Filter
ChatGPT TikTok, what’s going on? Spionage, censuur, misbruik van data…
TikTok is met inmiddels 1,5 miljard downloads in totaal, na WhatsApp en Messenger de meest gedownloade non-gaming app van 2019. Deze video-app is in één jaar maar liefst 655.8 miljoen keer gedownload. Hierbij laat het Instagram ver achter zich, met ‘slechts’ 376.2 miljoen downloads. En het aantal accounts blijft toenemen, samen met de kritiek. Voornamelijk over het gebruik (misbruik?) van gebruikersdata.
Nog niet helemaal duidelijk wat TikTok is? Check dan eerst deze video.
Het is voor het eerst dat een app uit China wereldwijd zoveel succes heeft. En dat stelt ons blijkbaar op scherp. Is de app wel veilig voor kinderen? Wat gebeurt er met de verzamelde data? En zijn er banden met de Chinese overheid? In dit artikel neem ik je mee naar de duistere kant van TikTok. De haat, angst en beschuldigingen.
De censuur van China
Het blijkt dat relaties tussen Chinese bedrijven en de Chinese overheid altijd ingewikkeld zijn. “In China moeten socialmediabedrijven zich (zoals in ieder land) voegen naar de regels van de staat”, laat Jian Lin van Rijksuniversiteit Groningen weten. “Maar, het zijn private bedrijven en geld verdienen is hun eerste prioriteit, wat leidt tot een hoop onderhandelingen.”
Zou de Chinese overheid graag censuur plegen op de video’s die worden geplaatst? Zetten ze TikTok onder druk? En, als TikTok een verzoek krijgt vanuit de overheid, zou ze dit verzoek dan (durven) afwijzen?
Onlangs nog verwijderde TikTok een video van een Amerikaanse tiener die aandacht vroeg voor de heropvoedingskampen voor Chinese moslims. Het bedrijf plaatste de video later terug en bood excuses aan. Het bedrijf stelt daarnaast dat de Chinese overheid geen invloed op TikTok uitoefent.
Daarnaast is er dit jaar een nieuwe Chinese wet ingevoerd, die techbedrijven zoals ByteDance (het moederbedrijf van TikTok) voorschrijft dat ze gegevens niet zo mogen versleutelen dat de overheid er niet meer bij kan. De Chinese overheid kan er nu dus altijd bij. Als ze dat wil.
TikTok onder vuur voor spionage
Wist je dat je de TikTok-app niet kunt downloaden in China zelf? Daar heet de app Douyin. Deze app is ook van ByteDance, ziet er hetzelfde uit, maar draait op een andere server. Volledig afgeschermd van TikTok. Waarom? Mede omdat China ongelofelijk strenge online controles uitvoert.
Dat maakt het wellicht makkelijker voor ByteDance om ‘TikTok’ binnen China te laten voldoen aan de Chinese richtlijnen, maar ook buiten China moet het bedrijf zich houden aan de Chinese wetgeving.
Onder de Chinese wetgeving valt ook de ondersteuning van inlichtingendiensten. Zou dat een ingang kunnen zijn voor spionage?
De Amerikaanse autoriteiten hebben hun bedenkingen. Volgens hen kan de Chinese overheid via TikTok bepaalde inlichtingen binnenhalen. Daarom loopt er nu een onderzoek vanuit de Amerikaanse regering naar ‘mogelijke spionage’ van de Chinese overheid. En een nog te vormen Amerikaans datateam zal alle dataverzoeken vanuit China gaan keuren.
AVG? Weg ermee
De Süddeutsche Zeitung meldde dat TikTok de privacywet AVG heeft overtreden. Volgens het onderzoek, uitgevoerd door Matthias Eberl, volgt TikTok de gebruikers en spelen ze informatie door aan onder andere Facebook. Bijvoorbeeld data over welke smartphone je gebruikt. Volgens de krant zijn de technieken die ze gebruiken om gebruikers te tracken, vergelijkbaar met cookies. En volgens de AVG mag je cookies pas verzamelen ná toestemming van de gebruiker.
TikTok vraagt gebruikers niet om toestemming voor het verzamelen en delen van die gegevens. Ze zijn dus in overtreding van de AVG. Dit is onder andere zo omdat ByteDance en Facebook niet laten zien wat ze met de data doen en ook geen mogelijkheden bieden om de data te verwijderen.
Komen er weer YouTube-taferelen?
Weet je nog, een tijdje terug kopte NOS: ‘Pedofielen misbruiken YouTube-reacties om video’s te vinden’. Er was (is?) een pedofielennetwerk actief in het reactiesysteem en algoritme van YouTube. Waarop YouTube 400 kanalen verwijderde en de mogelijkheid om te reageren onder video’s van kinderen uitzette. En dan te bedenken dat de gemiddelde leeftijd van YouTubers een tikje hoger ligt dan die van TikTokkers…
Ook om deze reden is TikTok al negatief in het nieuws verschenen. Onder andere in het NRC, die schrijft dat ‘TikTok weinig prioriteit geeft aan het bestrijden van digitale kinderlokkers.’ Daarnaast worden seksueel ongepaste commentaren onvoldoende bestreden.
Kinderen: simpele slachtoffers?
De gemiddelde leeftijd van de TikTok-gebruikers ligt tussen de 10 en 19 jaar. Maar je ziet ook zeker veel gebruikers van onder de 10. Officieel mag je TikTok pas gebruiken vanaf je 13e. En de app mag geen data verzamelen van de 13-minners. In Nederland zelfs niet van gebruikers onder de 16, omdat dit hier de AVG-leeftijdsgrens is.
Voor het schenden van de privacy van kinderen en het onrechtmatig verzamelen van data van jongeren is TikTok al een aantal keer aangeklaagd.
Kinderen gaan minder secuur om met hun privacy, omdat ze de gevolgen nog niet goed kunnen inschatten. Zo worden er in reacties onder video’s al snel volledige namen, telefoonnummers of zelfs adresgegevens gedeeld. Reacties onder video’s zijn voor iedereen zichtbaar. Tenzij je dit zelf aanpast in je instellingen, maar dan ontvang je natuurlijk minder views, likes én reacties. En daar gaat de hele strijd natuurlijk om. Kinderen zullen dit dan ook niet zomaar aanpassen.
En hoeveel kinderen zullen überhaupt de privacy policy lezen?
Ook De Wereld Draait Door-uitzending van maandag 28 januari ging in op de veiligheid van TikTok. Hierin stelt Noortje Deutekom, verslaggeefster van NOS Jeugdjournaal, dat ouders de filmpjes van jonge kinderen eigenlijk moeten checken voordat ze online worden gezet. Zo kunnen we voorkomen dat kinderen bijvoorbeeld een video van zichzelf in bikini de wijde wereld insturen.
Tijdens deze aflevering kwam ook aan bod dat ‘video’s van dikke personen, gehandicapten en homoseksuelen’ minder vaak worden weergegeven in de ‘for you’-page. Dit is de plek waar de populaire video’s een groot podium krijgen. Ditzelfde meldde de NOS: ‘TikTok beperkte het bereik van video’s van gehandicapten en transgenders’.
Amerikaanse angst
Het zijn de Amerikanen die zich het meeste zorgen maken over de huidige werkwijze van TikTok en de Chinese-overheidsinvloed.
Amerikaanse senatoren hebben de veiligheidsdiensten gevraagd om de app te onderzoeken, voor Amerikaanse soldaten is de app inmiddels verboden om te gebruiken en volgens het Pentagon vormt TikTok een gevaar voor de nationale veiligheid.
Maar ja, er zijn natuurlijk wel meer conflicten tussen Amerika en China. The New York Times spreekt al van een technologisch IJzeren Gordijn tussen China en het Westen. Is TikTok na Huawei en Philips gewoon het volgende slachtoffer van deze handelsoorlog?
Nuchtere Nederlanders
In Nederland zijn we wat minder ‘in rep en roer’. D66-Kamerlid Kees Verhoeven, ondervoorzitter van de tijdelijke Kamercommissie Digitale Toekomst, laat weten: “Zolang er geen aanwijsbare privacyschending of censuur is, is er geen reden voor ingrijpen.”
En de VVD? Die doet gewoon gezellig mee.
Toch zijn er ook al meldingen van de verspreiding van nepnieuws. Onder andere de verspreiding van foutieve informatie over het coronavirus.
To do: privacy-instellingen van TikTok bestuderen
Wil je, ondanks alle waarschuwingen en verdenkingen, wel graag gebruik (blijven) maken van TikTok? Of ervoor zorgen dat je kind op een veilige manier TikTok kan gebruiken? Dan is het een goed idee om een kritische blik te werpen op de privacy-instellingen.
- Open de app
- Klik rechtsonderin op ‘Ik’
- Ga naar de drie puntjes rechtsbovenin je scherm
- Klik op ‘Privacy en Veilligheid’
Hier vind je de verschillende mogelijkheden. Zo kun je je account bijvoorbeeld omzetten naar een privéaccount. Dit betekent eigenlijk hetzelfde als op Instagram. Je activiteit is dan alleen zichtbaar voor volgers die je hebt goedgekeurd.
Verder spreken de instellingen wel voor zich. Het enige wat nog wel interessant is, is dat je bij ‘Personalisatie en gegevens’ kunt klikken op ‘TikTok-gegevens downloaden’. Dan krijg je (aanname) een mooi overzicht van alle data die TikTok van jou heeft. Ik heb het helaas niet kunnen testen, want het kan een maand (!) duren voordat je je resultaten binnenkrijgt.
De TikTok-privacybible
Naar aanleiding van een grote beveiligingslek kwam TikTok begin januari met een grote update. In een reactie zegt TikTok dat het ‘zich inzet voor het beschermen van gebruikersdata’. En in de app wordt er gewezen op de vernieuwde policy.
Met gezonde tegenzin heb ik TikTok’s privacy policy er maar bij gepakt. Ik durf te wedden dat het vergelijkbaar is met de policy’s van bijvoorbeeld Facebook en Instagram, maar het drukt je wel weer even met je neus op de feiten.
Ik kan het niet eens voor je samenvatten, zó veel informatie verzamelen ze, bewaren ze en delen ze met andere socialmediakanalen, businesspartners, serviceproviders, adverteerders en andere third parties. Laten we het zo zeggen: het is niet gek dat het platform gratis te gebruiken is. 😉
Over de auteur
