Filter
ChatGPT Co-creatie: zo organiseer je een effectieve sessie
Het ontwikkelen van nieuwe functionaliteiten staat bij veel organisaties hoog op de agenda. Je kunt vanachter je eigen bureau aan de slag gaan of jezelf opsluiten in een vergaderruimte met collega’s om plannen te bedenken, maar het kan ook anders! Betrek de klant nauw bij dit proces met co-creatie. In dit artikel vertellen we je wat co-creatie is, hoe het werkt en hoe je zelf een co-creatiesessie opzet en uitvoert.
Wat is co-creatie?
Co-creatie is niets nieuws. Er zijn talloze bekende voorbeelden van organisaties die dit in allerlei vormen toepassen. Bij co-creatie laat je betrokkenen (vooral je klanten) meewerken aan je product of dienst. Iedere deelnemer heeft invloed op het eindresultaat van dit proces. In ons geval op de lay-out en het gebruik van de webshop.
Bij Kramp (B2B e-commerce-speler in de agrarische markt) zijn klantgericht denken en alles zo makkelijk mogelijk maken voor de klant de uitgangspunten. Omdat onze klanten de webshop elke dag gebruiken en heel betrokken zijn, heeft het werk dat wij als e-business-team doen een behoorlijke impact op hun werkproces. Daarom willen we bij alles wat we bedenken de garantie hebben dat dit het werkproces van onze klanten echt makkelijker maakt. Om deze reden experimenteren we volop met nieuwe manieren van klantonderzoek en co-creatie.
Waarom co-creatie?
- Leer direct van gebruikers
We luisteren allemaal graag naar ons onderbuikgevoel, maar met co-creatie luister je echt naar de klant. Leer wat voor hen belangrijk is, wat niet en hoe je je product laat aansluiten bij hun dagelijkse ritme. Door dit goed te begrijpen kun je zorgen dat het eindresultaat relevant en bruikbaar is. - Beperk risico’s
Door klanten vroeg te betrekken zorg je ervoor dat je aan de juiste dingen werkt. Op deze manier verspil je geen tijd aan ontwikkelingen waar je klanten niet op zitten te wachten. - Genereer ideeën en prioriteer deze
Doordat je direct met klanten werkt, kom je op ideeën waar je zelf nog niet aan gedacht had. Vervolgens kan je direct vragen wat het allerbelangrijkst is. - Stimuleer klantgericht denken bij je collega’s
De volgende stap is klantgericht denken als organisatie. Van klantinzicht naar klantsamenwerking. Betrek daarom ook collega’s bij de co-creatiesessie. Hierdoor leren zij ook meer als de klant te denken en de klant direct te benaderen.
Co-creatie als design thinking-methode
Bij design thinking maak je gebruik van de toolkit van ontwerpers om tot vernieuwende oplossingen te komen. Dus: denken als een ontwerper. Je gebruikt mensgerichte technieken om achter klantbehoefte te komen. Op basis hiervan kun je nieuwe ideeën verder uitwerken. Daarmee kun je co-creatie zien als methode die goed in te zetten is binnen design thinking. Ondanks dat zowel co-creatie als design thinking gehypte termen zijn, dragen ze veel bij aan het klantgericht denken in organisaties.
Binnen design thinking wordt het volgende proces toegepast:
Binnen een co-creatiesessie doorloop je deze stappen in een verkorte vorm. Je gaat nog steeds op zoek naar de vraag, inspiratie en ideeën, maar bij co-creatie wordt de gebruiker van het eindproduct vanaf het begin al intensief betrokken. Design thinking is geen lineair of eenmalig proces. Iteratie is essentieel.
Ook co-creatie houdt niet op na één sessie. Je kunt constant terugkeren naar vorige fasen in het proces en opnieuw inspiratie, ideeën of feedback verzamelen. De kracht van co-creatie zit hem dan ook in het feit dat de eindgebruiker meedenkt aan de scope en vraagstelling, zijn inspiratie deelt, je samen ideeën bedenkt en dit samen concreet maakt met ontwerpmethoden.
Zo organiseer je je eigen co-creatiesessie
Een mooie manier om te starten met co-creatie is het organiseren van een co-creatiesessie. Voor ons is zo’n sessie een startpunt om de klant bij de ontwikkeling van nieuwe functionaliteiten te betrekken. Verwacht dus niet dat je na één sessie een compleet en definitief concept hebt. Je zult ook zelf aan de slag moeten en klanten moeten blijven betrekken gedurende het proces.
De voorbereiding
Voorafgaand aan de sessie zorg je voor een goede voorbereiding:
- Kies een belangrijk vraagstuk in je organisatie, bijvoorbeeld een onderwerp waar veel feedback over komt, of een idee dat al lang speelt
- Plan een datum
- Kies een spontane en duidelijke facilitator (kan ook een interne collega zijn) die ervaring heeft met design thinking-methodes
- Kies klanten en interne deelnemers uit en nodig ze uit (wij raden aan om rond de zes klanten en vier interne collega’s per sessie deel te laten nemen)
- Regel een creatieve locatie en zorg voor voldoende eten en drinken (niemand wordt creatiever met een hongerige maag 😉 )
De co-creatiesessie zelf in 5 stappen
We beschrijven een algemene opzet voor een co-creatiesessie zoals wij die toepassen.
1. Introductie & verkennen van het vraagstuk
Om de dag te starten is het leuk om een interactieve introductie toe te passen. Gebruik hier interactieve methoden voor zoals conversation starters of vraag mensen zichzelf te introduceren door te vertellen wat hun ‘brandende passie’ is. Hierdoor leer je meteen je collega’s op een andere manier kennen.
Bespreek daarna meteen duidelijk de doelen en verwachtingen met de deelnemers.
2. Delen van inspiratie door huiswerkopdracht
Vraag deelnemers voorafgaand aan de sessie om na te denken over andere branches of industrieën waar ze tegen een vergelijkbaar probleem zijn aangelopen. Of vraag ze om te zoeken naar voorbeelden van organisaties die heel goed omgaan met het gekozen onderwerp. Tijdens de sessie krijgt elke persoon een paar minuten om toe te lichten waarom zijn voorbeeld relevant is.
3. Ideeën genereren
Als iedereen van elkaar weet wat de verwachtingen zijn, is het tijd voor het echte werk: ideeën genereren. Wij beginnen bijvoorbeeld met het bedenken van tien hele slechte ideeën, zodat iedereen even warm kan lopen. Van daaruit begint de ‘echte’ brainstorm. Geef de deelnemers een kwartier de tijd om in ieder geval 20 goede ideeën te bedenken. Ondertussen stelt de facilitator vragen om de brainstorm op gang te houden.
Na het brainstormen kun je met dot-voting stemmen op het beste idee. Onze klanten kregen meer ‘dots’, omdat wij de mening van de klant zwaarder vinden tellen.
4. Ideeën concreet maken met co-design
Maak van je co-creatiesessie een groot succes door een ‘co-design’-methode toe te passen. Door samen te brainstormen betrek je de klanten natuurlijk al, maar door samen iets uit te werken leer je elkaar past echt begrijpen. Er zijn talloze manieren om co-design toe te passen. De methode die je kiest moet vooral goed aansluiten bij het doel en type product waar je aan werkt. Methodes die je zou kunnen gebruiken:
- Paper prototyping met klanten: ontwerp met papier, schrijfwaren en uitgeprinte componenten (zie foto hieronder)
- Crazy 8 schetsmethode: acht schetsen maken in acht minuten
- Moodboards: verzamel relevant beeldmateriaal en maak collages om aan te geven hoe het eindproduct moet aanvoelen of werken
Meer inspiratie haal je bijvoorbeeld uit deze kit van IDEO.
Als je met een grote groep bent, is dit het moment om de groep in twee kleinere, gelijkwaardige groepen op te splitsen. Vanuit deze blog van Mozilla leren we dat 3+1+1 de magische combinatie is. In ons geval betekent dat drie klanten, een designer en een interne specialist. Zet zo’n groep bijvoorbeeld aan het werk door ze samen de lay-out voor een nieuwe pagina te laten bedenken. Zo kom je erachter wat wel en niet werkt voor de klant.
5. Deel je resultaten
Aan het eind van de sessie pitchen beide groepen hun idee: een waardevol feedbackmoment met je gebruikers. Zorg voor een bondige en tijdige afsluiting. Vraag klanten wat ze ervan vonden zodat je hiervan kunt leren voor de volgende keer en laat iedereen weten wat de vervolgstappen zijn.
Na afloop.. Je bent er nog niet!
Heel goed, je hebt de gebruiker bij het proces betrokken, hem/haar tot op het bot uitgevraagd over wat belangrijk is en je zit waarschijnlijk boordevol ideeën. Toch ben je er nog niet. Co-creatie is geen kwestie van een paar uur met klanten samen zitten.
Net als bij design thinking kun je blijven itereren en teruggaan naar vorige fasen uit het proces. Maak de ideeën vanuit de sessie bijvoorbeeld meer concreet in digitale designs, stap weer naar je gebruikers toe en blijf ze de kans geven om met ideeën te komen. Zorg er ook voor dat je de uitkomsten bij een grotere groep klanten valideert.
Handige links
Wat doe jij al aan co-creatie?
We zijn heel nieuwsgierig hoe andere organisaties dit soort methoden toepassen en klantgericht ontwerpen. Laat het weten in een reactie!
Over de auteurs
