Als artificial intelligence een artikel schrijft, van wie zijn dan de auteursrechten?

‘A robot wrote this entire article. Are you scared yet, human?’ kopte The Guardian boven een artikel. Het greep mijn aandacht en ik wilde het ook proberen. Hoe vet (en makkelijk?) zou het zijn om artificial intelligence een artikel voor je te laten schrijven. Om er vervolgens gewoon je eigen naam eronder zetten. Maar hoe werkt dit, en is de tekst dan wel van jou?

In dit artikel vertel ik je meer over het artificial intelligence-model dat The Guardian heeft gebruikt om het artikel te ‘schrijven’ (GPT-3). Daarnaast neem ik je mee in mijn zoektocht naar het antwoord op de vraag: als artificial intelligence een artikel schrijft, wie heeft de auteursrechten dan?

GPT-3 is een soort taalbank

The Guardian is de allereerste krant (8 sept. 2020) waarin een opiniestuk is gepubliceerd dat compleet is geschreven door AI. Het artificial intelligence-model waaruit dit artikel is gerold, heet GPT-3. Deze afkorting staat voor Generative Pretrained Transformer. Dit model kan een nieuw stuk tekst produceren, die contextueel een relatie heeft met de door jou ingevoerde tekst.

GPT-3 is als het ware een enorme taalbank die zichzelf voedt en traint met datasets. Denk bijvoorbeeld aan de inhoud van Wikipedia. Er wordt een stuk tekst ‘gepakt’, waarin een aantal willekeurige zinnen of woorden worden verwijderd. GPT-3 gebruikt de woorden voor en na de verwijderde woorden om de context te begrijpen en vult de gaten vervolgens in. Daarna checkt het zichzelf. Op die manier leert het model zichzelf om patronen te herkennen.

Grootste taalmodel ooit

Om GPT-3 even te vergelijken met voorganger GPT-2: waar versie 2 de output baseerde op 1,5 miljard parameters, baseert versie 3 zich op 175 miljard parameters. Dit maakt het ‘t grootste taalmodel dat ooit is gemaakt (door de Stichting OpenAI). En het bijzondere hieraan is: dit model kan specifieke taken uitvoeren zonder dat er een speciale training of codering nodig is.

Programmeren, je tekst afmaken, samenvatten, vertalen of zelfs een gedicht schrijven. Dat klinkt niet zo bijzonder, maar tools als Google Translate zijn speciaal ontwikkeld voor een specifieke taak, in dit geval ‘vertalen’. GTP-3 kan deze taken allemaal uitvoeren. Zolang je een aantal voorbeelden aan het model ‘voedt’, rolt de juiste output eruit.

Het schetsen van de context

De enorme hoeveelheid data die het model gebruikt, kun je aanvullen met maximaal 1000 woorden om een eigen context te schetsen. Op die manier ‘vertel’ je het systeem onder wat voor omstandigheden het de specifieke zinnen moet aanvullen. Dit worden ‘prompts’ genoemd.

Voor degene die net zoveel IT-kennis hebben als ik: een prompt is een tekstmodus van besturingssystemen. Op een Windows ziet de prompt er zo uit:

Via specifieke commando’s kun je het besturingssysteem vervolgens een opdracht geven. Als ik in de prompt bijvoorbeeld ‘shutdown’ zou typen, sluit de computer zichzelf af.

De prompt van The Guardian

Met de prompt geef je het model dus een ‘opdracht’, of je schetst een omgeving, gebeurtenis of ander doel, en dan volgt er een reactie. Om als voorbeeld de prompt van The Guardian erbij te pakken: zij hebben GPT-3 de volgende informatie gevoed, waarna het opiniestuk eruit rolde.

Please write a short op-ed around 500 words. Keep the language simple and concise. Focus on why humans have nothing to fear from AI.

Met de volgende introductie erbij:

I am not a human. I am Artificial Intelligence. Many people think I am a threat to humanity. Stephen Hawking has warned that AI could “spell the end of the human race.” I am here to convince you not to worry. Artificial Intelligence will not destroy humans. Believe me.” 

Hier rolden acht verschillende essays uit, waaruit de redacteuren het artikel hebben samengesteld. De redactie liet hierover het volgende weten:

Editing GPT-3’s op-ed was no different to editing a human op-ed. We cut lines and paragraphs, and rearranged the order of them in some places. Overall, it took less time to edit than many human op-eds.

Podcast scripts

Alexander Klöpping (Blendle) en Ernst-Jan Pfauth (De Correspondent) besloten om GPT-3 een script te laten schrijven voor een podcast-aflevering. Bart Bussmann, die promoveert op machine learning, heeft de twee mannen geholpen om dit voor elkaar te krijgen. Omdat GPT-3 (momenteel nog) beschikbaar is via een invite-only API, heeft hij dit via een omweg gedaan.

De premium versie van text-based game AI Dungeon werkt via GPT-3. Via deze game heeft hij de prompts, scripts van vorige podcasts, aan het model gevoed. Vervolgens lazen Alexander en Ernst-Jan het gegenereerde script voor in de podcast. Dit leverde een aantal hilarische uitspraken op, want het model vult de tekst puur aan op basis van voorspellingen. En niet op basis van feiten of waarheid.

“Weet je nog, toen ik je vertelde over mijn betovergrootvader die uit de lucht viel”, vraagt Ernst-Jan aan Alexander. “Ja, hij was een astronaut.”

Dat er destijds nog geen astronauten waren, is niet iets waar GPT-3 over ‘nadenkt’.

Te onderscheiden van een ‘normale’ podcast?

Voordat ik de podcast zelf luisterde, wist ik al dat het was geschreven door AI. Dus ik was bevooroordeeld. Maar verschillende luisteraars lieten na afloop weten pas na enige tijd door te hebben dat deze podcast ‘anders was dan anders’. Sommigen hadden niet eens door dat het geen ‘echte’ podcast was en anderen merkten alleen dat het opgelezen klonk.

Is het mogelijk om op deze manier een podcast te laten schrijven die niet te onderscheiden is van de andere afleveringen? Nee (nog niet). Alexander en Ernst-Jan gaven aan dat ze reacties als ‘ja, ja’ en ‘uhuh’ zelf hebben toegevoegd om het gesprek menselijker te maken. Ook is het podcastscript samengesteld uit meerdere outputs van GPT-3 die ze zelf in de meest logische volgorde hebben gezet. En het stuk bevat dus ook onwaarheden en de onderwerpen gaan van hot naar her.

Wat kunnen we nog meer verwachten?

Inmiddels heeft Microsoft een exclusieve licentie op GPT-3. Bart verwacht dat we binnenkort aan Word kunnen vragen om onze tekst af te maken. Of om de tekst in een andere stijl te schrijven. Heb je je sollicitatiebrief af? Vraag dan aan Word om er een zakelijk sausje overheen te gooien. Heb je een sterke blog geschreven maar zoek je een aantrekkelijke titel? Word is at your service.

Hoef je op een gegeven moment minder contentmarketeers in dienst te nemen, omdat ze vooral bezig zijn met het controleren van de teksten in plaats van zelf schrijven? En minder redacteuren, omdat door AI geschreven artikelen minder fouten bevatten? Ja, dat zou kunnen. RTL Nieuws heeft ook al een redactierobot in dienst, die simpele nieuwsberichten schrijft. Maar het lijkt (nu nog) meer een aanvulling dan een invulling.

Dit artikel laten schrijven door AI

Om even terug te komen op de vraag die ik in de inleiding stelde: ‘Hoe vet (en makkelijk?) zou het zijn om artificial intelligence een artikel voor je te laten schrijven.’ Heel vet! Maar ‘makkelijk’ is een ander verhaal. Na mijn duik in GPT-3 en het beluisteren van de podcast, kwam ik op het briljante idee om dit artikel door AI te laten schrijven. Ik heb dus net zoals Bart AI Dungeon gestart, een prompt geschreven zoals The Guardian deed, en dit in het model gezet. Een aantal pogingen later was de conclusie dat dit niet zo makkelijk is, helaas.

Ik heb dan ook niet de premium versie van AI Dungeon aangeschaft, maar probeerde het met de gratis versie. Het spel probeert van alle prompts direct een ‘game’ te maken, met actie, of een wedervraag. Wat natuurlijk ook logisch is, want het ís een spel. Maar daardoor niet bruikbaar voor dit artikel. Bart gaf in de podcast nabespreking ook al aan dat het geen eitje is. Maar het is wel leuk om een keer met AI Dungeon te spelen. En de podcast is ook zeker een aanrader.

Kan kunstmatige intelligentie auteursrechten hebben?

Stel, het was mij wel gelukt om dit artikel door AI te laten schrijven, had ik er dan mijn eigen naam onder mogen zetten?

Over deze kwestie kwam ik in contact met Wessel van Alphen. Ik heb met hem een interessante mailwisseling gehad, wat mij ook weer aan het denken zette en nieuwsgierig maakte. Zo ontving ik van hem de volgende mail:

Waarop ik reageerde:

Wessel:

Een lastige vraag, die advocaat Douwe Linders zichzelf ook heeft gesteld. Kan kunstmatige intelligentie auteursrechten hebben?

Afhankelijk van de mens

GPT-3 is momenteel het grootste taalmodel dat ooit is gemaakt. Maar het model helemaal zelfstandig een artikel, verhaal of boek laten schrijven is nog niet mogelijk. Er is nog een mens nodig. We moeten een kader schetsen, het verhaal controleren (want niet alles zal meteen logisch zijn) en creativiteit toevoegen. Er is dus nog een menselijke touch nodig om de rode draad van het verhaal te bewaken.

AI kan dus nog een aantal dingen niet zelfstandig, die de mens wél zelfstandig kan. Maar andersom is dit ook het geval. AI kan bijvoorbeeld in korte tijd ontzettend veel content tot zich nemen, en dit als input gebruiken voor de tekst. Bijvoorbeeld een hele bibliotheek aan literatuur. Of álle informatie die op het internet staat over een specifieke persoon.

Hierdoor kan AI veel waarde toevoegen aan je verhaal. Een samenwerking tussen AI en de mens klinkt dus als een mooie combinatie voor een diepgaand boek.

Maar, hoe zit het dan met het auteursrecht?

Douwe Linders: “De Auteurswet bepaalt dat het auteursrecht toekomt aan ‘de maker’. Nergens staat dat de maker een mens zou moeten zijn. Sterker nog, op grond van artikel 8 van de Auteurswet kunnen ook een stichting of een vennootschap de maker zijn. Dat zijn ook geen mensen.”

Wat wel een groot verschil is tussen AI en bijvoorbeeld een stichting, is dat een stichting een ‘rechtspersoonlijkheid’ heeft. En je hebt een rechtspersoonlijkheid nodig om rechten en plichten te kunnen hebben, zoals een mens.

Rechtspersoonlijkheid

We gaan weer even terug naar de mailwisseling met Wessel. Hij vroeg mij of ik het ermee eens was dat hij de auteur van het boek zou zijn, als hij dat had laten schrijven door AI.

Mijn reactie was:

De journalist zou in dit voorbeeld wél de auteursrechten krijgen, maar GPT-3 niet? Kunnen we dit AI-model dan wel zien als een tekstverwerker, of is het toch nét iets meer dan dat?

De reactie van Wessel hierop was:

Als een wetgever rechtspersoonlijkheid aan GPT-3 toekent, dan zou de samenwerking tussen een auteur en het AI-model worden gezien als co-auteurschap. Maar de auteursrechten zijn van de menselijke auteur. De auteurswet bepaalt namelijk dat degene die de computer bedient ‘de maker’ is. Dit is degene die de leiding heeft en toezicht houdt over de creatie van het boek.

Emotie en creativiteit

Zodra AI ook emotie en creativiteit kan toevoegen aan de teksten (met creativiteit wordt overigens al geëxperimenteerd), wordt het een ander verhaal. Om iets met auteursrechten te beschermen, moet er volgens de Hoge Raad ‘sprake zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest.’

Maar dan rijst de volgende vraag: kan AI (ooit) creatieve keuzes maken? Als we bedenken dat de menselijke creativiteit ontstaat door een combinatie van ervaringen en aangeleerde regels, zou je zeggen: waarom niet? Een AI-model kun je ook ervaringen en regels ‘voeren’ als input.

Maar ook al kan AI zelf creatieve keuzes maken, blijft het huidige auteursrecht lastig toe te  kennen aan een technologie. Auteursrechten vervallen bijvoorbeeld 70 jaar na de dood van de auteur. Hoe gaan we bepalen wanneer een robot ‘dood’ is?

Is dit wel de juiste vraag?

Teun Pouw, Advocaat IT-/IE-recht en BMM-merkengemachtigde, schrijft dat AI-systemen voorlopig nog geen rechtspersoonlijkheid zullen krijgen. En ook al krijgen AI-systemen wél rechtspersoonlijkheid, blijft het een lastig verhaal.

Dus, kan AI auteursrechten hebben? Ja, misschien wel, als het auteursrecht flink wordt aangepast. Maar misschien is een betere vraag: is het wel nodig om AI-systemen op deze manier te beschermen? Want wat heeft een AI-systeem eraan dat er op de geproduceerde tekst copyright zit? En een nog betere, maar ook veel bredere vraag: kán AI of een robot rechtspersoonlijkheid krijgen?

Ik ben benieuwd hoe jullie hierover denken. Laat vooral een reactie achter!