Blockchain: het medicijn voor veilige en gepersonaliseerde zorg

Al 15% van de executives in de zorg zegt dat zij dit jaar de blockchain-technologie gaan implementeren en maar liefst 50% zegt dit volgend jaar te gaan doen. Minister de Jonge geeft aan dat blockchain de potentie heeft om samenwerking, gegevensuitwisseling en wederzijds vertrouwen anders te organiseren en 70% van de executives zegt dat deze verbetering in de samenwerking tussen verschillende partijen de hoofdreden is om implementatie te overwegen. Veel Nederlandse zorgorganisaties zijn al bezig met de implementatie. In de afgelopen tijd heb ik meerdere zorgorganisaties mogen adviseren op het gebied van blockchain. In dit artikel beschrijf ik de vier focusgebieden die ik aanbeveel.

1. Het gedecentraliseerde patiëntendossier

Een van de grootste heikele punten in de zorg is de toegang tot en uitwisseling van informatie over de patiënt. Op vele vlakken zorgt dit voor inefficiëntie, fouten en helaas ook voor nare gevolgen. Volgens onderzoek van Frost bevat bijna 40 procent van de data van patiënten fouten. Miscommunicatie tussen medische professionals kost de industrie 11 miljard dollar per jaar. Dit komt enerzijds door de grote inefficiëntie, maar volgens de Heerlense startup Labchain ook omdat bijvoorbeeld in Nederland patiëntgegevens nog per post worden uitgewisseld tussen zorginstellingen, om vervolgens weer handmatig te worden ingevoerd. Dit vergroot de kans op foutieve invoer, wat nare gevolgen kan hebben.

Ook het opslaan van patiëntengegevens gaat nog vaak op een onveilige manier. Tussen 2009 en 2017 zijn er 2181 datalekken geweest binnen de zorgsector, waarbij 176 miljoen patiëntendossiers zijn gestolen. Voor hackers interessante data, omdat een patiëntendossier meer opbrengt dan creditcard-gegevens.

Zelf toegang tot je dossier

Hoe mooi zou het zijn, als je zelf altijd toegang hebt tot jouw dossier? Dat je de status van een medische behandeling kunt volgen en zelf data kunt delen met partijen die je vertrouwt? De GDPR-wetgeving, die voorschrijft dat consumenten zelf toegang moeten hebben tot hun data, is een mooie eerste stap. Helaas is dit voor vrijwel alle zorginstanties technisch nog onmogelijk, terwijl blockchain hier een geweldige rol in zou kunnen spelen.

Bijvoorbeeld bij het Persoons Gebonden Budget (PGB), waarin verschillende organisaties samenwerken om een consument van de juiste zorg te voorzien. Maar ook bij het delen van vitale data met onderzoekers die deze geanonimiseerd kunnen gebruiken voor hun onderzoek naar bijvoorbeeld ziekten en medicijnen. Intel heeft hiervoor recent al een kant-en-klare oplossing gelanceerd.

Er zijn al tientallen bedrijven bezig met het bouwen of implementeren van oplossingen voor de bovengenoemde uitdagingen. Het Radboudumc bouwde samen met SNS Bank en Deloitte ‘Prescrypt’, waarmee gemakkelijk herhaalrecepten geregeld kunnen worden. De patiënt kan hierin zelf bepalen met wie hij zijn informatie deelt (bijvoorbeeld met een arts of apotheker) voor het uitvoeren van een recept-aanvraag. Philips werkt in haar Blockchain Lab aan oplossingen voor het delen van data tussen de verschillende zorgaanbieders en het verbinden van onderzoekers aan patiënten die persoonlijke meetgegevens bijhouden.

Beveiligde gegevensdeling via blockchain

Er zijn veel bedrijven die zich richten op het verbeteren van de veiligheid van patiëntendatabase. Het bekende MIT Media Lab heeft MedRec hiervoor opgezet. Internetgigant Google heeft het hierna met haar artificial intelligence-afdeling ‘DeepMind’ mogelijk gemaakt voor ziekenhuizen in Engeland om patiëntendossiers op de blockchain te zetten. Guardtime heeft eenzelfde oplossing al succesvol geïmplementeerd voor de overheden van Estland en de Verenigde Arabische Emiraten en ook BurstIQ, Factor, Medicalchain, SimplyVitalHealth, Patientory, Nebula en Medicalchain bieden al werkende oplossingen.

Er zijn ook verschillende gave bedrijven die de blockchain-technologie op een nog radicalere wijze inzetten. Zo zet Coralhealth de technologie in om gepersonaliseerde medicijnen mogelijk te maken en voerde hier een succesvolle test mee uit. EncrypGen heeft een platform gelanceerd waarmee mensen hun DNA kunnen verkopen in ruil voor cryptovaluta. Lancor heeft een tool ontwikkeld om de betrouwbaarheid van kankerscreenings van 60 procent (door mensen) naar 90 procent de brengen, door een combinatie van artificial intelligence en blockchain.

2. Weg met de dodelijke neppe medicijnen

In Nederland zijn we gewend om medicijnen bij een apotheek te halen. En je mag ervan uit gaan dat deze ook ‘echt’ zijn, direct afkomstig van de farmaceut. Wereldwijd is 10 procent van de verkochte medicijnen nep, wat volgens de World Health Organization zorgt voor honderdduizenden doden op jaarbasis! Deze markt voor nepmedicijnen is inmiddels groter dan die van illegale drugs en kost farmaceuten op jaarbasis naar schatting 200 miljard dollar.

Verschillende industrieën zetten blockchain al succesvol in om hun supplychain inzichtelijk te maken voor consumenten. De Amerikaanse wetgeving verplicht fabrikanten en leveranciers van medicijnen om medicijnen te volgen van productie tot verkoop, om nepmedicijnen tegen te gaan. Ook in Nederland moeten ziekenhuizen en apothekers hier vanaf 2020 aan geloven.

Het makkelijk ‘track & tracen’ is technisch gezien een moeilijke opgave. Ook hierin is blockchain volgens farmaceuten de grote ‘game changer’. Chronicled won recentelijk de ‘Newsweek blockchain impact award’ met hun ‘MediLedger’-oplossing, waarmee farmaceut Pfizer en Genetech inmiddels hun supplychain al gedecentraliseerd op de blockchain hebben gezet. Ook de Franse startup Blockpharma biedt al een kant-en-klare oplossing hiervoor aan.

3. Fraude & fouten voorkomen

Tussen de 5 en 10 procent van de kosten in de zorg is frauduleus van aard. Als je dit op wereldniveau bekijkt is dit een ontzettend groot bedrag. Naast fraude, worden er helaas ook nog steeds te veel fouten gemaakt in de administratie en zorgt de toename hiervan, naast de vele tussenpersonen, voor onnodig veel kosten.

Een van de meest geroemde voordelen van blockchain is het weghalen van de ‘middleman’. Door het decentraal op de blockchain zetten van data, kunnen veel administratieve processen worden geautomatiseerd, veel efficiënter werken en fraude voorkomen. Estland heeft hier al een grote stap in gezet. Zij laten 95 procent van alle zorgdata valideren en de bewerkingen zijn transparant gemaakt. In ons eigen land heeft verzekeraar VGZ een succesvolle pilot uitgevoerd met een applicatie, waarmee het haar hele kraamzorg op de blockchain heeft gezet. Aan de ene kant kunnen ouders op de applicatie zien hoeveel uur zorg ze hebben gehad en nog recht op hebben, aan de andere kant kunnen zij aangeven hoeveel uur een kraamverzorgster daadwerkelijk heeft gewerkt. De zorgverzekeraar kan met deze gegevens de kraamverzorger direct uitbetalen en fraude met urendeclaraties voorkomen.

4. Gepersonaliseerde zorg

Een van de grootste trends op het gebied van de zorg, is de gepersonaliseerde zorg. Geen standaardoplossingen meer voor de massa, maar een op maat gemaakte pil of behandeling. Dit is niet alleen fijner voor de patiënt, die daardoor betere zorg krijgt, maar ook voor de sector zelf. Die becijferde bijvoorbeeld dat elk jaar 300 miljard dollar wordt besteed aan ineffectieve medicijnen.

Blockchain zorgt voor een veilige overdracht van data tussen verschillende partijen, die dit bijvoorbeeld kunnen inzetten voor gepersonaliseerde medicijnen. Een mooi voorbeeld is het bedrijf Robomed, dat blockchain, artificial intelligence en internet of things combineert en met chatbots en wearables een unieke stroom informatie vergaart, analyseert en vertaald naar praktische adviezen voor de patiënt.

Blockchain is niet direct hét wondermiddel wat de hele sector zal gaan helpen met haar grootste uitdagingen. Volgens Frost & Sullivan kan het de sector wel vele miljarden dollars, fouten en mensenlevens helpen besparen. De sector moet dan als eerste echt gaan werken aan het stoppen met de silovorming van data die volgens vele experts nu al zorgt voor grote problemen. Net zoals voor andere sectoren, is nu de tijd aangebroken om te gaan experimenteren met en investeren in de technologie. Laten we zorgen dat de zorg ook in de komende jaren nog betaalbaar en effectief is.