Microlearning: online leren in een swipe- & scrollcultuur

In deze tijd van korte aandachtsspanne is microlearning een populaire en krachtige vorm van online leren. Microlearning is een manier om lesstof aan te bieden in kleine, hapklare brokken. Een leereenheid – ook wel nugget genoemd – vraagt vaak minder dan 5 minuten qua tijdsbesteding. Laat je inspireren door voorbeelden en wie weet kun je zelf aan de slag met microlearning voor jouw organisatie of diensten?

Wat is microlearning?

De eerste keer dat ik enthousiast werd over microlearning was toen ik vorig jaar een professor op een Amerikaans congres hoorde vertellen over zijn ultrakorte video’s die hij aan zijn studenten stuurde via Snapchat, Instagram en Facebook om kennis te activeren en hen voor te bereiden op toetsmomenten. Ik schreef er een artikel over: Online leren: wat is het effect van amateurvideo’s?

Het vangen van de aandacht in leren en mediaconsumptie is tegenwoordig een van de grootste uitdagingen. Mensen vinden het fijn dat ze niet vastzitten aan een langdurig proces, en dat ze de tijd die ze aan leren besteden zelf in de hand hebben. En leren via de smartphone neemt toe.

De term microlearning wordt gebruikt in het domein van e-learning en bestaat uit relatief kleine leereenheden en kortetermijnleeractiviteiten in onderwijs en opleiding. De vorm verschilt: samenvattingen van artikelen, infographics, slides, quizzen, polls, video’s, links of afbeeldingen. Gewoonlijk zal een leereenheid tussen de 2 tot 5 minuten duren en een specifieke leerdoel dienen. Vaak via mobiel, tablet of social media.

Of het nu studenten, leerlingen, deelnemers of cursisten betreft, in dit artikel gebruik ik verder het woord deelnemers.

Belangrijk aspect is dat je op ieder moment zonder obstakel kunt leren, de leereenheden zijn open toegankelijk of worden gepusht. De deelnemer hoeft niet in te loggen in een Learning Management Systeem (LMS) of leerplatform.

Eigenlijk leer je iedere dag wel op een ultrakorte manier. Denk maar eens aan de miljoenen how-to filmpjes op YouTube waarin je in één tot anderhalve minuut leert wat je moet doen. Niets meer, niets minder.

Ook een routebeschrijving met Google Maps terwijl je onderweg bent en een pop-up-uitleg over een nieuwe feature in een softwareprogramma zijn vormen van microlearning. Zodra je begrijpt wat de bedoeling is, of je hebt de schermen doorlopen, klik je de uitleg weg en ga je door met je werk. Je hebt snel iets nieuws geleerd, learning by doing.

Vormen van microlearning

Video is natuurlijk heel fijn. Voorspeld wordt dat in 2020, meer dan 75 procent van alle online content bewegend beeld is (video, gifs, animaties et cetera). Maar eigenlijk kun je alle kanten op qua vorm, afhankelijk van welke vorm je het beste bij de leerinhoud vindt passen. Mijn advies is om niet alle typen door elkaar te gooien: dan raakt de ontvanger misschien een beetje de draad kwijt. Verder is microlearning niet te verwarren met mobile learning (in principe kun je ook offline korte lesstof tot je nemen, zoals bijvoorbeeld de veiligheidsinstructie in een vliegtuig), maar het gaat wel prima hand in hand. Om enkele te noemen:

1. Mobiele apps
2. Korte video’s, bijvoorbeeld ‘selfie-video’s’ opgenomen met je smartphone
3. Interactieve video’s
4. Whiteboard-animaties (bekijk hier een voorbeeld)
5. Kinetic-tekstgebaseerde animaties. Ook wel motion graphics genoemd met bewegende tekst
6. (Interactieve) infographics
7. E-books, whitepapers en flipbooks
8. (Interactieve) pdf’s

Een voorbeeld van een animatie: in 34 seconden wordt de klimaatverandering van 1900 tot 2016 zichtbaar.

Voordelen van microlearning

Je kunt microlearning heel breed toepassen. Voor zowel formele als informele trainingsbehoeften. Bij zowel blended trainingen met een klassikale component, als bij online only-cursussen. Het is geschikt voor iedere doelgroep, of het nu burgers betreft, studenten of professionals. Je kunt zelfstandige nuggets ontwikkelen of deze juist integreren in een langer leerpad, als onderdeel van een reeks in een cursus. Denk bijvoorbeeld eens aan onboarding van nieuwe medewerkers of als performance support tool: bij training-on-the-job de lesstof precies op het juiste moment aanbieden. Meer pluspunten:

• Eenvoudig en goedkoop zelf te produceren. En daarmee uitstekend te gebruiken in een pilot of experiment of als testmateriaal.
• Korte ontwikkelingscyclus: aangezien microlearning nuggets kort zijn, duurt het vaak niet lang om ze te produceren. En dat resulteert in een snellere doorlooptijd voor organisaties.
• Flexibel bij een update. De korte doorlooptijd speelt ook een rol bij het updaten van de nuggets. Omdat ze kort zijn, duurt het niet lang om ze te vervangen of te verversen.
• Hoge impact: aangezien nuggets helpen bij het bereiken van een specifiek leerdoel, dragen ze bij aan het creëren van een hoge impact, omdat deelnemers precies kunnen leren wat ze nodig hebben op het juiste moment (just-in-time). Bijvoorbeeld als samenvatting aan het eind van een module.
• Persoonlijk en sociaal. Nuggets kunnen op een flexibele manier worden verspreid, waardoor deelnemers kunnen kiezen wat ze willen leren op tablets en smartphones. Of juist via social media. Je kunt ook goed inspelen op de voorkeuren en verschillende leerstijlen die deelnemers hebben en een persoonlijk element toevoegen.
• Minder tijdrovend voor deelnemers: leereenheden kunnen snel worden voltooid. Het geeft een positief gevoel van slagen en snel resultaat halen.

Nadelen van microlearning

Microlearning is niet alleen het opsplitsen van een training van 10 uur in kleine stukjes. Het ontwerpen van een leerpad en kwalitatieve microlearning-nuggets daarin vergt aandacht. Iedere leereenheid heeft een kop en een staart en haakt aan bij een leerdoel. Denk bijvoorbeeld na over de vraag hoe microlearning zich verhoudt tot diepere leerinhoud en het curriculum. De inbedding binnen het complete leer- en ontwikkelingsprogramma is echt belangrijk. Enkele minpunten of uitdagingen:

• Microlearning is minder geschikt voor complexe leerconcepten (zoals certificaatprocedures en compliance-cursussen) of om langetermijndoelen aan te pakken. Het kan leiden tot gefragmenteerde online leerervaringen, waarbij deelnemers het overzicht verliezen. Microlearning kan wel worden gebruikt om de mijlpalen beter beheersbaar te maken.
• Het is lastig microlearning goed te laten aanhaken bij bestaande kennis van deelnemers of om deelnemers voldoende aan te moedigen om nieuwe ideeën te verbinden door bijvoorbeeld reflectie met ervaringen en bestaande kennis.

Meer lezen over de voor- en nadelen? Onafhankelijk blogger Wilfred Rubens schreef er een artikel over.

Leerdoelen en leerpaden

Al in 1885 deed de Duitse psycholoog Hermann Ebbinghaus onderzoek naar de ‘Vergeetcurve’: nieuw aangeleerde dingen kunnen, naarmate de tijd verstrijkt, steeds minder gereproduceerd worden. Als je vandaag een video bekijkt of een artikel leest en vervolgens niets meer met deze stof doet, dan zul je binnen een week 80 tot 90 procent weer vergeten zijn. De manier waarop informatie wordt aangeboden (bijvoorbeeld visueel of door een zinvolle toepassing te bieden) zorgt voor inprenten. Maar ook wanneer lesstof wordt aangeboden: aan het begin of einde van iets, en herhaling. Microlearning kan hierbij een prachtige oplossing bieden.

5 Moments of Need

Als je begint met het maken van je microlearning is het handig om eerst het moment van leren van je doelgroep te bepalen aan de hand van het 5 Moments of Need model:

1. Voor de eerste keer leren (bijvoorbeeld als nieuwe medewerkers vers binnenkomen bij een werkgever)
2. Meer leren
3. Het geleerde toepassen (praktisch en hands-on oefenen bijvoorbeeld)
4. Als iets mis gaat (je wilt dan direct een oplossing of een antwoord vinden)
5. Als iets verandert (bijvoorbeeld bij verandermanagement of een nieuwe feature in software)

De inhoud samenstellen

De inhoud stel je vaak samen met inhoudsdeskundigen (ook wel subject matter experts genoemd) en bij voorkeur in co-creatie met je doelgroep. Je maakt of bekijkt de lesinhoud en definieert de leerdoelen. Je creëert een leerpad: leerstappen en inhoud op een gestructureerde en logische wijze gerangschikt.

Het is handig om bij de creatie van microlearning-nuggets de leerdoelen (het macroniveau) in het achterhoofd te houden. Telkens wanneer de deelnemer een nugget voltooit, komt hij of zij een stap dichter bij het bereiken van (een van) de hogere leerdoelen. Je kunt ook nuggets inzetten om de actiegerichtheid te stimuleren: de deelnemer aanzetten tot handelen en oefenen. Of een nugget ontwerpen voor ieder begin en einde van een onderdeel of juist als samenvatting.

Visualiseer de leerreis

Verder is het goed om samen vooraf de leerreis te visualiseren. Hier is een schematische weergave van een leerreis afgebeeld. Begin in het roze vlakje en ga de cirkel rond. Test of spreek dit door met de beoogde deelnemers en bekijk op welke momenten (ook wel touchpoints genoemd) in de leerreis je het beste een nugget kunt inzetten. Meer weten of het ontwerpen van een leerreis? Lees dan dit artikel.

Behandel een leerdoel of een key takeaway per leereenheid. Probeer dus niet te veel in een nugget te proppen. Bied een link naar diepere content, maar zorg dat de nugget zelf ook voldoende inhoud biedt.

Ik kan me voorstellen dat dit een lastig onderdeel is. Hoe ziet jouw leerplan eruit en wat zijn de leerdoelen? Op welke momenten kun je het beste de leereenheid inzetten en hoe ziet die nugget er precies uit? Dit is het terrein van een instructional designer – een vak apart. Ik volg onder anderen microlearning-expert Helma van den Berg, ze schrijft erover op haar blog en inspireert met voorbeelden van toepassingen.

Microlearning-case over ‘ontpillen’

Bij Leyden Academy on Vitality and Ageing, een non-profitkennisinstituut dat onderzoek doet naar veroudering en vitaliteit, experimenteren we dit jaar met microlearning. Het doel: wetenschappelijke inzichten over gezonde leefstijl delen en zelfzorg onder oudere mensen stimuleren.

Jaarlijks slikken we in Nederland met elkaar negen miljard medicijnen. Dat is per persoon gemiddeld 500 pillen per jaar, bij ouderen zelfs drie keer zoveel. We kunnen veel gezonder oud worden, met minder pillen en vervelende bijwerkingen, en tegen aanzienlijk lagere kosten. Googelen naar medische aandoeningen en oplossingen doen we graag en vaak. Maar wat is waar en wat niet? We besloten dr. David van Bodegom (de inhoudsdeskundige!) te laten uitleggen hoe je chronische ouderdomsziekten voorkomt of vertraagt zonder al te veel pillen.

Verschillende vormen van content

In tien maandelijkse edities geeft David aan de hand van relevante, actuele artikelen, infographics en video’s praktische tips om een gezonde leefstijl in de dagelijkse routine in te passen. Over thema’s als onder meer slapeloosheid, hoge bloeddruk, botontkalking, depressie, dementie en diabetes. Dat ziet er zo uit:

We passen de tone of voice aan op onze doelgroep (burgers vanaf 50 jaar en ouder, zonder medische opleiding of voorkennis). Zo noemen we het geen microlearning, dat is jargon, maar de online minicursus ‘Ontpillen’. We kiezen voor een gratis abonnement op tien edities afgeleverd in de e-mailbox – nog altijd de meest persoonlijke vorm tussen vrienden en familie. Met persoonlijke selfie-video’s van David als lesmateriaal en zijn selectie van (wetenschappelijke) artikelen en video’s als gecureerde content.

Video als must

Video vinden we een must en we hebben nagedacht over welke vorm het beste past bij onze leerdoelen. Een interview, tutorial, tekst, of beeld met een voice-over? We hebben gekozen voor video opgenomen met mobiel. En we leren iedere keer bij. Soms is de audio of het licht niet goed, maar al doende leert men. Tip: volg Frankwatching-auteur en video geek Pelpina Trip. Ze leert je hoe je kunt filmen en monteren met de smartphone. Deze video hebben we gemaakt met haar tips:

Wat heb ik geleerd?

Houd het gebruikersgemak van de deelnemer voor ogen. Zorg voor open en toegankelijke informatie, stop niets achter een inlog. Geef de tijdsduur van ieder item aan. Mensen vinden het prettig als ze op voorhand weten hoelang iets duurt.

De resultaten tot nu toe

We gingen van start met circa 100 abonnees na een korte werving met een filmpje en een post op Facebook. We zitten na vijf edities op zo’n 350 abonnees. De click open ratio is 73 procent en de click through rate (CTR) op contentitems 37 procent.

Bij deze pilot zenden we tot nu toe korte leereenheden, maar testen we nog niet wat ontvangers ermee doen en of het leerdoel is gehaald. Na afloop van dit experiment willen we de ontvangers vragen naar hun ervaringen.

Wat we nog willen verkennen in toekomstige microlearnings, is de interactiviteit en het inbedden van nuggets in een langere cursus en leerpad. Ook zouden we vooraf meer willen weten over de leerreis van de ontvanger. Wat is het probleem of de behoefte waar we goed op kunnen inprikken?

Bonustip

Supersnel en goedkoop animaties maken? Ik probeerde vier DIY-softwaretools uit en ben enthousiast over Biteable (betaalde versie). De editor is echt heel makkelijk en je hebt keuze uit veel templates. Zie hier een voorbeeld van een trailer na tien minuten knutselen:

Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen met microlearnings. Heb je tips of goede voorbeelden of vind je het lastig of juist heel prettig om ze in te zetten? Plaats je een reactie hieronder?