Spreekangst overwinnen? 6 tips van een TEDx-coach

Dansend op het podium, terwijl je een vlekkeloze presentatie geeft, de juiste grapjes maakt en het publiek van begin tot eind inspireert met een waanzinnig verhaal. Het is de droom van iedere spreker, maar helaas voor veel mensen een ‘ver-van-mijn-bed-show’. Veel mensen hebben last van angst voor spreken, die uiteindelijk de overhand krijgt en de presentatie in het honderd laat lopen.

Spreekangst wordt ook wel ‘Glossophobia’ genoemd en komt volgens onderzoek voor bij 75% van de sprekers. Recent onderzoek wees zelfs uit dat er meer mensen bang zijn om voor publiek te spreken, dan dat ze bang zijn voor slangen.

Iedere spreker heeft angst

De verhoogde adrenaline zorgt voor een droge mond, trillende ledematen, zweetaanvallen en soms zelfs paniekaanvallen. Dit soort symptomen zijn niet handig als je net een heel belangrijke bedrijfspresentatie moet geven. Alle grote sprekers hebben hier in het begin last van gehad en komen hier meestal openlijk voor uit. Een mooi voorbeeld is Gandhi, die tijdens een van zijn eerste, belangrijke toespraken enkel de eerste zin uit durfde te spreken en daarna zijn assistent vroeg om het af te maken.

Overwin je spreekangst

De afgelopen jaren heb ik honderden sprekers mogen trainen voor de 50 TEDx-events, die ik over de hele wereld heb georganiseerd. Ik heb veel organisaties een TED-waardig verhaal kunnen geven. Spreekangst overwinnen is natuurlijk een van de onderdelen daarvan. Hieronder volgt mijn top 7 meest gegeven tips.

All great speakers were bad speakers at first. ― Ralph Waldo Emerson

1. Bereid je 200% voor

Het klinkt heel simpel en dat is het ook! Helaas zie je nog te vaak mensen snel binnen rennen, een laptop inpluggen en pas op het ‘moment suprême’ een verhaal voorbereiden.

Oefenen, oefenen, oefenen

Sprekers van de best bekeken TED-talks hebben vrijwel allemaal aangegeven dat zij hun talk 50 tot 150 keer hebben geoefend, voordat ze het podium opgingen. Als je het verhaal meerdere malen doorleest en ook echt voorleest voor de spiegel, vrienden en/of collega’s ken je het beter uit je hoofd.

Volgens verschillende onderzoeken verlaagt dit de stress van het geven van de presentatie zelf. Je kunt ook de lengte van de zinnen testen met betrekking tot ademhaling, moeilijke woorden eruit halen en kijken of de lengte van je verhaal past in de tijd dat je mag spreken.

Logistieke voorbereiding

Naast het verhaal zelf, geeft het altijd veel rust als je goed kijkt naar de hele logistiek rondom een event. Hierbij komen bepaalde zaken kijken:

• Hoe kom je op de locatie en zijn er werkzaamheden?
• In welke ruimte wordt het event precies gehouden?
• Hoe laat moet je aanwezig zijn?

Testen

Ook het ruim van tevoren testen van de audio en klikker op het event, een keertje van tevoren op het podium staan en het voorbereiden van mogelijke vragen, zorgt meestal voor significant minder stresshormonen.

Natuurlijk kunnen er dingen fout gaan waar je vantevoren niet op voorbereid bent, maar er zijn ook dingen die je kunt voorkomen. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je de presentatie altijd op een USB hebt staan, zowel in Powerpoint als PDF-formaat en dat filmpjes offline staan.

2. Bereid je lichaam voor

Vrijwel alle onderzoeken naar de impact van presentaties, geven aan dat de belangrijkste factor binnen het overbrengen van een verhaal niet het verhaal zelf is. Het is de lichaamshouding van de spreker.

Het is dus belangrijk om er voor te zorgen dat je lichaam ook echt goed is voorbereid. Voorbereiden is gemakkelijk en voor veel mensen ook vaak een verademing. Even een rondje lopen voor het spreken, zorgt er voor dat je bloed sneller gaat stromen en er meer zuurstof naar je hersenen stroomt.

Breng rust in je hoofd

Naast je hersenen, kun je ook in een paar minuten je stembanden opwarmen met de tien makkelijke en leuke oefeningen, die TED-spreker Julian Treasure in zijn TED-talk voordoet. Zelf raad ik sprekers ook altijd aan om een half uur vantevoren de geest helemaal ‘schoon’ te maken, door tien minuten te mediteren of door mindfullness oefeningen te doen, via apps als Headspace of Calm.

Rust zorgt voor succes

Psychiater Fritz Perls zei het al heel mooi: “Fear is excitement without the breath“. Ademhaling is iets dat je kunt trainen en waar je ook tijdens je presentatie constant aandacht aan moet geven. Veel mensen gaan door stresshormonen te snel praten en raken daardoor buiten adem.

Bij TED vroegen we sprekers altijd om eerst rustig op de stip te gaan staan, een keer diep in- en uit- te ademen en vervolgens rustig het verhaal te beginnen. Voor veel sprekers was dit altijd mentaal nét die start die ze nodig hadden om het verhaal succesvol te starten.

3. Laat je ego thuis en wees jezelf

Mensen komen voor je verhaal en niet voor jou, tenzij je heel beroemd bent. Helaas zie je nog te vaak dat sprekers op het podium staan ‘te eigen geilen’. Iets wat voor heel veel luisteraars vaak een afknapper is. TED-spreker Brene Brown gaf in haar talk ‘the power of vulnerability’ een aantal argumenten weer om je vooral zo kwetsbaar mogelijk op het podium te gedragen. Dit kan juist heel erg sterk zijn, aangezien het publiek vaak op zoek is naar een menselijke connectie. En die maak je niet met te veel egotripping.

Fouten maken mag

Niemand is perfect en ook op het podium mag je fouten maken. Zelfs topsprekers zoals Bill Gates zijn hun tekst wel eens vergeten op het TED-podium. De analyse van verhalen op de vele TEDx-evenementen laat dit ook duidelijk zien. Persoonlijke verhalen uit het hart, waar mensen zich echt heel kwetsbaar opstellen, werden niet alleen het beste gewaardeerd maar bleven ook het beste achter.

4. Breek het ijs

In de eerste 20 seconden van een presentatie bepalen de meeste mensen of ze wel of niet verder luisteren naar jouw verhaal. Zorg er dan ook voor dat je mensen direct vanaf het eerste moment boeit, inspireert en een reden geeft om tot aan het einde vastgekluisterd te zijn aan jouw verhaal. Alsof de mensen op jouw schoot zitten en je ze een detective of sprookje voorleest.

Begin sterk

Een sterke openingszin maakt mensen aan het lachen of opent zichtbaar veel ogen. Zo’n direct goed begin is dus niet alleen leuk voor het publiek en voor de aandacht van jouw verhaal, maar breekt ook het ijs en vermindert stresshormonen.

Begin dus niet met jezelf voor te stellen of met woorden als ‘dus, ‘dames en heren’ of ‘wat fijn dat ik hier vandaag mag zijn’, maar direct met een sterk statement of een inleidende anekdote. Zorg naast een sterk begin ook zeker voor een krachtig einde met een duidelijke call to action en heldere samenvatting.

5. Publiek

Of ik nu spreek voor 20 of 2000 mensen, het is iedere keer weer een eer om te mogen spreken! Mensen maken hun tijd vrij om naar jou te komen luisteren, in de hoop dat ze een bijzonder verhaal te horen krijgen. Zorg er dan ook voor dat je ze wat leert, inspireert of zelfs vermaakt.

Naast een goede voorbereiding van je verhaal en te zorgen voor zo min mogelijk ego, is interactie met je publiek belangrijk en leuk. Behalve dat het zorgt voor een positieve energieboost, vaagt het ook zeker die laatste stresshormonen in je lichaam weg. Stel vragen die mensen met ja/nee kunnen beantwoorden (om onnodige en afleidende discussie te voorkomen) en werk aan een enthousiaste houding door een energie mimiek en door rustig op het podium te lopen.

Eigen ervaring

Ik zoek zelf altijd ‘vrienden’ in het publiek. Mensen die je zichtbaar gekluisterd aan jouw verhaal ziet genieten en vaak ziet lachen. Hierdoor zet ik spreekangst om in spreekpret. Soms vergeet ik, ondanks een intensieve voorbereiding, wel eens een zin die ik graag wil vertellen. Op zo’n moment kun je simpelweg indenken dat niemand in het publiek weet wat je gaat vertellen en jezelf kalmte geven.

6. Pauzes

De veelbekroonde film ‘The Kings Speech’ is een prachtig voorbeeld. Het waargebeurde verhaal van King George VI geeft een paar interessante tips voor het overwinnen van spreekangst. De belangrijkste? Neem pauzes! Het inbouwen van rustpauzes kan op verschillende manieren heel veel waarde toevoegen aan je verhaal.

Naast dat de wetenschap heeft bewezen dat het je zenuwen kalmeert, zorgt het voor het publiek voor een hongerige vraag naar ‘what is next’. Zowel voor jezelf als spreker als voor het publiek geeft dit moment de mogelijkheid om op adem te komen en alles te verwerken wat daarvoor is gezegd.

In het vervolg

Moet je binnenkort een presentatie geven? Wees dan niet bang om te falen. Iedereen maakt fouten en fouten zijn er om van te leren.

Don’t be afraid to fail, be afraid to not try!