Boost gedragsverandering: pas je context aan

Je gedrag wordt voor een groot gedeelte bepaald door je omgeving. De inrichting van je huis, je woonplaats en alles om je heen zorgt er zowel bewust als onbewust voor dat je bepaalde keuzes maakt op een dag. In de gedragswetenschap vatten we deze factoren vaak samen als de fysieke omgeving. Naast de fysieke omgeving, heeft ook je sociale omgeving een grote impact op de keuzes die je maakt. Niet alleen omdat we geneigd zijn om na te doen wat anderen doen, maar ook zijn er talloze gedragingen, meningen en onbewuste triggers van anderen, waardoor jij uiteindelijk de keuze maakt die je maakt.

Maar wat gebeurt er nu als je die hele context verandert en zowel de fysieke als de sociale omgeving in een hele andere setting brengt? Wat gebeurt er dan met je gedrag? Ik gebruik mijn blogs over het algemeen niet om over eigen ervaringen te spreken, maar omdat ik mijn context onlangs totaal heb omgegooid, heb ik de theorie eens op mijzelf toegepast in een experiment. Sinds 2019 woon ik samen met mijn vrouw in Australië. We gaan hier opnieuw beginnen: zij als dierenarts en ik als specialist gedragsverandering. Als je benieuwd bent, wat ons heeft gemotiveerd om dat te doen, lees dan deze blog eens.

Beginnen vanuit een andere context

Opnieuw beginnen down under. Andere omgeving, andere normen, andere mensen. Wat komt daar allemaal bij kijken? Ik zal jullie niet vermoeien met de to-dolijst en de bergen papierwerk die je moet overwinnen om überhaupt te kunnen beginnen. Het proces van afbouwen in Nederland, afscheid nemen, het regelwerk vooraf en het daadwerkelijk vertrekken is al een reis op zichzelf. Wat ik vooral interessant vind om te delen is het proces van bouwen in een heel andere context.

Dit verhaal speelt zich af in Ballarat, een prachtige groene stad in een heuvelachtig gebied van Victoria. Omdat ik zelf in dit verhaal één van de hoofdrolspelers ben, reflecteer ik in dit artikel op de impact die zo’n emigratie heeft op mijn gedrag en mijn gewoontes. En vanuit mijn nieuwsgierigheid kijk ik vanzelfsprekend naar wat de gedragswetenschap daarover zegt. Ik hoop dat je gemotiveerd raakt van dit experiment en ook zelf gaat experimenteren met gedrag in een andere context. Ervaar zelf hoe het gedragsverandering een boost geeft.

Carte blanche: de basis voor nieuwe gewoontes

Hoe vaker je iets doet, des te makkelijker gaat het je af. En voor je het weet denk je er niet eens meer over na. Het is een fijne eigenschap van ons brein om energie te besparen, zodat je niet over iedere handeling bewust na hoeft te denken. En als je lang in een herkenbare omgeving bent, met bekende mensen bent of een vergelijkbaar dagritme aanhoudt, ontstaan onze gewoontes vanzelf. Handig toch? Absoluut! Er is alleen één maar: het brein maakt geen onderscheid tussen goede en slechte gewoontes. Dus of jij nu iedere dag gezond eet, een middagwandeling maakt óf na iedere maaltijd een sigaret opsteekt of thuis komt en een biertje open trekt, dat maakt voor ons brein geen verschil: je doet het zonder al te veel na te denken omdat je het gewend bent vanuit jouw context.

Gewoontes zijn moeilijk te veranderen

Gewoontes zijn fascinerend! En moeilijk te veranderen. Tegelijkertijd zijn er vaak heel veel onbewuste signalen vanuit je omgeving die deze gewoontes aanwakkeren. Dit kan die collega zijn die ook een wandeling maakt, of juist een herkenbaar moment zoals de tijd dat je thuis komt en op de bank ploft met een drankje. Dat betekent ook dat je in een nieuwe omgeving nieuwe gewoontes aan kunt leren. En als je slim bent, doe je dat zeker in het begin heel bewust én richt je je op de ontwikkeling van goede gewoontes. Als je meer wil weten over gewoontes, dan is het boek ‘The power of Habit’ van Charles Duhigg (aff.) echt een aanrader.

Dat ik mij heb gespecialiseerd in de gedragsverandering, betekent niet automatisch dat ik geen slechte gewoontes heb. Als ik moe ben, koop ik sneller ongezonde producten in de supermarkt, ik besteed meer tijd op mijn telefoon of laptop dan ik zou willen en als ik niet oplet, neem ik geen pauzes. Daarbij wil ik het liefst elke dag naar buiten en actief bewegen, maar dit lukt nog niet zo vaak als ik zou willen. En zo heeft iedereen wel wat gewoontes die hij of zij het liefst zou willen veranderen. Tijd voor een experiment om deze slechte gewoontes eens aan te pakken.

Een ritme ontwikkelen

Australië is in alle opzichten nieuw. Dus heb ik ‘carte blanche’ om nieuwe gewoontes aan te leren en slechte gewoontes een andere wending te geven. Met de wetenschap dat gewoontes inslijten met herhaling, ga ik in deze beginperiode bijzonder bewust om met mijn gedrag. Dit begint al in kleine dingen. Je spullen direct achter je kont opruimen, de douche droogtrekken of de planten buiten water geven. We hebben een hond die mij ertoe beweegt om geregeld naar buiten te gaan en pauze te nemen. En in de supermarkt heb ik tot nog toe heel bewust alleen gezonde producten gehaald. Zo probeer ik in zowel kleine dingen als grote dingen een ritme te ontwikkelen waarbij ik mijzelf dwing om niet te snel te kiezen voor gemak. So far, so good.

De weerstand tegen verandering

Het klinkt allemaal prachtig. Een nieuwe omgeving, je past gewoon je gewoontes aan en daarmee wordt gezond leven steeds makkelijker. Dat is de theorie. Maar wat het pas écht interessant maakt is de reactie van je lichaam. Je voelt namelijk dat iets nieuws proberen veel meer energie kost. En dat terwijl mijn brein al overuren maakt. De geluiden zijn anders in Australië, het verkeer rijdt links, de taal is anders, je eigen huis is nog helemaal nieuw en onwennig en alles wat je kent is ver te zoeken. Je raakt dus veel sneller uitgeput op een dag.

Je lichaam protesteert. Je merkt dat je hunkert naar iets makkelijks, iets dat je kent en iets waarbij je je veilig en comfortabel voelt. Maar wetende dat dit hét moment is om toe te geven aan slechte gewoontes, ben ik iets strenger voor mijzelf. En hoewel dat betekent dat ik in de avond niet zoveel puf meer heb, vind ik het belangrijk om ondanks de weerstand vast te houden aan een ritme waar ik op de langere termijn baat bij heb. Dat betekent bijvoorbeeld dat ik iedere dag gezond kook, regelmatiger pauzes neem en een routine ontwikkel om geregeld naar buiten te gaan. Het is tot nog toe een mentale strijd met mijzelf, maar de theorie is voorlopig mijn kompas. ‘Als ik dit maar lang genoeg volhoud, wordt het vanzelf makkelijker.’ Dat is de overtuiging.

Het push & pull dilemma

We willen allemaal gezonder leven, meer bewegen of meer tijd besteden aan vrienden en familie. Maar dit lukt lang niet altijd. Het is belangrijk om te beseffen dat we bij verandering van ons gedrag zowel een sterke wil hebben om te veranderen, maar er tegelijkertijd tegen vechten omdat het moeite kost. En vooral als je fysieke én je sociale omgeving continu subtiele hints geven om te blijven doen wat je altijd al hebt gedaan. Als je dus écht je gedrag wil veranderen, kun je jezelf of een ander helpen door de context te veranderen.

Wat kun je hier zelf mee?

‘Verander je context en boost gedragsverandering.’ Ik zou je willen uitdagen om dit eens te proberen. Of je nu jezelf wil veranderen of (een groep) anderen. Kijk eens hoe je de context kunt veranderen door bijvoorbeeld naar een andere plek te gaan, of een andere samenstelling van mensen bij elkaar te verzamelen. Probeer in die context eens het gewenste gedrag uit en houd het een tijdje vol, totdat het minder moeite kost. John Norcross vergeleek in zijn boek ‘Changeology’ 30 jaar lang gedragswetenschappelijke onderzoeken en kwam erachter dat dit omslagpunt merkbaar is na twee à drie maanden. Vanaf dat punt wordt het significant makkelijker om het vol te blijven houden en nieuwe gewoontes te ontwikkelen. Wil je meer weten over het volhouden van jouw goede voornemens? Lees dan dit artikel eens.

Je kunt de context zelf veranderen, maar er zijn ook mooie momenten die je aan kunt grijpen om te experimenteren met nieuwe gewoontes. Ga je binnenkort verhuizen, wisselen van baan of heb je een andere gebeurtenis waardoor jouw context verandert? Grijp deze kans dan aan en help jezelf of een ander door in deze nieuwe context ook nieuw gedrag te proberen. Gedrag waar jij of anderen beter van worden. Omarm het feit dat het je moeite gaat kosten, accepteer dat je lichaam protesteert en houd het vol. Ik zal zelf dit experiment de komende twee à drie maanden ondergaan. Daarna zal ik weer een artikel schrijven over dit onderwerp en delen welke weerstand ik tegenkom en of het mij daadwerkelijk minder energie gaat kosten.