Welke muziek mag je gebruiken voor content op social media?

Je bent je er vast wel van bewust dat er auteursrecht/copyright rust op muziek. Maar dat dit ook voor posts op social media geldt, wordt nogal eens vergeten. Op kanalen als TikTok, Instagram en YouTube wordt aan de lopende band muziek gebruikt onder video’s en andere content. In principe is er altijd toestemming van de maker/rechthebbende nodig om van die muziek gebruik te maken. Maar bij wie moet je hiervoor aankloppen? Hoe zit dit als je muziek uit de bibliotheek van het platform gebruikt? En wie is aansprakelijk als er illegaal muziek wordt gebruikt?

Muziek voor socialmedia-gebruik kun je uit verschillende bronnen halen. Hieronder licht ik per bron toe of en hoe je deze muziek kunt gebruiken voor jouw content.

1. ‘Rechtenvrije’ muziek, Creative Commons

Allereerst kun je ervoor kiezen om ‘rechtenvrije’ muziek te gebruiken. Rechtenvrij staat tussen aanhalingstekens omdat muziek strikt juridisch gezien niet vrij van rechten kan zijn. Bij het maken van de muziek ontstaat er namelijk automatisch een auteursrecht, waardoor er altijd een rechthebbende is die mag bepalen wat er met de muziek gebeurt. De term ‘rechtenvrije muziek’ betekent hier dan ook: muziek waarvan de rechthebbende toestemming geeft aan iemand om de muziek te gebruiken, zonder dat hiervoor extra betaald moet worden. In dit geval wordt er dus net als met andere muziek een licentie (gebruiksrecht) verkregen, maar kleven hier minder voorwaarden aan.

Een voorbeeld van zo’n licentie is die van Creative Commons. Een artiest kan hier zelf de keuze maken onder wat voor voorwaarden hij of zij een licentie wil vrijgeven voor zijn/haar muziek. Zo kan de muziek bijvoorbeeld vrij van royalties gebruikt worden, mits je vermeldt waar het vandaan komt. Licenties voor rechtenvrije muziek, zoals die van Creative Commons, kun je vaak gratis of tegen een kleine betaling verkrijgen.

2. Muziek uit de platform-bibliotheek

In principe kun je zorgeloos de muziek uit de bibliotheek van een platform gebruiken. Het platform is namelijk aansprakelijk voor de toestemming van de artiest, omdat zij degene zijn die de muziek beschikbaar stellen.

In de meeste gevallen is het zo dat een platform zoals TikTok, Instagram en YouTube licentieovereenkomsten heeft gesloten met collectieve beheersorganisaties (CBO’s), zodat de gebruikers vrij gebruik kunnen maken van de muziek. Een voorbeeld van zo’n CBO in Nederland is Buma/Stemra. Zij beheren de rechten en zorgen ervoor dat de artiesten vergoed worden voor het gebruik van hun muziek.

Soms komt het voor dat een platform zijn licenties niet goed op orde heeft, maar een gebruiker zal hierdoor niet snel in de problemen komen. Het grootste nadeel voor de gebruikers is dat licenties door rechthebbenden kunnen worden ingetrokken, waardoor jouw content waarschijnlijk offline wordt gehaald. Hier kun je dan niets tegen doen.

3. Zelf muziek onder je content plaatsen

Stel je voor. Een vlogger heeft zelfstandig een video gemonteerd met daaronder muziek van haar favoriete band en ze wil deze op YouTube plaatsen. Voor de muziek van de band moet toestemming zijn verkregen door de vlogger óf het platform. Als dit niet het geval is en de vlogger de video met illegale muziek uploadt, is zij daar zelf aansprakelijk voor. Door het uploaden is de vlogger namelijk diegene die de muziek beschikbaar heeft gemaakt. Het platform wordt dan, in veel gevallen, gezien als een tussenpersoon.

Hoe vraag je toestemming aan de artiest?

Veel artiesten hebben hun auteursrechten ondergebracht in een CBO. Om gebruik te mogen maken van de muziek, kom je voor toestemming dus vaak uit bij bijvoorbeeld Buma/Stemra om bij hen een licentie te verkrijgen. Hiervoor kun je vaak via de website van de CBO een aanvraag doen voor een licentie. Ook is het in sommige gevallen een optie om het platenlabel van de artiest te vragen om een licentie. In dat geval kan je soms muziek van alle aangesloten artiesten gebruiken.

Als een artiest zijn muziekrechten niet heeft ondergebracht bij een organisatie, moet je bij de artiest zelf aankloppen om toestemming te krijgen. Maar dit laatste komt in de praktijk niet vaak voor, omdat de meeste artiesten hun muziekrechten niet zelf beheren.

Wat kan een artiest doen bij illegaal gebruik?

Als een rechthebbende ziet dat een gebruiker (door het uploaden van illegale muziek) of een platform (door illegale muziek in de bibliotheek) inbreuk maakt op zijn recht, dan kan deze een verzoek indienen bij het platform om de content offline te halen. Het platform beoordeelt dit verzoek en onderneemt vervolgens actie. Dit wordt ook wel ‘Notice and Takedown’ genoemd. De rechthebbende kan er dan nog voor kiezen om de gebruiker of het platform aansprakelijk te stellen, maar in de praktijk blijft het vaak alleen bij het offline halen.

Kortom: let er goed op dat je bij muziek die je niet uit een bibliotheek uploadt, toestemming hebt verkregen van de rechthebbende.

Nieuw Europese richtlijn zorgt voor meer aansprakelijkheid platforms

Op 7 juni 2021 treedt er een nieuwe Europese auteursrechtrichtlijn in werking. Een belangrijke verandering die deze richtlijn met zich meebrengt, is de aansprakelijkheid voor platforms (tussenpersonen) als hun gebruikers illegale content uploaden. Het Notice and Takedown-systeem blijft daarbij ongeveer gelijk. Maar waar je nu alleen de gebruiker aansprakelijk kunt stellen, kun je in de nieuwe situatie ook terecht bij het platform. Daarnaast wordt het de platforms verplicht om na het offline halen van de illegale content er ook voor te zorgen dat deze offline blijft, de zogenoemde ‘stay down‘.

Het doel van deze veranderingen is om een levendige licentiemarkt te creëren tussen platforms en rechthebbenden. Daardoor zouden de rechthebbenden kunnen meeprofiteren van de hoge inkomsten die de platforms genereren (vaak door reclame-inkomsten).