Filter
ChatGPT De consument als product, het product als dossier
Column – In 1973 ben ik niks, nog minder dan een idee. Beeldend kunstenaar Richard Serra is in dat jaar vijfendertig en spreekt de historische woorden: “Als iets gratis is, dan ben jij het product”. Voor de duidelijkheid: de man heeft het over het zwarte oog in de hoek van de kamer. De televisie. Niet Facebook. Toch klonken daar tijdens de hele Facebook-privacyrel maar zo knalhard de echo’s van deze uitspraak. Wat is er aan de hand?
Online magazine Slate weidde er onlangs nog een artikel aan. Doorgaans lijkt de kreet gebruikt te worden als een ‘hate to say I told you so’. Facebook brengt haar gebruikers bij de adverteerders. Jij bent het product. Facebook maakt geld. Voordat Zuckerberg ook maar één regel code op papier had, was jij al het product. De gebruiker. En je had het kunnen weten, en je bent naïef geweest, en je verontwaardiging is een poppenkast.
Beeldend kunstenaar Serra is inmiddels negenenzeventig jaar en Facebook weet zo ongeveer alles. Joost mag weten wat de algoritmes van Facebook allemaal nog meer met je data doen. Jurriaan Krielaart schrijft op Emerce: “Data zijn het enige goed dat gestolen kan worden en toch in je bezit blijft.” Persoonlijke data: je hebt het. Is het gestolen, dan heb je het nog steeds. Je eigenaarschap stelt enkel niks meer voor. De Europese Unie maakt zich op voor de GDPR. Tot zover 2018.
Privacy in ruil voor veiligheid
Stel dat Facebook, Instagram en WhatsApp nog maar het begin is. Misschien kan het geen kwaad om alle naïviteit nu maar helemaal overboord te gooien. China beoordeelt haar burgers alle burgers op basis van big data: een sociaal kredietsysteem. Je rijdt vijf keer door rood en opeens kun je geen lening meer aanvragen. Je kunt geen huis kopen. Je kunt geen winkel openen. De zaak is inmiddels ook in de redactiekamer van The Late Show With Stephen Colbert geland.
Het goede nieuws is dat het aantal verkeersdoden omlaag gaat. Of het is omdat alle automatische auto’s zich vanzelf aan de verkeersregels houden, misschien. Wie zal het zeggen. Privacy geofferd op het altaar van de veiligheid. De deep learning algoritmes van de staat trekken ondertussen conclusies waar je met je verstand niet bij kunt. Je bent niet alleen een product, je bent ook een dossier. Een dossier in een systeem.
Terwijl ik dit opschrijf, zegt een stem dat het allemaal wel meevalt. Je hebt niks te verbergen, dus waarom zou je je zorgen maken? Gelukkig, de stem van de redelijkheid.
Een geruststellend idee
Vooruit, dan zijn we door alle sociale platforms tot product gemaakt. Een product dat tegelijk een dossier is. Een waarvan alle pagina’s in honderdduizendvoud over het Internet der Dingen zijn verspreid. Ik zou de toekomst duidelijker willen zien. Als dit de situatie nu is, wat is de situatie dan over twintig jaar? Als ik negenenveertig ben?
2038: een halve eeuw op aarde, een halve eeuw aan data. Vanaf de registratie van mijn naam (Roelof Schipper) tot aan mijn meest recente muisklik. Muisklik, een woord dat tegen die tijd waarschijnlijk niet eens meer begrepen wordt. Tegen die tijd ben ik geheel transparant. Ik heb niks meer te verbergen. Ik ben een modelburger. Een geruststellend idee.
#hoedan
Will Oremus besluit zijn artikel voor Slate met de opruiende woorden dat het klaar moet zijn met die hardnekkige echo: als iets gratis is, dan ben jij het product. Je hebt geen controle over het systeem, dus je steekt je handen als een lafaard de lucht in. Je schikt jezelf in de rol van product.
Oremus schrijft dat een mens zo niet behoort te doen. Zo zijn we geen mensen. Hij schrijft:
We should act like people – customers, workers, citizens, whatever – who have the power to demand change.
Maar hoe dan? En waar?
Over de auteur
