Stop de stress om perfectie [4 stappen]

Is bij jou goed nooit goed genoeg? Vind je dat je altijd moet gaan voor een 10+? Stel je soms dingen uit, omdat je twijfelt of het wel gaat lukken en je niet zeker weet of het wel perfect gaat zijn? Als je één of meerdere vragen met ja beantwoordt, dan bestaat er een kans dat je last hebt van perfectiestress!

Wat is perfectiestress?

Remko van der Drift omschrijft het in zijn boek ‘Proberen lukt altijd’ (affiliate) als de stress die je ervaart door een ongezond streven naar perfectie. We leven in een maatschappij waar heel veel van ons gevraagd wordt. Het is dus ook niet gek dat veel van ons hier last van hebben. Herken je jezelf hierin? Dan wil je waarschijnlijk vooral weten hoe je ervan af komt.

Van der Drift benadrukt dat het wegmaken van deze stress niet de oplossing is. Het helpt wel als je je bewustwordingsknop leert te gebruiken. Dan kun je jezelf en je perfectiestress even stopzetten, en dat geeft je de kans om stil te staan en vanaf een afstand naar die perfectiestress te kijken. Zo creëer je meer keuzevrijheid en flexibiliteit bij het omgaan met (ongezond) perfectionisme in je leven. Van der Drift heeft hier de STOP-methode voor ontwikkeld.

Stop staat voor:

1. Stressgedachten ontwapenen
2. Trial-and-error opzoeken
3. Openstellen voor de angst niet goed genoeg te zijn
4. Positief reageren op fouten

Ik neem iedere stap even kort met je door.

Stap 1: Stressgedachten ontwapenen

Je hebt allerlei soorten stressgedachten, maar één ding hebben ze gemeen: ze zijn heel luid. Toch hebben we het niet altijd door als we een aanval van die stressgedachten krijgen. Wat helpt is om te defuseren. Je zet een stap achteruit en merkt op dat je denkt, waardoor je jezelf kunt loskoppelen van die gedachten en ze op afstand ziet. Je kunt ze nu zien aankomen – en nog belangrijker: je kunt ze laten gaan.

Defuseren verloopt in deze stappen:

• Probeer een stressgedachte te herkennen.
• Ervaar de sensaties in je lichaam, terwijl je deze stressgedachte hardop zegt.
• Je zet je stressgedachte op afstand met deze zin: “Ik heb de stressgedachte dat…”
• Tot slot breid je de afstand uit en zeg je dit hardop: “Ik merk dat ik de stressgedachte heb dat…”

Belangrijk om te beseffen bij defuseren is dat het niet de bedoeling is om de gedachte weg te maken of om anders te gaan denken. De bedoeling is om te zorgen dat deze gedachten je leven minder overheersen. Meditatie helpt enorm bij het oefenen van defuseren, trouwens!

Van der Drift geeft nog veel meer tips om je stressgedachten op afstand te zetten. Om er een aantal te benoemen: bedank ze, geef ze een lachwekkende naam en praat over ze met vrienden.

Stap 2: Trial-and-error opzoeken

Trial-and-error is het uitzoeken van nieuwe ideeën, ze uitproberen, falen en opnieuw proberen. Eén ding dat hierbij erg belangrijk is, is een groei-mindset. Met zo’n mindset geloof je dat het leven een cursus is. Je mag en kunt altijd en overal leren en proberen. Wil je ook meer probeerfouten durven maken?

• Focus op de leerprocessen, niet alleen op het eindresultaat.
• Label kritiek als iets waardevols om van te leren.
• Probeer en reflecteer dagelijks.
• Geef jezelf uitdagende gedachten (“wat kan ik nog niet en wil ik proberen?”) en houd het haalbaar.
• Sta jezelf na probeerfouten toe om, als het later goed gaat, je hier ook écht goed over te voelen.

Stap 3: Openstellen voor de angst niet goed genoeg te zijn

Ons systeem wil liever van de perfectiestress af. Maar als het lukt om het te laten bestaan, dan kun je jouw angst gebruiken voor zelfonderzoek. Wat wil de angst voorkomen? Wat voor onverwerkte emoties zitten eronder? Hiernaar kijken kan bevrijdend werken en zorgt dat je meer in het hier en nu bent. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Om de angst om niet goed genoeg te zijn te kunnen verdragen, moet je ongemak leren verdragen. Daar kun je heel klein mee beginnen: ben je bijvoorbeeld geneigd om altijd als eerste te gaan praten in een meeting, omdat je niet kunt verdragen dat het even stil is? Probeer eens uit wat er gebeurt als je stil blijft.

Als je hier mee hebt geoefend is de volgende stap perfectiestress herkennen, zonder dat het hoeft te veranderen.

Met het openstellen en ervaren van moeilijke emoties, geef je jezelf toestemming om precies daar te zijn waar je bent. Je wordt flexibeler en staat meer open voor dat wat er op je afkomt.

Deze stap gaat heel erg over met zelfcompassie en nieuwsgierigheid naar binnen kijken. Wat gebeurt er eigenlijk allemaal in je lijf? Door hier bewust over na te denken en te voelen, zakt de angst.

Stap 4: Positief reageren op fouten

Als je erover nadenkt is het heel gek: iedereen mag fouten maken, maar jij niet. Ik vind het heel moedig als iemand een fout deelt, maar mijn eigen fouten delen is een stuk moeilijker. En geloof me, ik maak ze.

Om je fouten toe te geven is het belangrijk dat je de situatie kunt accepteren zoals je hem krijgt en fouten niet beoordeelt. Hoe vaak maak je jezelf geen slecht en incapabel mens als je een fout maakt? “Ik ben zo onhandig, een loser, misbaksel dat ik dit niet heb gezien of niet goed heb gedaan.” Stop daarmee!

Daarnaast is het uiteraard ook heel belangrijk dat je je veilig voelt om je fouten te delen. Hoe wordt er op jouw werk gereageerd als je een fout bespreekt? Het is belangrijk om een faalcultuur te creëren. Dit betekent:

• Bestraf falen niet, maak het bespreekbaar
• Oefen veel in falen
• Kijk terug en leer
• Communiceer transparant

Ik heb het geluk dat ik dit in de praktijk mag ervaren bij mijn huidige werkgever. Mijn manager is vanaf het begin heel duidelijk geweest: “we maken allemaal fouten, gaan er nog heel veel meer maken, maar ik sta altijd achter je”. Als er iets misgaat? Dan wordt dat besproken, op een manier waarop het hele marketingteam ervan kan leren.

Doordat we dit al even zo doen, is niemand bang om te delen dat er iets fout is gegaan of onhandig is aangepakt. Zo is er dus veel minder perfectiestress. Vaak stuurt diezelfde persoon een bericht naar het team met “ik heb dit geprobeerd, niet of wel gelukt en dit heb ik ervan geleerd”. Zo’n veilige cultuur zorgt dat we allemaal durven proberen, leren en beter worden in wat we doen. Daarnaast stimuleert het ook nog eens creativiteit omdat je out-of-the-box durft te denken, want je mag proberen.

Perfectiestress in de weg

Dan nog even over het boek ‘Proberen lukt altijd‘ (affiliate) van Remko van der Drift. Het boek geeft inzicht in waar perfectiestress vandaan komt en hoe je ermee om kunt gaan op een manier dat je er minder last van hebt. Het is heel praktisch: er staan ook heel veel oefeningen in het boek en leest makkelijk weg. Wat mij betreft een aanrader voor iedereen die merkt dat (ongezond) perfectionisme toch nog weleens in de weg zit.