De mooiste woorden ter wereld en waarom ze belangrijk zijn voor ons bestaan

Als copywriter vier ik iedere dag de efficiëntie en schoonheid van taal. Niet eens specifiek de Nederlandse taal, maar van het concept van taal. Zonder taal had ik mij aan jou moeten voorstellen met gebaren en keelgeluiden. Misschien was er zelfs wat nieuwsgierig gesnuffel aan te pas gekomen (op plaatsen waar je waarschijnlijk niemands neus wil aantreffen). Dankzij het wonderlijke middel genaamd taal kan ik echter gewoon zeggen: ‘Hoi, ik ben Vincent.’ Je ziet het: er komen geen aapachtige geluiden aan te pas, en gesnuffel is eveneens overbodig.

Mocht je het nog niet begrepen hebben, dit artikel gaat over de taal. (Of la lingua, zoals de Italianen zeggen, språket zoals de Zweden het noemen, ook wel η γλώσσα volgens onze Griekse medemens.)

Taal is praktisch én mooi

Taal is praktisch, dat blijkt uit mijn introductie. Het maakt het leven efficiënter. Spraak en taal zijn belangrijke redenen waarom wij als mens de meest dominante diersoort op aarde zijn geworden. Als ik zie dat er een leeuw op mijn collega afkomt (ervan uitgaande dat Antwerpen ineens bevolkt wordt door Afrikaans wild), kan ik hem waarschuwen: ‘Pas op, Jef, ge wordt beslopen door ‘nen tijger!’

Zonder taal had ik wilde gebaren en weinig effectieve keelklanken moeten gebruiken om de boodschap over te brengen. Met het gevolg dat de arme Jef de boodschap te laat zou begrijpen en opgepeuzeld wordt door Simba.

Maar er is meer dan een louter praktisch aspect wanneer het aankomt op taal. Taal kan ook mooi zijn. Dat is de reden waarom we Goethe voordragen en Murakami lezen. Dat is de reden waarom er wollige liefdesbrieven worden verstuurd tussen minnaars. En dat is de reden waarom storytelling een booming business is.

De veelzijdigheid van taal

Conclusie: taal heeft zowel een praktisch aspect en een esthetisch effect. Het is deze veelzijdigheid van het geschreven woord die ik als copywriter in Antwerpen dagelijks vier. Hoe? Door respect te hebben voor de taal. Door taalfouten te vermijden en originele teksten te schrijven. Ongeacht of ik een blogtitel schrijf of een Google Ads-tekst op het scherm tover.

En ook: door gebruik te maken van de vele mogelijkheden van taal.

Want hoeveel woorden bestaan er wel niet op de wereld? Alleen de Nederlandse taal al heeft ontelbaar veel woorden. In de Grote Van Dale staan er 240.000, maar door woordsamenstellingen kun je eindeloos lang nieuwe combo’s creëren: ‘huismijt’ en ‘probleem’ worden ‘huismijtprobleem’; ‘huismijtprobleem’ en ‘oplossing’ maakt ‘huismijtprobleemoplossing’. Deze woorden staan niet in een woordenboek, maar zijn perfect correct.

De mooiste woorden ter wereld

Ik wil je laten zien wat naar mijn mening de mooiste woorden zijn. Ik ga mij niet beperken tot de Nederlandse taal. Dat zou een gemiste kans zijn. Er is immers zoveel moois op de wereld. Wie weet kunnen jij en ik de Nederlandse taal zelfs verrijken. Als we onze favoriete buitenlandse woorden maar vaak genoeg gebruiken, worden ze misschien leenwoorden.

Woorden als überhaupt, cool, marketing, panini, croque monsieur en alfabet zijn immers ook ooit als nieuwkomers de Nederlandse taal binnengeslopen. En nu vinden we ze doodgewoon.

Ik treuzel niet langer. Dit zijn (in mijn bescheiden optiek) de 25 mooiste woorden ter wereld:

1. Liefde — want liefde overwint alles. In het Nederlands overigens veel mooier dan in het Engels (love ligt te licht op de lippen) of het Duits (Liebe is te hard).

2. Winterkill — een Engels woord dat ‘gedood worden door de winter’ betekent. Het is een morbide woord, maar o zo mooi. En niet vertaalbaar bovendien. Als ik ooit een metalband begin, noem ik hem Winterkill.

3. Muttermal — wat in het Engels birthmark heet en in het Nederlands moedervlek wordt genoemd, heet in het Duits Muttermal. De beginrijm van de twee delen klinkt heerlijk in de oren.

4. Passie — alleen het woord passie klinkt al passioneel. Ook in andere talen doet passie het goed: passion in het Frans, Engels en Duits; passione in het Italiaans. Wie houdt er nu niet van een beetje passie?

5. Tickety-boo — dit Engels woord betekent ‘in orde’ of ‘zoals het moet zijn’: Everything is tickety-boo. Het is ofwel afgeleid van de manier waarop kinderen praten, of het komt uit het Hindi: ‘Tikai babu’ betekent ‘Alles is in orde, meneer’.

6. Mukushoh — als we Ronald Giphart mogen geloven in zijn roman ‘Ik omhels je met 1000 armen’ (en waarom zouden we hem niet mogen geloven?), dan is dit Japans voor ‘lachen met de ogen’. Een van mijn eerste liefjes was een Japanse. Ze lachte inderdaad met haar ogen.

7. Helmgras — als kind was ik al gefascineerd door het woord helmgras. Helmgras groeit in de duinen, dus ik maakte associaties met de Tweede Wereldoorlog, met gras dat zich tegen aanvallen vanaf zee beschermt door een helm te dragen. In het Duits heet helmgras Strandhafer, wat (je raadt het al) strandhaver betekent. Ook een leuke.

8. Alfabet — we hebben veel nuttige woorden aan de Arabieren te danken: suiker, koffie, caravan, benzine, oranje en zelfs schaakmat. Maar geen ander woord heeft voor mij als tekstschrijver zoveel betekenis als alfabet. Waar zou ik zijn zonder alfabet?

9. Farfalla — van alle vertalingen van ‘vlinder’ vind ik het Italiaanse farfalla het mooist. Geef toe dat farfalla veel beter klinkt dan butterfly, Schmetterling of borboleta. (Al vind ik het Nedersaksische woord pennevoegel ook wel een bepaalde charme hebben.)

10. Sloddervos — volgens een spreekwoordenboek uit 1726 is een sloddervos de broer van een slons en de zoon van een sloef. Ik vind sloddervos een heerlijk woord, omdat ‘slodder’ zo heerlijk vies klinkt, precies wat past bij de broer van een slons en de zoon van een sloef.

11. Hijsbakkie — dit is Afrikaans voor lift. Het mooie aan hijsbakkie vind ik hoe onbetrouwbaar het woord klinkt; het doet denken aan een houten sinaasappelkist die aan vliegertouw omhoog wordt getild.

12. Spookasem — nog een Afrikaanse. Spookasem betekent ‘suikerspin’. De adem van een spook, dat is wat het betekent. Tof woord. (Overigens vind ik ‘suikerspin’ zelf ook een mooie.) Wil je meer Afrikaans? Dit artikel op Froot geeft een hele lijst met Afrikaanse woorden die jij en ik vandaag nog moeten beginnen gebruiken.

13. Koldskål — een Deens karnemelkdrankje. Waarom dit woord zo tof is? Op het eerste gezicht klinkt het ranzig (kots-kaal?), maar goed bekeken betekent het ‘koude schaal’. Alle viezigheid glijdt direct van het woord en je hebt meteen zin in een glas (of schaal) koldskål, een populair zuiveldrankje in dat kleine, supervriendelijke Noord-Europese land.

14. Schwung — weinig woorden hebben zoveel schwung als het woord schwung. Ik gebruik schwung bij voorkeur dagelijks, en als het moet op totaal willekeurige momenten: ‘Schat, je kan mij die tandpasta best met iets meer schwung aangeven’ of ‘Inderdaad, agent, die vrouw beroofde mij van mijn eigenwaarde met bijzonder veel schwung’. Jammer dat schwung bij de meeste mensen niet meer in schwung is.

15. Onomatopee — Kindertaal: een toetoet is een auto, een waf is een hond, een mauw is een poes. Dit zijn voorbeelden van onomatopeeën: stijlfiguren waarin je met niet-bestaande woorden een klank nabootst. Interessant weetje: een kat is in het Chinees daadwerkelijk een māo (貓/猫).

16. Parallellepipedum — om mijn trouwe derde hersenhelft Wikipedia te citeren: ‘Een parallellepipedum of blok is een veelvlak met zes parallellogrammen als zijvlak, acht hoekpunten en twaalf ribben, waarvan alle overstaande vlakken evenwijdig en twee-aan-twee – gezien vanaf de buitenkant – elkaars spiegelbeeld zijn’. Is het echter belangrijk om te weten wat een parallellepipedum is? Nee. Alles wat je moet weten is dat er zo’n ongelooflijk woord bestaat.

17. Hygge — een Deens woord dat geen Nederlandstalige vertaling heeft en uitgesproken wordt als ‘huuge’. Met dit woord omschrijven de Denen een speciale sfeer. We zouden wel kunnen zeggen dat dit in de buurt komt bij ‘gezelligheid’. Hygge is een van de belangrijkste uitdrukkingen in Denemarken. Het gezamenlijk drinken van een glas koldskål wordt als erg hygge gezien.

18. Zonnegloed — bij het uitspreken van dit woord voel ik meteen de warme zonnegloed op mijn huid. Door de associatie met een warme zomerdag vind ik dit een zalig woord. Ik denk er vooral aan wanneer het februari is en ik de zon al drie maanden niet heb waargenomen.

19. Lavendel — een paarse bloem met een enorm lekkere geur. Lavendel is zo’n woord dat de mond in een staat van extase brengt wanneer je het uitspreekt. Probeer het maar eens. Extase, echt waar.

20. Cliché — een kort maar krachtig woord met een toffe klank. Toepasbaar in vele talen: Engels, Nederlands, Frans, Italiaans, Pools en Spaans. Zo is het makkelijk talen leren.

21. Petricor — dit is het Spaanse woord voor die bijzondere, heerlijke geur van regen die de grond raakt. Je kent het wel. Dit doet mij afvragen: waarom hebben we geen Nederlands woord voor dit fenomeen?

22. Баюкать — spreek uit als ba-yu-kat. Russen gebruiken deze term om te beschrijven hoe een kind in zijn wieg of in de armen van zijn moeder in slaap wordt gewiegd. De oorsprong van het woord is gekoppeld aan een werkwoord dat niet meer in het moderne Russisch wordt gebruikt, баять, wat betekent ‘het vertellen van betekenisloze verhalen’ of ‘het zingen van betekenisloze liedjes’.

23. Sjottelsplak — mocht je Limburgse schoonmoeder ooit tegen je roepen ‘De sjottelsplak likt naeve den durchslaag’, dan weet je waar je de vaatdoek moet zoeken: naast het vergiet. Andere Limburgse woorden die je vandaag nog moet beginnen gebruiken: blaubaere (blauwe bessen), sjmouwer (boterham) en floepschieter (eekhoorn).

24. Kasztan — je denkt dat Pools een taal is die niets overeen heeft met het Nederlands? Toch kan je in kasztan makkelijk het woord kastanje ontdekken. Deze Germaanse invloed op de Poolse taal is echter niet aan de Vlamingen of Nederlanders te danken: het is de Duitse taal die veel woorden aan het Pools heeft geschonken. Zo kent het Pools bijvoorbeeld de woorden burmistrz (stamt van Bürgermeister), sznur (van Schnurr, oftewel een touw) en plac (van Platz, een plein).

25. Geboren — de schoonheid van dit woord zit in het feit dat het een werkwoord is waarvoor geen tegenwoordige tijd bestaat. In iedere situatie gebruik je het als voltooid deelwoord: ‘Het kind is geboren.’ Nooit zal je iemand horen zeggen: ‘Dat kind geboort momenteel.’ (Het klinkt nog vreemder om te zeggen: ‘Het kind boort momenteel.’) Het woord ‘geboren’ fascineert, en in dit element van fascinatie schuilt voor mij een grote schoonheid.

Maar waarom, Vincent, waarom?

Een blogje uit liefde voor talen; het werd tijd dat ik het schreef.

Toch denk ik dat niet alleen schrijvers, taalkundigen en andere letterneuzelaars inzien hoe belangrijk taal is. Taal is wat ons, de mens, samen met de eigenschap dat we lachen, onderscheidt van de dieren. Taal heeft ons in staat gesteld dat we met minimale moeite kunnen duidelijk maken dat de vaatdoek naast het vergiet ligt. Of dat een sloddervos spookasem eet in een hijsbakkie en daarbij met veel passie denkt aan een heerlijke koldskål. (Probeer je eens voor te stellen dat je dergelijke complexe boodschappen moet overbrengen met gebaren en primitieve keelgeluiden!)

Maar de zegen van taalgebruik reikt nog verder, vooral voor ondernemers en marketeers (en de kans is groot dat jij er één bent aangezien je een artikel op Frankwatching leest). Mooie, prikkelende, interessante woorden zorgen er namelijk voor dat jouw bedrijf zich kan onderscheiden van de grote grijze massa. Goed gekozen woorden bouwen merken, slecht gekozen woorden breken merken.

Ik hoop dat dit bescheiden artikel, geschreven door een bescheiden Nederlands-Belgische marketeer, iemand, ergens op aarde, heeft doen inzien dat taal geen kattenpis is.

En ook hoop ik dat iemand, ergens op aarde, inziet dat we het woord ‘hijsbakkie’ moeten beginnen gebruiken. Het zou ieder bezoek aan een lift vrolijker maken.