YouTube, you’ve got a problem

Terwijl Facebook al een tijd onder vuur ligt door onder andere nepnieuws en radicalisering, werd YouTube nog niet echt geraakt door de problematiek. Maar het tij keert. Verschillende media zoals de Volkskrant, De Correspondent, de New York Times en BuzzFeed News stellen de problemen van YouTube aan de kaak. En dan met name het probleem van het algoritme. Ik neem jullie mee, down the rabbit hole.

Het mysterieuze algoritme van YouTube

YouTube heeft één belangrijk doel: jou zoveel mogelijk tijd op de site laten doorbrengen, om daarmee zoveel mogelijk advertenties te verkopen. Net als andere social media zoals Facebook. Dit zal je waarschijnlijk niet verrassen. Het algoritme is er simpelweg op getraind om je aan het scherm gekluisterd te houden. En het algoritme is daar goed in: zo’n 70% van de tijd kijk je naar video’s die het YouTube-algoritme aanbeveelt.

Google verklapt niet hoe het algoritme werkt. Maar uit onderzoek blijkt dat het algoritme op basis van je kijkgedrag (wat je kijkt en wat je (niet) leuk vindt), je locatie en waarschijnlijk nog tientallen andere onbekende variabelen bepaalt in wat voor video’s je geïnteresseerd bent.

Down the rabbit hole

We gaan niet alleen naar YouTube voor amusement, maar ook voor informatie, nieuws, en how-to’s, blijkt uit dit onderzoek. Als je een video kijkt, krijg je vervolgens meer video’s aangeraden die gelieerd zijn aan dit onderwerp. Zo kun je vervolgens in een zogenaamde rabbit hole getrokken worden, steeds dieper in je interessegebied. En deze rabbit hole kan steeds extremere content bevatten. Deze video (ook op YouTube te zien ;-)) van De Volkskrant en De Correspondent legt bondig uit hoe dat werkt.

Over het algemeen trekken video’s die sensationeel zijn en veel emoties opwekken, veel kijkers en engagement. En dat volgens het algoritme levert bonuspunten op. Dit soort video’s kun je vinden in bepaalde hoeken, zoals anti-vaxxers, rechts-extremisme en complottheorieën. Hoe dieper je een rabbit hole in gaat, hoe extremer de video’s kunnen worden. Met dank aan het algoritme.

Video’s lijken gelijkwaardig aan elkaar

Het is ook een probleem dat de video’s en kanalen die je worden aangeboden, op een gelijkwaardige manier worden getoond. Objectief gebracht nieuws door bekende mediakanalen kunnen in dezelfde lijn getoond worden met video’s van een complotdenker of een extreemrechts kanaal.

Zo komt het dus ook regelmatig voor, zoals Buzzfeed aantoont, dat als je eerst een informatieve video over vaccinaties bekijkt, je vervolgens door het algoritme het emotionele verhaal krijgt aangeboden van een moeder die ‘vaccination horrors’ ontdekt. Het algoritme kijkt niet naar de onderliggende behoefte van je zoekvraag, maar pikt de video’s eruit die je waarschijnlijk langer op YouTube houden.

Afbeelding via Buzzfeed.

Is YouTube wel een veilige omgeving voor kinderen?

Ouders moeten sowieso extra goed nadenken of ze hun kroost naar YouTube laten kijken of zelfgemaakte video’s laten uploaden. Na de ongepaste kinderfilmpjes met personages als Elsa en Peppa Pig in 2017, bracht YouTuber Matt Watson onlangs het verhaal dat pedofielen elkaar via de reacties onder video’s de weg wijzen.

Je zou denken dat de komst van YouTube Kids weer rust in de tent zou moeten brengen voor ouders en kinderen, maar nee. Onlangs bleken er filmpjes tussen te zitten waar zelfmoordinstructies in waren gemonteerd.

Wat doet YouTube zelf aan de problemen?

Het probleem van YouTube ziet er (kort samengevat) zo uit: iedereen kan van alles verspreiden, niets wordt vooraf gecontroleerd, iedereen kan reageren en er worden advertenties rond verkocht die soms ook bij ‘foute’ content worden getoond.

Wat doet YouTube zelf aan de vele problemen? Het bedrijf laat weten het algoritme regelmatig aan te passen en ook advertenties weg te halen bij bepaalde video’s. Ze willen uiteraard voorkomen dat adverteerders zich terugtrekken (die er hun schouders er meestal bij ophalen). Ze introduceerden YouTube Kids om kinderen een veilige plek te bieden, maar ook dat is tot dusverre niet 100% veilig.

Moderators kunnen bovendien ingrijpen als video’s of comments niet voldoen aan de richtlijnen. Maar die richtlijnen zijn ruim te interpreteren en moderatie is inconsistent. En onlangs in het nieuws: YouTube zet reacties onder video’s met minderjarigen uit.

Wetgeving

Van buitenaf zou ook wel wat meer druk uitgeoefend mogen worden op YouTube. Overheden zouden bijvoorbeeld met wetgeving YouTube harder kunnen aanpakken. Guillaume Chaslot – voormalig softwareontwikkelaar bij YouTube – suggereert dat (in de VS) de wet zo aangepast kan worden, dat social media wettelijk aansprakelijk zijn voor de content die gebruikers plaatsen.

Chaslot: “Right now, they just don’t have incentive to do the right thing. But if you pass legislation that says that after recommending something 1,000 times, the platform is liable for this content, I guarantee the problem will be solved very fast.”

Wie pakt YouTube aan?

Er zijn in mijn ogen een aantal actoren die invloed op YouTube kunnen uitoefenen om de problemen nu eens écht aan te pakken. (Mocht ik nog iets of iemand vergeten, ik hoor het graag via de reacties!):

• Zoals gezegd, overheden kunnen druk uitoefenen op YouTube om de controle op content te verbeteren, het liefst via wetgeving (dit geldt trouwens ook voor andere social media).
• Adverteerders kunnen druk uitoefenen door een sterkere vuist te maken tegen het feit dat hun ads bij verkeerde video’s getoond worden. En dan geen tijdelijke ophef (zoals nu naar mijn gevoel te vaak gebeurt), maar echt continu druk blijven uitoefenen op het platform.
• YouTubers en media moeten de problemen aan de kaak blijven stellen. Keer op keer.
• En dan de kijkers. Welke rol kunnen wij hierin spelen? Wanneer bereiken we het punt dat we het platform gaan boycotten?

Censuur!1!1!!

Er zitten haken en ogen aan deze suggesties. Het beperken van de content die op YouTube mag verschijnen – vanuit de overheid afgedwongen of door YouTube zelf – kan al snel censuur lijken, of zijn.

Dit zag je ook gebeuren bij de discussie rond Nu.nl, dat onlangs op NUjij klimaatontkenning verbood (ze leggen hier uit waarom). Je moet als platform je eigen regels kunnen bepalen, maar een platform als YouTube is zo groot en machtig, dat het inderdaad op censuur kan lijken.

Ik ben er zelf nog niet uit wat ik hiervan zou vinden. Ik wil niet dat contentmakers zomaar worden getroffen door een ban vanuit de ivoren torens van Silicon Valley of Brussel. Je ziet bijvoorbeeld nu al vrees ontstaan voor het uploadfilter dat de EU wil invoeren. Maar aan de andere kant: het bewust delen van misinformatie zou ook niet getolereerd mogen worden.

Freedom of speech versus freedom of reach

Ondertussen komt Pinterest met een verrassende aanpak van de verspreiding van anti-vaccinatiepropaganda: je kunt nog steeds anti-vaxxafbeeldingen plaatsen, maar Pinterest zal ze niet verder verspreiden.

Je hebt nog wel je freedom of speech, maar geen freedom of reach.

Wat een idee! Zou dit de oplossing kunnen zijn? Je kunt nog steeds je video’s uploaden, maar je kunt niet meer meeliften op de viral machine van het algoritme.

Hoe bepalen we de regels?

Deze problemen en de verschillende oplossingen zetten me aan het denken. Wie bepaalt wat er wel en niet mag? Waar ligt de grens? Dit schemergebied kun je niet vangen in een algoritme. Niet alles is in regels te vatten. Joost Steins Bisschop wist dat ook mooi te vangen in zijn column:

“In het mensenhoofd vinden de niet in regels vastgelegde overwegingen plaats. De rijke speeltuin voor onder andere de historici, filosofen, ethici en levensbeschouwers. Ze zijn meer nodig dan ooit.”

Ethiek gaat nog eens heel populair worden bij de grote techbedrijven. Al dan niet onder druk van overheden, adverteerders en niet in de laatste plaats boze kijkers.

Zoals je misschien merkt, weet ik zelf ook niet wat dé oplossing is (en of die überhaupt bestaat). Ik merk wel dat ook YouTube de grens bereikt van wat we van social media accepteren, en het kan de kant van Facebook opgaan. Ik ben ben benieuwd wat jij denkt over de problemen van YouTube. Of zie je misschien geen probleem?