Filter
ChatGPT DPG gooit met Viva Forum digitaal erfgoed in de prullenbak
DPG media gaat het Viva magazine en het Viva Forum wegbezuinigen. Dat de uitgever de stekker uit het Viva Forum trekt, is onbegrijpelijk en visieloos. Er zijn voldoende verdienmodellen om het Viva Forum winstgevend te maken. Bovendien is het forum onderdeel van ons gezamenlijk digitale erfgoed en is de betekenis voor dagelijkse gebruikers gigantisch.
Update 18-7-2021: het Viva Forum blijft toch bestaan. In welke vorm is nog niet duidelijk, maar de vele reacties deden DPG Media besluiten het forum in de lucht te houden.
Het Viva Forum verdwijnt
Weekblad Viva, dat bijna vijftig jaar bestaat, en het aanverwante merk Viva Forum verdwijnen per 1 augustus dit jaar. Uitgever DPG Media schrapt de titel, omdat het aantal abonnees al jaren daalt en daarmee de oplage en het bereik, aldus het moederbedrijf. Dat dat geldt voor het weekblad is te begrijpen. Al jarenlamp kampt de uitgeverswereld met dalende verkoopcijfers van papieren magazines. Mensen spenderen hun geld en tijd steeds meer online. Vandaar dat het verrassend is dat DPG Media heeft besloten de stekker uit een forum te trekken wat volop kansen biedt.
Mogelijkheden om het forum te behouden
Als ervaren communityspecialisten zien we direct allerlei mogelijkheden om het forum te behouden en wellicht rendabeler te maken dan het was. Daarvoor zou de uitgever het forum aan de gebruikers kunnen aanbieden. Een model dat hiervoor zou werken, is er een die Wikipedia ook toepast: vraag donaties aan je gebruikers. Dat zorgt ervoor dat mensen die niet willen betalen, gewoon gratis gebruik kunnen blijven maken van het forum. De kleine minderheid die er wel geld voor over heeft, heeft de mogelijkheid om dat doen. Omdat er zo’n grote groep is, is er altijd voldoende geld om het forum in de lucht te houden en moderatoren aan te stellen. Dit model is ook al eens beschreven in 100 true fans. Onder de gebruikers is in elk geval voldoende animo om hierover mee te denken.
Kijk naar Tweakers
Zou DPG Media het Viva Forum zelf commercieel willen uitbaten, dan zijn daar ook genoeg verdienmodellen voor. Daarvoor hoef je alleen maar naar Tweakers te kijken. Een forum dat in grootte en opzet op het Viva Forum lijkt – zij het met een heel andere doelgroep. Tweakers gebruikt onder andere advertenties. Voor adverteerders is het altijd interessant om een mooi afgebakende doelgroep te bereiken. Zo’n doelgroep zit uiteraard ook op het Viva Forum. Naast die advertenties kun je allerlei acties, merchandise, campagnes en evenementen maken voor die doelgroep. Al die losse spin-offs brengen ook weer geld in het laatje.
Van de communitymanager van Tweakers weten we dat het type advertentie doorgaans aan de community wordt voorgelegd. Zo kun je als bedrijf commerciële uitingen inzetten die door je community worden omarmd. Dat zijn mooie en succesvolle samenwerkingen die de kans op plotselinge opheffing vaak kleiner maken.
Geschiedkundige waarde
Maar het gaat natuurlijk niet alleen om de commerciële waarde. Het Viva Forum is een digitaal platform dat bestaat sinds 2004. In de afgelopen jaren hebben er op het forum zeker honderdduizenden discussies plaatsgevonden over van alles en nog wat. Denk aan onderwerpen zoals familiezaken, relaties, politiek, huisdieren, hobby’s, reizen en talloze andere situaties en interesses. Er zijn veel subgroepen binnen het forum die specifieke dingen met elkaar gemeen hebben, zoals de geboorte van een kind in dezelfde maand, soms zelfs dezelfde dag. En reken maar dat het merendeel van de mensen die dit forum actief gebruiken, om hun vragen te stellen, situaties te delen of om informatie op te zoeken, geen Viva-lezers zijn.
User generated content
Vanwege al die user generated content die de laatste zeventien jaar is gecreëerd door honderdduizenden personen, waarvan de meesten nooit iets met het weekblad hadden, zou je kunnen stellen dat het Viva Forum Nederlands Digitaal Erfgoed is. Volgens Loes Reijmer geeft het forum een prachtig inkijkje in wat gebruikers zeventien jaar lang dachten, voelden en hoopten. Het forum is de neerslag van een tijdgeest. Het heeft een belang gekregen dat veel groter is dan het commerciële belang van een enkele uitgever. De Nationale Bibliotheek is dan ook direct in actie gekomen om alles wat er nu staat te archiveren. Op dit moment zijn er ruim 250.000 URL’s en 13 GB aan data gearchiveerd. Helaas is dat voor de buitenwereld niet in te zien, tenzij het voor onderzoeksdoeleinden is.
Steun, begrip en oplossingen
Niet alleen staat het bomvol met nuttige en historische relevante informatie. Het is nog steeds voor veel mensen de plek om naar toe te gaan voor steun, begrip en oplossingen. Waar vind je nu een plek waar je als wildvreemde een vraag kunt stellen en binnen tien minuten zo’n vijftien serieuze reacties van mensen krijgt, die echt met je meedenken? Dat gaat veel verder dan elkaar wat tips geven. Het gaat op den duur ook over het aangaan van diepgaande relaties. Doordat je je er anoniem kunt registreren, durven gebruikers zich vaak opener op te stellen dan in het dagelijkse leven.
Toen ik (Kirsten) zelf een kind kreeg in 2005 zat ik in een bergdorp in Italië. Ik had 101 vragen. Gelukkig waren er zat vrouwen in dezelfde situatie, of die het al hadden beleefd, die mee wilden denken. Tot op de dag van vandaag heb ik met enkelen van deze groep nog persoonlijk contact. Niet via het Viva Forum. Mijn club met vriendinnen die ik leerde kennen via het forum, ging rondom 2008 over naar een privé-Facebookgroep. Daar zitten ze vandaag de dag nog. Alhoewel ik sinds die tijd minder actief ben geworden in die groep, werkt het voor hun prima.
Community kan levensbepalend zijn
De betekenis van de community is voor veel deelnemers enorm. Voor sommigen zelfs levensbepalend. Er zijn deelnemers die kampten met depressies en andere gebruikers op het forum in vertrouwen namen. Voor hen is de community een baken. Dat is het zeker ook geweest voor blogger Vala van den Boomen, die kampt met het zeer zeldzame syndroom van Ehlers-Danlos, een verzamelnaam voor een zeldzame erfelijke groep bindweefselafwijkingen. Nadat ze jarenlang niet serieus werd genomen, kwam ze er op het Viva Forum achter dat haar ‘vage klachten’ een naam hadden: “Uit pure wanhoop ben ik daar een topic begonnen. Op een gegeven moment werd ik gemaild door een vrouw: ‘Mijn dochter heeft precies hetzelfde verhaal, zij blijkt EDS te hebben.” Voor het helingsproces van psychische en fysieke aandoeningen is lotgenotencontact zo belangrijk. Op het Viva Forum zijn hier legio voorbeelden van te vinden.
Dus zelfs als een commerciële inzet niet interessant is en DPG Media het forum niet aan de gebruikers wil aanbieden, dan is het samenwerken met een organisatie zoals Slachtofferhulp nog een optie. De anonieme online lotgenotencommunity van Slachtofferhulp Nederland faciliteert al gesprekken tussen mensen die dezelfde heftige situaties hebben meegemaakt. Zij weten uit ervaring en onderzoek dat lotgenotencontact helpt bij het herstel van het slachtoffer en het de omgeving ook verder kan helpen. Het afgelopen jaar is dit platform in aantal leden verdubbeld. Voor Slachtofferhulp is het daarom heel interessant om (een deel van) het Viva Forum te integreren met hun eigen platform. Zo kunnen ze nog meer slachtoffers bereiken en ondersteunen.
Eigenaarschap en beheer
De situatie bij het Viva Forum laat wat ons betreft weer eens goed zien waar de schoen wringt. Zodra een bedrijf een online community opzet, dienen zich direct allerlei beheer- en beslisvraagstukken aan. Wat is de overkoepelende doelstelling en missie van de community? Welk gedrag en welke interactie verwacht je van de deelnemers? Hoe neem je belangrijke beslissingen over de community (zoals het stoppen van de community)? Idealiter is hier duidelijkheid over voordat je start met het faciliteren van een community.
Een community verschilt wezenlijk van andere investeringen die organisaties doen. Een community is een coproductie van deelnemers en organisatie. De organisatie is niet de enige die investeert. Dat vraagt van de organisatie dat je de deelnemers uiterst serieus neemt en betrekt in het complete proces. Eigenlijk zijn deelnemers op informele wijze mede-eigenaar van de community. Dat begint al bij het samenstellen van de missie en de gedragsregels. Hoe en waarop je modereert beslis je ook samen met de deelnemers. Neem je rigoureuze beslissingen zonder ruggenspraak met deelnemers, dan zullen gebruikers protesteren. Zelfs Reddit is hierin door schade en schande wijs geworden. Niet elke beslissing hoef je af te stemmen met alle deelnemers van de community, maar zorg vooral dat de beslisstructuren transparant zijn en zijn opgesteld in overleg met de deelnemers.
Gemeenschappelijk auteursrecht
Eigenaarschap van de community is al helemaal een heikel thema. De community die na jaren is ontstaan, is meer dan de som van alle delen. Is het niet gek dat deelnemers niets te zeggen hebben over het platform of alle content die ze altijd met elkaar ontwikkeld hebben? Als de deelnemers de uitgever voor de rechter dwingen, kan dat een precedent vormen voor gemeenschappelijk auteursrecht bij online communities. In een andere zaak over een website besliste de rechter dat er pas sprake is van gemeenschappelijk auteursrecht als bijdragen niet van elkaar te scheiden zijn. Voor een online discussie kan je best voorstellen dat dat zo is. Elke reactie bouwt weer verder op eerdere reacties. Er eentje los uitlichten en delen zou zonder enige context niet werken. Er valt volgens ons best een zaak van te maken dat de gebruikers net zoveel eigenaar zijn van de community als de uitgever.
Wat is je exitstrategie?
Elke organisatie die een grootschalige community wil opzetten, moet wat ons betreft vooraf een exitstrategie hebben bedacht. Die hoeft niet zelf bedacht te worden. Er is een groeiende beweging van internetgebruikers die pleit voor meer decentraal eigenaarschap van sociale platformen. De ‘exit to community’-beweging bracht een paper uit (pdf) waarin ze voorbeelden en methodieken delen over hoe zo’n exit aan te pakken. Ook Airbnb heeft de eerste stappen al gezet. Ze hebben de hosts op het platform de mogelijkheid geboden om aandelen in de organisatie te kopen.
Gebruikers haken af
Want wat is de toekomst voor al die gebruikers die het straks zonder het forum moeten stellen? Waar willen of kunnen die heen? Je denkt misschien dat het niet zoveel uitmaakt, dat er voldoende online plekken zijn waar mensen kunnen samenkomen, een account kunnen aanmaken. Maar zo eenvoudig is het niet. Bij het verhuizen van gebruikers binnen een community, haken er veel gebruikers af. Dat komt deels omdat ze opnieuw een beslissing moeten maken over hun tijd en inzet, maar ook omdat het hoogdrempelig is weer ergens anders gewend te raken. Deze gebruikers hebben gezamenlijk een geschiedenis en daarmee relaties opgebouwd. En precies daar zit de waarde van een community die al langer bestaat. Die groeit naarmate de tijd verstrijkt. Samen bouw je steeds meer vertrouwen op, en daarmee een specifieke cultuur die de identiteit van de community en haar individuele leden sterker maakt.
Opdoeken, de stekker eruit trekken, is doorgaans een makkelijke beslissing die vaak geld bespaart. Maar realiseert de uitgever zich ook dat hiermee ook een hele hoop vaste gebruikers hun vaste honk, hun online kennissen en hun dagelijkse klankbord kwijtraken?
Over de auteurs
