Blendle & NRC: de kwetsbare positie van journalistiek

Column – Of, zoals Blendle het zelf zegt: “vanaf nu heb je Spotify voor muziek, Netflix voor video. En Blendle voor artikelen”. Wat stampen we lekker, zei de muis tegen de twee olifanten toen ze over de houten brug liepen.

Voor een vast bedrag per maand krijg je het beste uit alle kranten en tijdschriften voor jou geselecteerd. Nou ja, niet uit alle kranten en tijdschrijften. Nee, lees hier: uit alle bij Blendle aangesloten kranten en tijdschriften. En daar zit ‘m nu de kneep: vorige week maakte NRC bekend om vanaf 1 april uit Blendle te stappen. Op de site van NRC: “Dat is niet prettig voor NRC, niet prettig voor Blendle én niet prettig voor de lezer. Toch besloot NRC om niet langer aan het initiatief mee te werken waarbij losse artikelen kunnen gekocht worden (Blendle) of waarbij een lezer een abonnement kan nemen op een selectie van artikelen uit verschillende media (Blendle Premium). Mensen die zich abonneren op die dienst vinden dus geen NRC-journalistiek in hun selectie.”

De motivatie is dat de NRC bij monde van hoofdredacteur Peter vanderMeersch vreest dat “Blendle op middellange termijn niet goed is voor de journalistiek”. Vage formulering. Hoe lang is “middellang”? En is het dan wel goed op de korte termijn, en ook goed voor de langere termijn? Dus is NRC alleen bang voor die tussenfase?

De komst van Blendle Premium

De aanleiding is dat Blendle een abonnementsmodel heeft gelanceerd, Blendle Premium. Lezers kunnen vanaf half januari voor een bedrag van €9,99 per maand zich abonneren op een dagelijkse nieuwsbrief waarin op basis van persoonlijke voorkeuren een selectie wordt gemaakt van 20 mogelijk interessante artikelen uit een van de 120 aangesloten kranten en tijdschriften. “Doei nepnieuws”, zegt Blendle er op zijn Blendles bij (“Supersympathiek”). Toch knap. Alles is dus gefactcheckt en waar wat we te lezen krijgen.

Na ieder artikel krijgt de lezer de mogelijkheid om op het hartje te klikken (“Goed stuk”), of om aan te geven dat het niets was (“Was dit stuk niks voor jou? Klik hier, dan houden we daar rekening mee”). Als je klikt, dan zegt ie: “Staat genoteerd! Morgen maken we Blendle nog beter voor je op maat”.

Twee kwesties.

1. De NRC stopt ermee

Het bezwaar van de NRC is dat Blendle zich steeds meer gaat gedragen als de uitgever der uitgevers (superuitgever). Zonder zelf ook maar één journalist in dienst te hebben (superslim).

Blendle begon ooit als laagdrempelige toegangspoort tot alle artikelen van de aangesloten kranten en tijdschriften; lezers konden tegen betaling (variërend van een paar dubbeltjes tot een paar euro’s per artikel) artikelen lezen. Over dit bedrag wordt dan weer 70 procent afgedragen aan de krant of het tijdschrift (supergul). De NRC verdiende vorig jaar op die manier een bedrag van € 200.000,-, exclusief btw. Is dat veel? Zeg het maar, als je weet dat NRC vorig jaar 241.000 betaalde abonnementen had.

Door dit premium-abonnementsmodel, zegt NRC, wordt de spoeling voor de krant wel erg dun. NRC: “Blendle vraag € 9,99 per maand. Trek daar de btw van 21 procent van af en verdeel de rest tussen 120 titels en je begrijpt dat we via Blendle Premium onze journalistiek zo goed als gratis weg dreigen te geven” (superzuur).

De open brief van Klöpping

Alexander Klöpping, Blendle-gezicht en medeoprichter, reageert in nieuwsblog Medium.com met een open brief aan de lezers van NRC. “NRC is een prachtige krant en u heeft gelijk daarop een abonnement te nemen, want het is zijn geld dik en dwars waard” (superslim dus). Alleen, zegt Klöpping, het is zo jammer dat deze prachtige artikelen voornamelijk worden gelezen door de (toch vaak oudere) abonnee van de krant. Daarom bedachten we een paar jaar geleden ‘betalen per artikel’. Je hoeft alleen wat te betalen als je wat leest, en als het je niet bevalt, kun je je geld terugkrijgen. Supersympathiek, vonden we zelf. Heel veel mensen deden dat, zoveel dat we vorig jaar ongeveer een kwart miljoen euro konden overmaken naar NRC… Dankzij de gebruikers van Blendle kon NRC extra redacteuren aan het werk zetten. Daar hoefde NRC niets voor te doen”.

Factcheck: is het nu € 200.000,- (exclusief btw, bron: NRC) of € 250.000,- (bron: Blendle). Of rekent Blendle inclusief btw?

Veel mensen, stelt Klöpping in de NieuweJournalistiek, raken in het enorme informatie-aanbod de weg kwijt waardoor veel voor hen mogelijk interessante artikelen hen nooit bereikt. Noem dit het ‘discovery-probleem’. Dus mensen hebben behoefte aan een gids, een filter. Zoiets heet in de oude wereld een redactie, moet Vandermeersch geredeneerd hebben. En dus is Blendle een uitgever met een team van uit algoritmes bestaande redacteuren. Zonder vakbond, zonder papa- en mamadagen, zonder ziektes en ziektetjes, zonder kans op schotwonden in onrustige gebieden.

2. Hoe bepaalt Blendle wat ik wil lezen?

“We bouwen een systeem dat artikelen sorteert op basis van de relevantie voor de gebruiker”, zegt Anne Schuth, datawetenschapper bij Blendle. In de algoritme-trechter wordt een enorme hoeveelheid ingrediënten gekieperd. Bij de registratie geeft de gebruiker aan welke onderwerpen (‘channels’) hij interessant vindt, en welke titels van publicaties (‘providers’) hem aanspreken. Ook het IP-adres speelt een rol, het zegt iets over de woonplaats van de lezer. Een Brabander zou graag lezen over Brabant. En als je je Blendle-account aan Facebook koppelt, geef je nog meer voorkeuren weg.

Maar dat is nog niet alles. Artikelen worden ook beoordeeld op hun zwaarte (gravity, de oorlog in Syrië is superzwaar), de ingewikkeldheid (complexity, veel lange woorden), en het gevoel (feel, krijg je een goed gevoel bij het artikel).

Volle aandacht

Superknap, denk ik dan. Ik meen het ook oprecht. Ik ben ervan overtuigd dat je op basis van al deze ingrediënten een nieuwsbrief kunt klaarzetten met artikelen die de volle aandacht trekken van de geabonneerde.

Met A/B-testen ben je er razendsnel achter of het werkt. Allemaal slimmigheden waar de NRC haar vingers bij zal aflikken. Iedere lezersklik verrijkt het profiel.

De angst die me bekruipt dat ik na verloop van tijd alleen maar artikelen aangeboden krijg die bij mij in de buurt komen en nooit meer verrast wordt door een mij totaal vreemd onderwerp (“Waarom de boten van de waterpolitie aan de kant blijven als gevolg van een budgetconflict”) is ongegrond, zo sust Blendle (wees supergerust). De filter bubble wordt te lijf gegaan doordat ik iedere dag drie artikelen krijg aangeboden, buiten mijn profiel, die worden gekwalificeerd als ‘must reads’.

Weg bubble.

Zou Facebook het probleem van de informatie bubble ook oplossen door ieder uur drie ongepersonificeerde must-reads berichten aan een lezer te sturen?

Onze tijd vraagt om kwaliteitsjournalistiek

Allereerst: als deze tijd ergens om vraagt, is het om meer onderzoeksjournalistiek. En als deze tijd ergens om vraagt is het dat de artikelen zo breed mogelijk gelezen worden.

Deze tijd schreeuwt om een hechte coalitie van betrouwbare kwaliteitsjournalistiek en een distributiemachine als Blendle. Ruim baan voor waarheid en feiten. Iedere democratie heeft een kritische en controlerende pers nodig, onafhankelijk van wat voor overheid dan ook.

Iedere democratie heeft een elegant verdeelplatform (Blendle bijvoorbeeld) van nieuws en meningen nodig die op geen enkele manier en door geen enkele overheid gestuurd of gecontroleerd wordt.

Een democratie is er dus niet bij gebaat dat een krant stopt met het voeden van de trechter waarin journalistieke producten bij elkaar komen.

Net zozeer dat een krant er bij gebaat is dat haar producten (artikelen) niet beneden de kostprijs worden verkocht.

Het is geen melk tenslotte.

Het abonnementsmodel werkt niet

Het is hetzelfde Blendle dat mij een artikel aanbiedt, deze week, uit Quote. Titel: ‘Hot and Streaming’. In de eerste alinea: “Dankzij digitale kanalen is het bereik van artiesten groter dan ooit, maar zijn de inkomsten schokkend laag. Mijn muziek is tientallen miljoenen keren afgespeeld. Weet je hoeveel ik eraan heb verdiend? Een paar honderd euro,” aldus Eelko van Kooten, eigenaar van een platenmaatschappij.

Blendle kan dus wel claimen de Spotify van de geschreven pers te zijn, Spotify bewijst overtuigend dat met haar abonnementsmodel niet meer dan een paar grijpstuivers zijn te verdienen voor de succesvolle inhoudsmakers. En dan hebben we het hier over een wereldmarkt. Heeft NRC dan dus gelijk door zich terug te trekken?

Het Blendle-model is uiterst kwetsbaar. Het Nederlands taalgebied is beperkt (superklein), en het model valt of staat met de bereidwilligheid van titels om zich aan te sluiten.

Het model van een kwaliteitskrant is uiterst kwetsbaar, zeker in een beperkt taalgebied. Degelijke onderzoeksjournalistiek –zeker in een wereld waarin de ene waarheid in concurrentie is met de andere, vergt serieuze investeringen (superduur) en het is de vraag of de lezer daarvoor wil opdraaien.

Het model van de betalende lezer is kwetsbaar. Een lezer is een kneiter en vindt dat kwaliteitsjournalistiek nauwelijks geld mag kosten.

Een democratie tenslotte is kwetsbaar als haar kritiek de pen wordt gesnoerd, dat hoef je vandaag niet meer uit te leggen. Een democratie heeft criticasters nodig, een systeempers.

Tijd voor subsidie?

Misschien nog niet zo’n gek idee, overheidssubsidie om onafhankelijke kwaliteitskranten in stand te houden. We hadden ooit kijk- & luistergelden. Een belasting die geheven werd op het bezit van radio- en televisie.

Een overheid die haar eigen democratie in stand wil houden, moet zorgen dat de pers haar werk kan blijven doen. Desnoods door een pot munten ter beschikking te stellen aan de degelijke systeempers. Kijk- en leesgelden.

Ik weet het, tussen droom en daad staan wetten in de weg, en praktische bezwaren. Die wetten, daar kunnen we wat aan doen, de praktische bezwaren zullen nog wel even blijven. Die kijk- en leesgeldbelasting komt er niet, maar het is uit democratisch oogpunt een goed idee.