Verveling is een goudmijn: ontprikkel je brein

Creativiteit kun je niet met een knopje ineens aanzetten. Maar er is wel een methode om jezelf vatbaarder te maken voor creativiteit. Rust, tijd en verveling brengen jou op het juiste pad.

Deze bizarre corona-tijd werpt ons terug op onszelf. Veel dingen die we als vanzelfsprekend deden, kunnen niet meer. Menig vorm van ontspanning is buiten bereik, afspreken met anderen is ingewikkeld, onze wereld is een stuk kleiner geworden.

Rust inbouwen

Dit ‘nieuwe normaal’ biedt een uitgelezen moment voor persoonlijke verandering. Staat jouw leven nog steeds bol van drukte, prikkels en FOMO (fear of missing out)? Of heb je door corona nu juist plotsklaps zeeën tijd over en zoek je naar een zinvolle besteding? In beide gevallen kan het helpen om ‘rust voor je brein’ in te bouwen.

Creatief, veerkrachtig en empathisch

Laat ‘Rust voor je brein‘ (aff.) nou nét de titel zijn van het nieuwste boek van Luc Swinnen, expert op het gebied van stress en burn-out. Hierin beschrijft hij op pakkende wijze de werking van onze hersens en leert hij de lezers hoe zij creatiever, veerkrachtiger en meer empathisch in het leven staan.

Offline en online brein

Swinnen schetst de inhoud van onze hersenpan als een verzameling netwerken die uitermate knap samenwerken. Hij onderscheidt daarin:

• Het rust-netwerk (ons offline-brein)
• Het aandacht-netwerk (ons online-brein)
• Het schakelnetwerk (de dirigent tussen rust en aandacht).

Uit onderzoek blijkt dat wij ‘in rust’ veel makkelijker onze creativiteit, veerkracht en empathie weten te vinden. Als we taakgericht bezig zijn, neemt de focus het stuur over. Die gunt dit drietal nauwelijks aandacht. Kortom: willen wij scoren op die drie vlakken, dan moeten we de rust opzoeken. Anders zal het simpelweg niet lukken.

Verslaafd aan prikkels

Een mens zit gemiddeld 11 uur per dag voor een beeldscherm, klein of groot. Ons brein snakt voortdurend naar nieuwe prikkels. De makers van die apparaten weten dat als geen ander en voeren ons de harddrug dopamine. Deze neurotransmitter houdt ons brein voor de gek, want hij koppelt het diepste gevoel van genot en verlangen aan piepkleine succesjes. Bijvoorbeeld het aanklikken van notificaties op social media, het checken van je mail of het uitpakken van een virtuele kist met wapens of kledingstukken in een game. Elke keer worden we weer kortstondig blij gemaakt door de ‘dope’. Dat smaakt naar meer, meer, méér… en zo blijven we verslaafd aan die mini-prikkels.

Taakgericht tot je erbij neervalt

Ook onze aangeleerde manier van werken is gericht op prikkels en focus. Taakgericht bezig zijn wordt beloond, rust pakken wordt bestraft. Hoeveel opdrachten heb je afgemaakt, hoeveel vragen heb je beantwoord, hoe kun je nóg meer doen in nóg minder tijd? Velen van ons rennen moedwillig mee in de ‘ratrace’, want dat wordt immers verwacht of voorgeschreven. Begrijpelijk, maar totaal niet vol te houden. Deze aanpak is een regelrechte uitnodiging tot een burn-out. Vroeg of laat zal je tegen de grenzen van je taakgerichtheid, effectiviteit en concentratie aanlopen. Die muren zijn hard, de botsingen doen pijn en het opkrabbelen duurt lang. Voorkom ongelukken: pak tactisch je rust.

Niets doen is iets waardevols

“Heerlijk niets doen is van goudwaarde voor je brein.” Dat is de belangrijkste boodschap van Swinnens boek. De schrijver noemt het woord ‘verveling’ in de meest positieve zin, maar beseft dat de buitenwereld daar een jammerlijk negatieve stempel op heeft geplakt. Veel mensen zien verveling nu eenmaal als tijdverspilling, een zinloze bezigheid, pure afleiding van dingen die wél belangrijk zijn. Vandaar dat Swinnen de term ‘verveling’ algauw vervangt door ‘dagdromen’ of ‘mijmeren’. Hij maakt ook duidelijk onderscheid tussen verveling en luiheid: “In ons moderne leven zorgt een soort woede in ons ervoor dat we onze huidige vijand (deadlines bijvoorbeeld) te lijf gaan. Verveling zorgt er dan weer voor dat mensen gaan zoeken naar een zinvollere tijdsbesteding dan de dagelijkse routine.” Maak gebruik van de activerende werking van verveling.

Dwaal eens af

Dagdromen vormt de basis van originele ideeën, frisse inzichten, nieuwe combinaties van gedachten. Zodra we ons ‘offline brein’ aanspreken, dwalen onze gedachten af. En dat is nuttiger dan je denkt! Op dat moment piekt onze vindingrijkheid: we associëren als de beste en bedenken zo betere oplossingen voor problemen. We krijgen een positiever zelfbeeld, hebben een sterker inlevingsvermogen en staan meer open voor samenwerking. Dit alles stimuleert onze creativiteit. Dwaal eens af, durf te lummelen.

Van FOMO naar JOMO

Angst om iets te missen (FOMO) zal heus niet meteen omslaan in desinteresse of onverschilligheid over jouw routine of dagelijkse bezigheden. Maar je kunt wel voor jezelf – stap voor stap – onderzoeken waar jij energie van krijgt. Bouw de komende weken eens rustmomenten in gedurende je dag. Schakel af, boor bewust je offline-brein aan en kijk wat er komt. Leg je neer bij het feit dat er ook zoiets bestaat als JOMO: joy of missing out. Sommige mensen geeft alleen dát besef al ‘instant-rust’.

Prettige toon, brede doelgroep

Terug naar het boek van Swinnen, dat overigens heel fijn leest vanwege zijn knappe woordkeus en metaforenpalet. Dit boek is wetenschappelijk onderbouwd, maar begrijpelijk en prettig opgeschreven. Waar Dick Swaab de lijdende vormen en ingewikkelde termen nog wel eens opeenstapelt, vindt Swinnen met gemak een toon die een brede doelgroep aanspreekt.

Meditatie, opruimwoede en positivisme

Hoewel zijn focus duidelijk ligt bij de aanleidingen en werking van stress in lichaam en geest, deelt de auteur gelukkig ook een aantal methodes om je rust te vinden. Die variëren van meditatie tot opruimwoede, van positivisme tot gezondheidstips. (En natuurlijk adviseert hij om te gaan reizen, af te spreken met mensen en nieuwe culturen te ontdekken. Maar die methodes moeten logischerwijs nog even in de ijskast nu.)

Weg met ‘snooze’

Ik zal er tot slot eentje uitpikken die je morgenochtend direct kunt inzetten: een kleine maar doeltreffende ingreep in je ochtendritueel. Gebruik je de snooze-knop van je wekker? Dan is advies nummer 1 om daarmee te kappen. Direct opstaan na het eerste wekkersignaal geeft ons lichaam namelijk een stoot positieve energie toegediend via de hersenen. Maar na het indrukken van ‘snooze’ verstuurt ons brein óók signalen, maar dan van ‘tevredenheid’ dat je nog eventjes kan blijven liggen. Wat beloon je daarmee? Welk signaal geef je jouw lichaam? En hoe beïnvloedt die tegenstrijdigheid de rest van jouw dag? Precies.

Visueel ochtendritueel

Swinnen adviseert daarnaast om (vlak na een douche of een wasbeurt) elke ochtend kort de tijd te nemen om je dagindeling te visualiseren. Loop in gedachten langs alles wat je vandaag te doen hebt: de reismomenten, de activiteiten, de maaltijden, de thuis-tijd na je werk. Zie het gerust als een meditatief moment, los van waardeoordelen of verwachtingsmanagement. Begin je dag bewust vanuit je offline-brein. Rek niet alleen je lichaam uit, maar ook je brein. Wie weet plopt er al een creatief idee op vóórdat je ontbeten hebt!