijn uit… Hij was de enige. Als Nederlandse kon ik zijn gedachtegang natuurlijk prima volgen. Maar een deftige maaltijd is in het Duits een stevige maaltijd. Niet geraffineerd, maar gewoon de goede oude huismanskost. Denk maar aan ‘Sauerkraut’ of ‘Linseneintopf’. Deftig heeft in het Duits niets te maken met een bepaalde dresscode.

Belegen

Bij het horen van het woord belegen denken we in het Nederlands vaak aan belegen kaas. We bedoelen hiermee kaas die lange tijd heeft gelegen. Het gaat hierbij dus om een bepaald rijpingsproces. In het Duits heeft belegen onder andere de betekenis van bedekken, bewijzen, bespreken of innemen. Belegen wordt in Duitsland niet met kaas geassocieerd. Het is een falscher Freund!

Ik denk met een glimlach aan Anneke uit Nijmegen die in het Duitse Kleve tevergeefs op zoek ging naar belegen kaas. Duitsers zijn gretige kaaseters en importeren uit ons land voor meer dan een miljard euro aan kaas (gebaseerd op de exportwaarde in 2019). Maar van ‘belegen Käse’ hebben de meeste Duitsers nog nooit gehoord. Als Anneke in Duitsland naar ‘mittelalter Käse’ had gevraagd, zou ze waarschijnlijk wel succes hebben gehad.

Slachtoffer ≠ Schlachtopfer

Beide woorden lijken qua schrijfwijze erg op elkaar en het is verleidelijk om het Nederlandse woord slachtoffer in eerste instantie letterlijk te vertalen. Maar let op! ‘Slachtoffer’ is ‘Opfer’ in het Duits. Het Duitse woord ‘Schlachtopfer’ verwijst volgens hét Duitse woordenboek, de Duden, naar een dier dat wordt geslacht en aan de goden wordt geofferd. Met andere woorden: beide woorden verschillen als dag en nacht!

Deze valse vriend werd ontdekt door Platform Architect André uit Keulen. André leert Nederlands en beheerst onze taal op niveau B2. Op NOS.nl las hij een bericht over de overstromingen in Zuid-Limburg, België en Duitsland. Hij vond het opmerkelijk dat de NOS het woord ‘slachtoffer’ gebruikte. Hij associeerde het namelijk direct met het Duitse woord ‘Schlachtopfer’. We weten het waarschijnlijk uit eigen ervaring: bij het leren van een tweede taal zijn we soms automatisch geneigd om te veel vanuit onze eigen moedertaal te denken. Een lijstje met valse vrienden kan een handig steuntje in de rug zijn.

Borsten

Het Nederlandse woord ‘borsten’ betekent in het Duits ‘borstelharen’. Het Duitse woord voor borsten is ‘Brüste’. Deze valse vriend kan tot hilarische situaties leiden!

Kees uit Venlo moest even glimlachen toen hij in Düsseldorf een gesprek oppikte over ‘weiche Borsten’. Kees dacht te veel vanuit het Nederlands en ging er direct vanuit dat het om een spannend gespreksonderwerp ging: zachte borsten. Jammer voor Kees, het onderwerp was vrij onschuldig. Het ging in het Duits om tandenborstels met zachte borstelharen!

Heb jij nog méér voorbeelden van valse vrienden in het Duits?

Uiteraard ben ik ook benieuwd naar jouw leuke anekdotes! Laat ons jouw ervaringen met ‘falsche Freunde’ weten in de comments hieronder!

* Bron: Hofstede, Geert & Hofstede, Gert Jan. Allemaal andersdenkenden: Omgaan met cultuurverschillen. Contact, 2010.