Online leren in 2020: 6 trends

Zonder verre toekomstblikken, glazen bol of koffiedik kijken, wat kunnen we in 2020 verwachten van digitaal leren?

• 1. Video based learning
• 2. Microlearning
• 3. Mobiel: learning on-the-go
• 4. Immersive learning
• 5. Curation-based learning
• 6. Self directed learning

1. Video based learning

Naar verwachting is in 2020 75 procent van al het mobiele dataverkeer video. Elke dag worden op YouTube meer dan een miljard educatieve video’s bekeken, van make-uptutorials tot software-instructiefilmpjes en online colleges. Je kunt op YouTube je eigen educatieve kanaal aanmaken. Uiteraard aan de hand van how to’s over bereik van je doelgroep en geld verdienen met je kanaal. Kort gezegd: je kunt niet meer om video als leercomponent heen. Denk ook aan animaties, gifs, whiteboard-filmpjes en screencasts. Je kunt zelf makkelijk en goedkoop inhoudsdeskundigen filmen met je smartphone, de selfievideo is superpopulair. Frankwatching-auteur Pelpina Trip geeft veel handige tips voor filmen en monteren met je mobiel. Hier een goed voorbeeld: Pelpina legt de montage-app Kinemaster uit in een tutorial.

2. Microlearning

Aandacht vangen en vasthouden in leren is een grote uitdaging in deze tijd van swipen en scrollen. Door leercontent aan te bieden in kleine, hapklare brokken, weten gebruikers dat ze niet vastzitten in een langdurig proces. Microlearning bestaat uit relatief kleine leereenheden en korte termijn leeractiviteiten. De leereenheden, oftewel nuggets, kosten vaak minder dan twee minuten qua tijdsbesteding en variëren in vorm: samenvattingen van artikelen, infographics, dia’s, quizzen, polls, video’s, links of afbeeldingen.

Een voorbeeld van een microlearning met video: een kort educatief filmpje voor zorgmedewerkers over een dilemma in het verpleeghuis. Mag een huisdier of niet? Het leerdoel is uitgelegd in de voice-over van de introductie en de take-away en aanzet tot actie in de voice-over van de outro. Dit filmpje – dat prima op zichzelf staat met een verhaallijn, kop en een staart – is een learning nugget in een reeks van circa twintig video’s over liefdevolle ouderenzorg.

3. Mobiel: learning on-the-go

Het is een must voor leercontent-aanbieders om lesstof via de smartphone toegankelijk te maken. Dat kan in de vorm van apps van leerplatformen tot video’s en tekst. Handig voor onderweg. De gebruiker stelt hoge eisen aan design en toegankelijkheid, ze zijn immers social media gewend waar alles naadloos werkt. Maar ook leren via audio is ongekend populair. Sommige mensen hebben een voorkeur voor auditief leren, bijvoorbeeld bij het leren van een vreemde taal. Tip: probeer Duolingo eens uit, de meestgebruikte taalapp met meer dan 300 miljoen gebruikers.

Podcasts, vandaag de dag eenvoudig zelf te maken en te verspreiden via onder andere Soundcloud, bestaan al meer dan 15 jaar, maar sinds 2016 neemt het beluisteren ervan in Nederland een enorme vlucht. Volgens het Nationaal Luister Onderzoek 2019 luisteren bijna 5 miljoen mensen naar podcasts, waarvan een kwart een abonnement heeft op een of meerdere podcasts, met name via Spotify. Perfect om je eigen interessegebieden te volgen en bij te leren. Uit een recente Amerikaanse studie naar redenen om te luisteren, staat met 74 procent op de eerste plaats ‘leren van nieuwe dingen’. Ook in audio zie ik een trend naar micropodcasts. Volg bijvoorbeeld de verse start-up Blip, een platform voor korte audio verhalen en luistersnacks.

4. Immersive learning

Leren en ontwikkelen via mixed reality (onder andere virtual en augmented reality en hologrammen), maar ook simulatiesoftware en escape rooms vallen onder de verzamelnaam immersive learning. Methodes waarbij je leert door te ervaren. Die ervaring kan in de echte of digitale wereld plaatsvinden. Bij VR wordt de gebruiker afgesloten van de buitenwereld en ondergedompeld in een digitale wereld. Het is geen middel dat voor elke onderwijssituatie geschikt is. Een bril opzetten heeft een drempel en er zijn gebrekkige interactiemogelijkheden met een docent. Onderzoek naar het effect of leerrendement van VR/AR in vergelijking met traditionele leermiddelen is er weinig, maar er zijn absoluut situaties te bedenken waarin deze technologieën meerwaarde bieden of kostenefficiënt zijn. Denk aan:

• Veilig leren omgaan met lastige situaties (agressie, brand of een slechtnieuwsgesprek)
• Meekijken met professionals bij het uitvoeren van beroepshandelingen (militaire en medische operaties) – zonder te storen
• Ervaren door de ogen van een ander doet een beroep op de empathie (dementie, oud zijn, vlekken in het gezichtsveld)
• Op locaties komen die moeilijk of helemaal niet toegankelijk zijn (oorlogsgebied, ruimtestation)

Een mooi voorbeeld: de MIT Startup Rendever gebruikt VR om ouderen in verpleeghuizen weer in contact te brengen met de wereld. Ze doen nieuwe ervaringen op en kunnen dierbare herinneringen ophalen. Cognitieve prikkelingen door nieuwe dingen te leren en te ervaren, houden de hersenen actief en gaan gevoelens van depressie tegen, aldus Rendever.

Meer weten over ervaringen en leeropbrengsten van AR en VR in het basisonderwijs? Lees hier de literatuurstudie uitgevoerd in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek.

5. Curation-based learning

Curatie is het proces van volgen, vinden, beoordelen, sorteren, verwijderen, organiseren, rangschikken, aanbevelen, valideren en personaliseren van leermiddelen en content. Het draait om de juiste inhoud in het juiste formaat bij de juiste persoon op het juiste moment te krijgen. In deze tijd van fake nieuws is de autoriteit en betrouwbaarheid van de curator belangrijk geworden. Wie screent en selecteert voor jou de aanbevolen content? Of vertrouwen we op machine learning in curatie? Sommige curatie-tools werken met een combinatie van beide. Je kunt je persoonlijke voorkeuren instellen met trefwoorden en bronnen, en vervolgens leert het AI-aangedreven algoritme van je voorkeuren en verfijnt het de inhoud om het nog specifieker te maken.

Ik noem een paar tools, probeer ze eens uit voor je persoonlijke professionele leerpad. Anders Pink, Feedly, Flipboard, Pocket, Curata, of abonneer je op een nieuwsbrief van een autoriteit in een specifiek werkveld van Revue. Bijvoorbeeld – ik noem maar een dwarsstraat – op AI-nieuws uit Azië. Curatie-tools zijn de RSS-feeds, maar dan doorontwikkeld en superhandig bij werkplek-leren. De meeste tools bieden integratiemogelijkheden met learning management systemen, WordPress, Slack, HubSpot, et cetera. Ben je zelf een expert? Wie weet zie je een verdienmodel en kun je een nieuwsbrief opzetten voor betalende abonnees (Revue en Mailchimp bieden connecties naar betaalservices).

6. Self directed learning

In werkplek-leren en professioneel leren kom je de term self directed learning tegen, oftewel zelfgestuurd. Een leerstrategie waarmee je persoonlijk de leiding neemt over je eigen leerproces. Van diagnose van je leerbehoeften, identificeren van je leerdoelen, selecteren van leerstrategieën en bronnen tot het evalueren van je leerprestaties en -resultaten. Dat kan in een vrije individuele vorm: de autodidact. Maar ook in een georganiseerde vorm via een learning experience platform (LXP).

In een traditioneel learning management systeem (LMS) is het lineaire leerpad vaak uitgestippeld door een ontwerper of instructional designer. Zelfs bij adaptieve leerpaden volg je dat wat de ontwerper aanbiedt. In een learning experience platform heb je als deelnemer meer invloed op je eigen leerproces. In LXP’s wordt vaak open, gecureerde content via algoritmes aangeboden: ‘dit vakartikel past bij je kennisniveau en interesses’. Er wordt gebruikgemaakt van sociaal leren, door onderling expertise te kunnen delen. Dat maakt online leren al een stuk persoonlijker.

Meer lezen over learning trends en tools?

Ik selecteerde bovenstaande trends uit talloze rapporten en artikelen, waarin (natuurlijk) ook AI, machine learning, data science (learning analytics) en gamification vaak genoemd worden. Wil je meer weten over ontwikkelingen in online leren? Hierbij enkele tips. Iedere jaar publiceert learning- & performance-expert Jane Hart haar Top Tools for Learning, waaraan learning-professionals uit de hele wereld bijdragen. In de top 10 zien we natuurlijk YouTube en Google terug, maar ook Slack (samenwerkingstool) en Zoom (online videomeeting). Zij onderscheidt drie gebieden:

1. Persoonlijk en professioneel leren
2. Werkplek leren
3. Onderwijs

Andere tips: volg de blog van onafhankelijk technology enhanced learning-adviseur Wilfred Rubens en abonneer je op de nieuwsbrief van Elearning Industy. Ben je meer geïnteresseerd in basis- en voorgezet onderwijs? Volg dan de onderwijsblog Leertijd.nl van Jos Cöp. Jos maakt een wekelijkse Padlet, een digitaal prikbord gevuld met het actuele nieuws over onderwijs.