Enerverend! 9 woorden die flink verschillen in ’t Nederlands & Vlaams

Al sinds ik als kleine Nederlandse jongen op tv de afleveringen van Samson en Gert keek, weet ik dat er verschillen bestaan tussen Vlamingen en Nederlanders. Niet alleen omdat Vlamingen uitdrukkingen gebruiken als ‘allez’, ‘amai’ en ‘frietkot’, maar ook omdat er in Nederland lang niet zo vaak op de deur wordt geklopt omdat de bel het niet doet.

Nu, 25 jaar later, ben ik geen kleine Nederlandse jongen meer, maar een grote vent met een beginnende bierbuik die al 10 jaar in Vlaanderen woont en daar gelukkig is met een Vlaamse vrouw en twee Vlaamse katten (en heel wat Vlaams-Nederlandse levenslessen verder). En wat ik inmiddels weet, is dat er niet alleen Vlaamse woorden bestaan die men in Nederland niet kent, maar dat er ook uitdrukkingen zijn die weliswaar in beide gebieden gebruikt worden, maar een compleet andere betekenis hebben. Verwarrend? Ja! Maar ook boeiend.

Wellicht

• Wat het in België betekent: waarschijnlijk
• Wat het in Nederland betekent: misschien

Wanneer een Vlaming zegt dat hij ‘wellicht’ binnenkort iets gaat doen, dan is dat een veel zekere zaak dan wanneer de Nederlander dat zegt.

Als ik in de Van Dale kijk, zie ik echter dat ‘wellicht’ officieel alleen de betekenis van ‘misschien’ of ‘mogelijk’ heeft, oftewel iets met een lang niet zekere waarschijnlijkheid.

Mijn vermoeden is dat er in Vlaanderen over de tijd een soort verwatering is opgetreden tussen ‘wellicht’ en ‘allicht‘. Het woord ‘allicht’ heeft namelijk wél de betekenis van ‘waarschijnlijk’. En ‘allicht’ lijkt erg op ‘wellicht’, dus het is niet vreemd dat daar op een bepaald moment verwarring over is ontstaan.

Wellicht is dat de oorzaak. Of allicht? Hm…

Enerverend

• Wat het in België betekent: op de zenuwen werkend, irritant
• Wat het in Nederland betekent: opwindend, spannend

Toen ik in 2010 als Nederlander kersvers in Belgisch Limburg te werk werd gesteld op een vakantiepark, was er op het terrein een goochelshow van een echte magiër. De show was bedoeld voor achtjarigen, maar ik kon het niet laten om te gaan kijken. Achteraf vroeg mijn Vlaamse collega mij wat ik ervan vond. Ik antwoordde: “Ik als volwassene keek door de trucjes heen, maar ik kan mij voorstellen dat het voor de kinderen enerverend was.”

“Oei,” reageerde mijn collega, “waarom zouden de kinderen het zo’n slechte show hebben gevonden volgens jou?”

Ik was natuurlijk in de war door haar woorden en zei: “Ik denk juist niet dat de kinderen het een slechte show vonden.”

Nu begreep ook zij er niets meer van. Verbaasd riep ze uit: “Waarom zeg je dan dat de kinderen de show enerverend vonden?!”

En zo leerde ik dat enerverend in het land van mijn zuiderburen niet dezelfde betekenis heeft.

Academicus

• Wat het in België betekent: iemand met een universitaire opleiding
• Wat het in Nederland betekent: universiteitsmedewerker

En hiermee houden de verschillen tussen universiteiten in België en Nederland niet op! In het grappige doch leerzame artikel ‘Een kot is geen berghok‘ geeft de Vrije Universiteit Brussel een heldere boodschap aan hun Nederlandse studenten:

Studeren in Brussel is een beetje zoals in Nederland, maar dan net even anders. Je hoeft er niet te vragen naar iemand zijn ‘06-‘, de mensen hebben een bloedhekel aan Heineken en studentenkamers zijn er voor de verandering in overvloed. Dat scheelt in ieder geval een hoop teleurstelling en een reeks onnodige ritjes de grens over (met als bijgevolg dat je niet telkens je stoel wordt uitgewipt vanwege het belabberde wegdek). De uitgestorven studentenkoten op zaterdag en zondag zijn voor de Nederlandse student even wennen. Onder Vlaamse studenten is het traditie om in het weekend terug te keren naar pa en ma.

Lopen

• Wat het in België betekent: hardlopen, rennen
• Wat het in Nederland betekent: wandelen

Zelfs zo’n alledaags woord als ‘lopen’ kan al een andere betekenis hebben in beide taalgebieden!

Stel je als Nederlander aan een Vlaming voor om ‘een stukje te gaan lopen’, dan moet je niet verbaasd zijn als die begint te joggen. Het aantal keren dat ik hierover al misverstanden heb gehad met mijn Vlaamse vriendin zijn niet op één hand te tellen.

Kleedje

• Wat het in België betekent: een jurk
• Wat het in Nederland betekent: een tapijt, een vloerkleed

Een Vlaamse kan in Nederland met haar kleedje op een kleedje gaan liggen. Is dat niet leuk?

De Vlaamse betekenis doet mij aan het Duits denken, waarin ‘ein Kleid’ ook een jurk is.

Botten

• Wat het in België betekent: laarzen, beenderen
• Wat het in Nederland betekent: beenderen

Het blijft een rare gebeurtenis om een Vlaming te horen zeggen: “Wat een leuke botten heb jij.”

Hoe weet hij dat? Heeft hij ogen met röntgenstralen?

Bangelijk

• Wat het in België betekent: geweldig, fantastisch
• Wat het in Nederland betekent: snel angstig, schrikachtig

Een wereld van verschil, dit woord.

Gezegd moet worden dat de betekenis van ‘snel angstig’ ook in Vlaanderen bestaat, maar dat deze toch langzaam lijkt te verdwijnen. Dat maak ik op uit enkele commentaren op vlaamswoordenboek.be. In de praktijk heb ik ‘bangelijk’ dan ook alleen maar in de betekenis van ‘geweldig’ gehoord, zowel uit de mond van collega’s als in de media.

Voor de Nederlanders die willen integreren in de Vlaamse gemeenschap, dit is hoe je het woord ‘bangelijk’ toepast:

• “Amai, Rock Werchter was echt bangelijk goed dit jaar!”
• “De frieten van Lescluze in Berchem zijn bangelijk lekker, zenne.”

‘Het mes snijdt aan twee kanten’

• Wat het in België betekent: er zitten ook negatieve kanten aan 
• Wat het in Nederland betekent: het levert voordeel op voor beide partijen

Niet alleen losstaande woorden kunnen in betekenis verschillen, ook voor complete gezegdes geldt dit.

Het is compleet irrelevant, maar ik wil het toch met je delen (omdat het mij zelf zo vrolijk maakt om het te lezen):

• Dit is hetzelfde gezegde in het Afrikaans: Die mes sny na albei kante toe.
• Dit is het gezegde in het Fries: Syn mês snijt oan twa kanten.

‘Met een sisser aflopen’

• Wat het in België betekent: het is op een mislukking of teleurstelling uitgelopen
• Wat het in Nederland betekent: het heeft geen ernstige gevolgen

‘Met een sisser aflopen’ is standaardtaal in het hele taalgebied, maar dit gezegde heeft in België en Nederland verschillende betekenissen.

In België heeft met een sisser aflopen doorgaans een negatieve betekenis, namelijk ‘op een teleurstelling of een mislukking uitlopen’.

In Nederland is de uitdrukking vooral gebruikelijk in een positieve betekenis: ‘geen ernstige gevolgen hebben’. Vaak gaat het dan om een afloop die beter is dan verwacht werd.

Welke voorbeelden ken jij nog?

Ik nodig iedere Vlaamse Nederlander en Nederlandse Vlaming uit om zijn eigen bangelijke voorbeelden van woorden met verschillende betekenissen in de commentaren hieronder te plaatsen. Ik ben benieuwd!