De blockchain-revolutie: feiten, fabels, obstakels & de toekomst

Blockchain-techologie beleeft nu de piek van zijn hype. Tegelijkertijd is het een technologie die potentieel de wereld gaat veranderen zoals het internet dat gedaan heeft, en zoals data analytics dat momenteel doen. Maar wat is blockchain-technologie precies? Wat kun je ermee? Wat is de relevantie voor de manier waarop je als bedrijf waarde toe kunt voegen en voor marketing? Wat levert het in de praktijk op en wat zou het nog meer kunnen opleveren? Hoe groot wordt de maatschappelijke impact echt?

Data heeft nu al een enorme invloed op de manier waarop organisaties werken en waarde toevoegen, en hoe ze contact zoeken en onderhouden met hun klanten. Even handen opsteken: wie hier heeft deze week een advertentie gezien in Facebook, gewinkeld in een webshop, gesponsorde resultaten gezien na een Google-search?

De blockchain gaat zeer waarschijnlijk een belangrijk onderdeel zijn van hoe wij data opslaan en met elkaar uitwisselen. En dat gaat nogal wat veranderingen teweegbrengen. Hoeveel verandering? Buckle your seatbelt, Dorothy, ‘cause Kansas is going bye-bye.

Grote belofte versus hype

Blockchain-technologieën zijn momenteel een hype zoals Big data en analytics dat een aantal jaren geleden waren. Big data en analytics hebben hun toegevoegde waarde inmiddels grotendeels bewezen, en doen dat – wanneer slim toegepast – voorlopig nog steeds, as we speak.

Consultancyfirma Gartner zegt ondertussen dat blockchain nu in het gedeelte van de hype cycle zit waar de technologie nog een aanzienlijke tijd (een jaar of vijf) niet kan voldoen aan de hooggespannen verwachtingen. Maar wat gebeurt er daarna?

The blockchain revolution

Waarom precies al die ophef? Wie Blockchain Revolution (aff.) van vader en zoon Don en Alex Tapscott leest (erg goed opgebouwd, veel research en voorbeelden; een echte aanrader) valt bijna van zijn stoel van de voorgespiegelde mogelijkheden. Zoals Timo Fine, Regionaal Directeur Benelux Wipro, zegt: “De grote belofte van blockchain is dat het uiteindelijk leidt tot een programmeerbare, self-driving economie die efficiënter, veiliger, meer compliant en klimaatvriendelijker is dan we nu voor mogelijk houden.” Tapscott & Tapscott schetsen in hun boek een toekomstbeeld van open kansen om mee te delen in de mogelijkheden en kansen die moderne technologieën zoals het internet in theorie bieden, voor iedereen. Veel schrijvers en ondernemers in de wereld van cryptocurrencies en smart contracts lijken hetzelfde te geloven. In principe.

Wat is een blockchain?

Maar wat is het nu precies? Aangezien het een vrij nieuwe vorm van technologie betreft, zijn er nog maar weinig mensen die er iets zinnigs over weten te zeggen. De video hieronder biedt een korte uitleg voor de nog relatief onwetenden onder ons, en een herhaling voor degenen die helemaal up-to-date zijn:

Een gedecentraliseerd grootboek voor alles

Microsoft omschrijft het volgens mij, ter aanvulling, vrij helder:

Blockchain is in de basis een gegevensstructuur voor het maken van een grootboek voor digitale transacties, die niet in het bezit is van één provider, maar wordt gedeeld in een gedistribueerd netwerk van computers.

Centrale, decentrale en gedistribueerde netwerken.

Het resultaat is een opener, transparanter en volledig openbaar te verifiëren systeem. Het aantal toepassingen waarvoor blockchains wordt gebruikt, is nagenoeg oneindig, variërend van leningen, obligaties en betalingen tot supply chains en identiteitsbeheer en -verificatie. Voor meer uitgebreide uitleg van het principe achter Bitcoins en blockchain, neem een kijkje op ‘wat is blockchain’.

De belofte: eerlijker, transparanter en veiliger waarde en data delen

Wat kun je met een blockchain dan precies vastleggen en delen? Alles wat digitaal is. Dus binnen overzienbare tijd, zo’n beetje alles. Hieronder volgen een aantal voorbeelden van voldongen feiten en pilots die momenteel spelen. Maar voor het beeld, nu eerst een voorbeeld ten aanzien van marketing en de manier waarop bedrijven in de toekomst waarde toe zullen voegen.

De wereld van de aggregators van data

Bedrijven die momenteel erg succesvol zijn, zijn de bedrijven die data op een slimme manier verzamelen, analyseren en te gelde maken. Facebook, Google, Amazon maar ook Bol.com en Coolblue zijn bedrijven die daarvoor data gebruiken die jij en ik voor een groot gedeelte genereren. Door te zoeken, te liken, te klikken en te kopen. En natuurlijk, door ze vooraf een grote hoop info te geven over wie we zijn – hoe we heten, waar we wonen, wat onze leeftijd is, enzovoorts.

Samen met financiële en overheidsinstellingen hebben dit soort bedrijven óók de macht om te verifiëren dat we zijn wie we online zeggen te zijn. Wij plukken hier ook de vruchten van, in termen van gemak en toegang tot alle moderne luxe. Maar wat als je in een ontwikkelingsland leeft, en geen betrouwbare online identiteit hebt? Hoe pluk je er dan de vruchten van?

En: wat als wij zelf die macht zouden hebben, samen? Facebook, Google, Amazon, maar ook Uber en AirBnB: watch out.

Open en gedecentraliseerd: Power to the people

Wat zou de blockchain kunnen betekenen voor de waarde van onze data en de winst daaruit? En in één adem daarmee voor onze privacy als individuen en voor marketingdoeleinden? Joe Lubin, directeur van Consensus Systems, zegt in Blockchain Revolution dat hij verwacht in de toekomst de beschikking te hebben over een decentraal geratificeerde digitale identiteit, waarvan hij zelf de privacyschakels bedient. Je bepaalt zelf welke informatie over jouzelf jij wilt delen met anderen, en hebt zelf de macht over de datastromen die jij genereert (en de bijbehorende waarde in euro’s).

De black box van jouw identiteit

Een marketeer zou in dat scenario aan aangesloten individuen moeten vrágen of hij hen mag bestoken met een advertentie. Next level permission based marketing, dus. Nadat deze individuen hebben besloten dat die aanbieder bijvoorbeeld mag weten dat zij hoogopgeleid zijn, meer dan 60.000 euro hebben verdiend afgelopen jaar, dat hun inboedelverzekering bijna afloopt en dat zij in de regio Almelo wonen.

Het is denkbaar dat de eventuele advertentie geserveerd wordt in ruil voor een ‘micropayment’; een kleine monetaire vergoeding voor jouw aandacht en jouw data. Ondertussen is het nog wel even wachten op de eerste blockchain-zoekmachine of blockchain-Facebook die breed geaccepteerd wordt door het publiek. Maar de technologie is er. En de eerste pilots ook.

Voldongen feiten en pilots met blockchain

Er zijn al meerdere oplossingen en pilots op basis van blockchain die tot groot succes hebben geleid, waarvan Bitcoin natuurlijk de meest opvallende en voor sommigen controversiële is. Maar er is meer. Hieronder een kort overzicht.

1. De financiële wereld vs. FinTech en cryptocurrencies

De financiële sector is de eerste waarvan het overduidelijk is dat zij serieus risico loopt om ondersteboven gegooid te worden dankzij blockchain-technologie. Opgeschrikt door het succes van de Bitcoin en afgeleide blockchain-gebaseerde digitale munteenheden hebben wereldwijd grote private banken ingezet op integratie met blockchain. Of op hun eigen cryptocurrencies, vaak in consortia. Volgens sommigen een mooie ontwikkeling, volgens anderen een poging van deze machtige en onbetrouwbare reuzen om hun macht en positie te behouden. Inmiddels zijn ook centrale banken wereldwijd wakker, en beginnen ook zij met hun experimenten in deze sfeer.

2. Overheid versus GovtTech

Overheden wereldwijd lijken sneller te reageren op de innovatieve mogelijkheden van blockchain dan we gewend zijn. De overheid van Estland wordt in dit verband vaak genoemd, omdat zij al een volledige digitale identiteit biedt, gebaseerd op blockchain-technologie. Daarbij worden registraties van eigendom (zoals van een stuk land) nu in principe onomstotelijk vastgelegd middels blockchain.

Nederland wordt door sommigen ook gezien als een potentiële voorloper op dit gebied. Binnen de Nederlandse overheid lopen op dit moment vijftien verschillende pilots. Het wachten is op een DigiD middels blockchain, of een waterdicht systeem voor het digitaal stemmen (eindelijk!).

3. Energie verdelen met behulp van blockchain en gratis energie in 2035?

Europa is momenteel wereldwijd de meest actieve hub voor experimenten met blockchain voor het energienetwerk. Nederlandse Energienetbeheerder Tennet start een proefproject om te onderzoeken of met blockchain-technologie het aantal decentrale energiespelers (bijvoorbeeld: jouw huis met zonnepanelen) op de balanceringsmarkt te vergroten is. Daarmee wil Tennet een betere prijsvorming in de hand werken en minder afhankelijk worden van de aanwezigheid van conventionele centrales. Merk op: ook hier gaat het om een beweging richting decentralisatie.

Jan Peter Doomernik van Enexis legt in onderstaand filmpje uit hoe een door blockchain gereguleerd netwerk voor de verdeling van energie er in 2035 voor kan zorgen dat energie gratis is. Sterker: de winst die het systeem oplevert zou een basis kunnen zijn voor het Universeel Basis Inkomen dat we volgens velen in de toekomst nodig zullen hebben, dankzij het banenverlies dat ons te wachten staat vanwege technologische innovatie. Nogal een bijzonder plan voor iemand die werkt bij een groot energiebedrijf:

Stel je voor: wat als energie gratis wordt? Wat wordt er dan allemaal mogelijk?

4. Recht, accountancy en logistieke sector efficiënter en veiliger

En zo zijn er nog veel meer sectoren die mogelijk sterk gaan veranderen de komende jaren. Het werk van juristen, accountants en notarissen kan deels weg-geautomatiseerd worden. Door smart contracts en open, technisch zwaar beveiligde onveranderbare grootboeken, die altijd direct te bevragen zijn.

De logistieke sector is er ook één die heel veel te winnen heeft als zij data in de keten meer transparant en sterker beveiligd gaat uitwisselen middels blockchain. Een artikel van Harvard Business Review laat dat goed zien. Mark van Veen, Business Manager Logistiek bij Motion10: “Ik denk dat de logistieke- en transportsector, na de financiële sector, de tweede plaats is waar de blockchain een grote impact gaat hebben. De blockchain is denk ik de makkelijkste route om naar uniforme data-uitwisseling te gaan in die sector.”

5. Testomgeving van Microsoft en veel meer

De sneeuwbal lijkt te beginnen te rollen, ook voor degene die zelf ideeën krijgt om met blockchain te spelen of er een probleem mee op te lossen. IBM, Amazon en Microsoft bieden allen een gratis testomgeving voor degene die zelf een oplossing wil creëren op basis van blockchain. Hans Bos, Microsoft Nederland: ”Microsoft biedt Blockchain-as-a-service in Azure. We maken je daarmee niet afhankelijk van de Microsoft cloud. We bieden het als startpunt, maar je kunt jouw oplossing ook loskoppelen van ons cloudplatform en dan inzetten hoe jij het wilt. Dus als een open of een private blockchain.”

Op de Ethereum Blockchain bestaan inmiddels honderden D’Apps (de koosnaam voor decentrale applicaties of apps) waaronder sociale netwerken en zoekmachines. Bekijk ze voor inspiratie, of creëer je eigen.

Obstakels die de blockchain nog moet overkomen

Blockchain-technologie is tegelijkertijd nog lang geen cure-all. Tiana Laurence is auteur van Blockchain for Dummies (aff.) en co-founder en CMO van Factom, een blockchain-as-a-service bedrijf. Zij ontkracht in een artikel op Forbes.com een aantal van de mythes rondom de blockchain. Eén daarvan is het idee dat de data die met blockchain-technologieën worden vastgelegd, waterdicht beveiligd zouden zijn.

Er zal naar alle waarschijnlijkheid in de nabije toekomst wel een tekort ontstaan aan arbeidskrachten met kennis van cryptografie.

En het principe dat alle nodes die aangesloten zijn op een blockchain elke transactie of mutatie moeten accepteren, is in de basis sterk, bezien vanuit de beveiliging van data. Maar voor iedere vorm van beveiliging is uiteindelijk een slimme manier te bedenken om die te omzeilen.

De toekomst: open en decentraal of same old concentratie van macht?

Het is erg waarschijnlijk dat de blockchain (of de blokketen, zoals sommigen in het Nederlandse taalgebied het ook wel noemen) heel veel impact zal hebben op het dagelijks leven, op zakendoen, en op contacten en contracten met partners en klanten. Maar er hangt ons allen één belangrijke vraag boven het hoofd: gaan we met behulp van de blockchain en andere nieuwe technologieën als machine learning en Quantum Computing nu écht zorgen voor een eerlijkere verdeling van kansen? Of is het weer een kwestie van groepen mensen die snel instappen en een machtspositie voor zichzelf creëren, zoals dat ook met internet en data gebeurd is?

Gaan we met behulp van de blockchain en andere nieuwe technologieën als machine learning en Quantum Computing nu écht zorgen voor een eerlijkere verdeling van kansen?

Public vs. Private blockchain

De discussie die daaraan gekoppeld is, is in de wereld van blockchain de race tussen publieke en private netwerken. De naam zegt het al: een privaat netwerk is in principe eigendom en in beheer van één partij of groep. Veel van de pilots en blockchains die nu gebruikt worden, vallen onder de categorie van private of consortium blockchains. De vraag is of dat een probleem wordt.

Christoph Jentzch, Founder van Slock.it legt in een blog uit dat het gegeven van open versus private blockchains niet een-op-een te koppelen is aan de verdeling van macht in het netwerk. Bij beide varianten kan de controle meer of minder verdeeld zijn. Afhankelijk van de schaalgrootte (de hoeveelheid data per transactie en het aantal transacties per minuut), de benodigde schaalbaarheid, beveiligingsvereisten en de exacte toepassing zal een private of public blockchain de beste oplossing zijn. De kwestie gecentraliseerd versus gedistribueerd blijft ondertussen onverminderd relevant.

Onze kristallen bol

We zullen het zien. Wat we precies nastreven en bereiken met nieuwe technologische mogelijkheden bepalen we natuurlijk hoe dan ook samen, zelf. Ikzelf zal de ontwikkelingen op de voet volgen. Heb ik jouw interesse ook getriggerd?

Wat de toekomst in petto heeft, weet niemand zeker. Maar tegelijkertijd:

The future belongs to those who create it.”