Filter
ChatGPT Hoe je functienamen neutraal (en dus inclusief) houdt
Column – Lieve lezeressen en lezers! Dat zou in het Duits een volstrekt normale en correcte aanhef zijn: ‘Liebe Leserinnen und Leser’, ‘Mitbürgerinnen und Mitbürger’, of zelfs met een middenhoofdletter of een gendersterretje: LeserInnen, Mitbürger*innen. Heel politiek correct vinden Duitstaligen dat. Maar je zou het in Nederland eens moeten proberen om de baas ‘directrice’ te noemen of je collega weg te zetten als ‘senior adviseuse’. Klinkt heel raar, toch? En wat een lezeres betreft: daarbij denk je niet aan iemand die op kantoor aan haar bureau je nieuwsbrief zit te lezen, maar eerder aan een Libelle-abonnee.
Verschil maken
Zo doen we dat in het Nederlands niet. Ons gevoel voor politieke correctheid stuurt onze taalintuïtie precies de andere kant op. Veel mensen vinden het not done om voor vrouwen een apart woord te gebruiken als die precies hetzelfde doen als mannen.
Talig seksisme zou ik het noemen: een verschil benadrukken dat niet ter zake doet, en daarmee in vrijwel alle gevallen vrouwen een stempel opdrukken dat vooroordelen kan oproepen. Nu zijn die vooroordelen jouw schuld niet, maar ze heersen in vrij veel hoofden nog altijd.
Specialiste
Hou daar rekening mee: een specialiste associëren mensen eerder met schoonheid dan met content of het ziekenhuis, en een ontwerpster eerder met interieur of kleding dan met bruggen of informatiesystemen.
Is specialist of ontwerper dan niet óók seksistisch, omdat het mannelijke woorden zijn? Er zijn ongetwijfeld mensen die het zo ervaren, en de woordenboeken geven ze gelijk. Maar de maatschappij heeft zulke beroepsnamen de laatste decennia steeds meer van dat expliciet mannelijke aspect ontdaan. Met een vacature voor contentspecialist sluit je vrouwen niet meer uit, en dan heb je een toevoeging als (m/v/x) wat mij betreft niet eens nodig.
Kunst, sport, media
Uitzonderingen zijn er altijd, bijvoorbeeld in de kunst, de sport en de media: vrouwen zijn eerder zangeres, actrice en zwemster dan zanger, acteur en zwemmer. Dat valt wel te verklaren: het beroep zélf is niet neutraal, maar sterk afhankelijk van smaak en emotie. En niet de rol die iemand vervult staat op de voorgrond, maar het individu dat die rol speelt.
Dat laatste zorgt er ook voor dat je je kapster nog niet zo gauw ‘kapper’ noemt, en dat iemand in een individueel geval ook weleens liever kan samenwerken met een ‘boekhoudster’ (dat is ook een stuk korter dan ‘Ik zoek een boekhouder, liefst een vrouw’).
Het verschuift trouwens wel langzaamaan. Je kunt tegenwoordig prima zeggen dat Marlene Dumas kunstenaar is, Claudia de Breij cabaretier en Astrid Joosten presentator.
Artsen en verpleegkundigen
Het wemelt van de woorden die sowieso genderneutraal zijn, zoals klant, of hoofd communicatie. Bij veel woorden die je in theorie kunt vervrouwelijken, komt het niet in je op om dat echt te doen: zelfs al schrijven vijf vrouwen je website vol, dan noem je ze toch nog steeds ‘webredacteurs’ en niet ‘webredactrices’. Je (potentiële) klanten noem je tenslotte ook nooit ‘kijksters’ of ‘koopsters’.
Sowieso hebben vrijwel alle Engelstalige functienamen maar één vorm: marketeer, trainee, consultant, manager – geen -ster of -ice te bekennen. Een designster zal dan ook niet bedoeld zijn als vrouwelijke designer, maar als ster in ontwerpen.
En als je bij artsen aan mannen denkt en bij verpleegkundigen aan vrouwen, ligt dat in elk geval niet aan de woorden: die zijn niet specifiek mannelijk of vrouwelijk. Ook hier zijn het aloude stereotypen die je perceptie sturen. Het zal wel een paar generaties duren voordat dat helemaal gesleten is.
Hou het algemeen
Wat is nu wijsheid? In de meeste gevallen volg je gewoon je intuïtie. Vaak voel je prima aan welke vorm het best in de huidige tijd past. En als je twijfelt, kies dan voor het meest neutrale woord. Daarmee hou je het zo algemeen mogelijk: je sluit er geen vrouwen of juist mannen mee uit.
Dat brengt me meteen bij een actuele en wat mij betreft best sympathieke term: ‘inclusief taalgebruik’. Niemand uitsluiten, daar gaat het in feite om. Zelfs mensen die gaan steigeren van het woord genderneutraal kunnen daar toch geen bezwaar tegen hebben.
Bonustip: zoek je een stagiaire? Haal die -e er maar af: de standaardvorm is stagiair.
Over de auteur
