Generatie F: zo communiceer je met jongeren van nu

Veel van de reacties op mijn recente artikel over jongeren op sociale media lieten tegelijk interesse, ongemak en herkenning zien, hoewel er ook individuen waren die zich niet goed konden vinden in het artikel. Een aantal malen werd de vraag gesteld hoe je zou kunnen reageren op de beschreven staat van fragmentatie van jongeren binnen Generatie F. In dit artikel leg ik je graag uit hoe je op Generatie F kunt reageren en waarom.

Beata Staszynska en ik ontwikkelden een uitgebreid antwoord in onze projecten op de vragen die werden gesteld op mijn recente artikel over jongeren. Kort gezegd komt dit neer op: communicatie online, positieve empathie, constructieve confrontatie en het stimuleren van de ontwikkeling van zachte vaardigheden als het kunnen oplossen van conflicten.

Jongeren vragen om hulp

Veel volwassenen zien jongeren als een groep die zich als digital natives als een vis in het water voelt met nieuwe technologie. Jongeren zien dit echter anders. Op de open vraag in ons onderzoek: ”Wat zou je willen dat een volwassene aan je vraagt over wat je doet online?” is het meest gegeven antwoord: ”Hoe kan ik je helpen?” Veel jongeren staan open voor hulp en staan open voor een dialoog met volwassenen. Uit het onderzoek van Euro Kids Online blijkt dat dit een verstandige houding is. Het gewoon praten met volwassenen over wat zij doen online, is voor jongeren de meest effectieve manier om zichzelf online te beschermen. Maar, in de ogen van veel jongeren, zijn volwassenen niet in staat om op hun uitnodiging in te gaan.

In een slide uit een cursus die Beata Staszynska en ik ontwikkelden voor leraren, wordt het beeld dat veel jongeren hebben van volwassenen beknopt samengevat. Volwassenen begrijpen online communicatie niet, evenmin als nieuwe technologieën. Zij hebben geen zin en tijd om te communiceren en grijpen liever gewoon in bij onwenselijke situaties, zij calculeren en liegen, controleren en spioneren, zijn moralistisch en hebben andere kaders om de wereld te begrijpen. Het is dan ook niet moeilijk in te zien waarom veel jongeren volwassenen liever op een afstand houden wat betreft hun online activiteiten.

Communiceer online

Volwassenen moeten eerst het vertrouwen van jongeren zien te winnen voordat jongeren zich openen en bereid zijn tot een dialoog waarin zij zich kwetsbaar opstellen. Het eenvoudigst gaat dit online. Dit blijkt uit de resultaten van een enquête plus vervolggesprekken die wij hielden. Op de open vraag wat jongeren nodig hebben om zich te openen tegenover volwassenen, volgde een waslijst van eisen van vrijwel alle jongeren. Volwassenen moeten beloven geen straf te geven als jongeren eerlijk zijn, moeten luisteren en moeten de woorden van de jongeren met respect benaderen. Daarnaast moeten deze woorden serieus worden genomen en moeten zij een onderwerp kiezen dat ook de jongeren aanspreekt. Op de open vraag wat jongeren nodig hebben om zich online te openen, luidde het antwoord van de overgrote meerderheid: ”Een app en internetverbinding.”

Bemoei je met je eigen zaken

Een voorbeeld van deze stap werd gegeven door een collega die therapeut is. Zijn dochter van vijftien dreef hem tot waanzin door hem beurtelings te negeren en af te snauwen. Op zijn standaardvraag: ”Hoe was het vandaag op school?” kreeg hij dagelijks het standaardantwoord: ”Bemoei je met jouw eigen zaken.” Op een dag herinnerde hij zich ons advies toen hij zag dat zijn dochter online was op Facebook. Hij behoort tot de gelukkige minderheid van ouders die bevriend zijn met hun kinderen op social media. Hij typte de vraag in: ”Hoe was het vandaag op school?” en wachtte af. Na een korte tijd zag hij dat zijn dochter iets typte, maar vervolgens niets antwoordde. Daarna typte zij weer om opnieuw een pauze te nemen. Zo ging dat een halfuur door tot hij tot zijn grote verbazing een lang en zeer gedetailleerd antwoord kreeg op zijn vraag. Maar, toen hij haar thuis ontmoette en verder wilde gaan over een van de onderwerpen die zij besprak, luidde haar antwoord weer: ”Bemoei je met jouw eigen zaken.” Sindsdien chatten zij regelmatig online en wordt de vraag tijdens hun fysieke ontmoetingen niet meer gesteld.

Een gevoel van controle

De waarschijnlijke reden dat online communicatie in de regel beter werkt, beschreef ik in een eerder artikel. Bij asynchrone communicatie, zoals chatten, hebben jongeren meer een gevoel van controle omdat zij niet spontaan hoeven te reageren zoals in gesprekken in de werkelijkheid of aan de telefoon. Ze kunnen zo in hun eigen tempo hun reacties formuleren en bijschaven.

Positieve empathie

Iedereen vindt het prettig om oprechte complimenten te krijgen (lees hiervoor ‘Hoe je vrienden maakt en mensen beïnvloedt, van Dale Carnegie (aff.)) en de huidige jongeren zijn daar nog gevoeliger voor. Juist zij zijn gevoeliger, omdat zij als exponenten van de app-generatie externer gericht zijn in vergelijking met volwassenen en de generaties jongeren voor hen. Complimenten en positieve bevestigingen zorgen ervoor dat jongeren een volwassene meer vertrouwen en minder hun extreme meningen en harde emoties tonen. Maar in de regel kiezen veel volwassenen voor een andere benadering. Zij proberen de extreme meningen van jongeren rationeel te weerleggen of vallen deze meningen direct aan.

Aangenomen zekerheden

De rationele benadering werkt niet, omdat vrijwel geen van ons echt zuiver rationele standpunten heeft. En jongeren vanwege hun fragmentatie al helemaal niet. Een aanval dringt jongeren in de verdediging en verwondt hen emotioneel. Hun fragmentatie maakt dat veel jongeren geen coherent wereldbeeld hebben. Dat komt door hun ervaring. Zij hebben vaak kant-en-klare meningen en inzichten van anderen overgenomen om grip te krijgen op de werkelijkheid. Zouden deze overgenomen meningen en inzichten wegvallen, dan zouden zij in een nog grotere onzekerheid vervallen en nog weerlozer zijn tegenover de razende stroom van gebeurtenissen om hen heen. Het is voor hen dan ook extreem belangrijk om zich vast te klampen aan de zekerheden die zij hebben aangenomen. Een aanval hierop ervaren zij als een aanval op hun totale identiteit – en dus voelen zij zich genoodzaakt zich met hand en tand te verdedigen.

Positieve empathie wint het vertrouwen

Volwassenen met positieve empathie aan de andere kant winnen in korte tijd het vertrouwen van veel jongeren. Dit hebben wij zelf vele malen ondervonden in klassen in Griekenland, Polen en Nederland. Aan het begin van ontmoetingen met jongeren keken zij ons met strakke gezichten aan, met de armen gekruist voor de borst, en zeiden beleefd wat zij dachten dat wij wilden horen of zwegen. Maar na twintig minuten ontspande de grote meerderheid, waarna enkele pioniers hun masker lieten vallen en veel vrijer begonnen te praten. Na ongeveer dertig minuten waren vrijwel alle scholieren bereid om open hun meningen vol twijfels en onzekerheden te formuleren.

Om deze reden werken interactieve didactische methoden als PBL (project-based learning) en profilactiek goed in de klas. Binnen een helder kader krijgen jongeren zelf verantwoordelijkheid voor hun leren, hun meningen en activiteiten. In plaats van zich te moeten verdedigen of zich aan te moeten passen aan de eisen van volwassenen, kunnen jongeren binnen deze kaders hun passies tonen en hun creativiteit gebruiken.

Na twintig minuten ontspande de grote meerderheid, waarna enkele pioniers hun masker lieten vallen en veel vrijer begonnen te praten.

Constructieve confrontatie

Natuurlijk is het niet zo dat al het gedrag en alle meningen met positieve empathie beantwoord moeten worden. Dat is ook niet waar veel jongeren op zitten te wachten. Complimenten voor het gedrag waarvan zij weten dat deze negatief is, kunnen rekenen op een minachtende reactie. Veel jongeren houden van heldere meningen en heldere grenzen en verwachten straf als zij deze grenzen overschrijden. Blijft deze straf uit, dan verliezen zij het respect voor degene die hen niet consequent behandelt.

Binnen het kader van vertrouwen dat positieve empathie teweegbrengt, is er veel ruimte om jongeren te confronteren met hun tekortkomingen. Veel jongeren willen graag een spiegel voorgehouden krijgen, ook als deze niet complimenteus is – onder voorwaarde dat er niet geoordeeld wordt, maar gecoacht. Het gaat erom dat zij niet als personen als zodanig worden beoordeeld, maar dat individuele negatieve aspecten van hun activiteiten, vaardigheden en meningen worden aangesproken, zodat zij deze zelf kunnen verbeteren.

Video

Een voorbeeld hiervan is ons gebruik van videocamera’s tijdens onze projecten. Op een enkele uitzondering na, vindt bijna niemand het prettig om gefilmd te worden. Nog veel erger vinden veel jongeren vanaf ongeveer 12 jaar het om zichzelf terug te zien, helemaal als dit op een groot scherm voorin de klas plaatsvindt, in aanwezigheid van hun klasgenoten. Maar bijna alle jongeren die dit beleven, zijn na afloop positief over de ervaring. Zij zien de confrontatie met zichzelf weliswaar als pijnlijk en vol schaamte, maar zeggen ook in te zien dat het hen sterker maakt en meer zelfvertrouwen geeft en dus constructief is.

Sociale psychologie

De onderliggende gedachte komt uit de sociale psychologie. Een aantal stromingen stellen dat wij onze identiteit bepalen door erover te vertellen. En dat met name als antwoord op de vraag: ”Wie ben jij?” De aanname hierbij is dat als wij vertellen, dit auto-narratie is. Volgens Douglas Stone en Sheila Heen (Feedback is een cadeautje (aff.)) bestaat deze auto-narratie uit etiketten zoals: ik ben mooi/lelijk, ik ben slim/dom en ik ben goed/slecht in wiskunde. Hoe enger en absoluter deze etiketten zijn, hoe meer zij ons hinderen. Als een leerling bijvoorbeeld altijd hoge cijfers haalt en zichzelf definieert als ‘heel slim’ en ‘goed in wiskunde’ een keer een onvoldoende haalt voor wiskunde, is dat zeer bedreigend. De onvoldoende is strijdig met de eigen etiketten. Het examenresultaat en de etiketten kunnen niet samen bestaan als de etiketten nauw en absoluut worden opgevat door de leerling of door zijn of haar ouders. Daarom moet de oorzaak voor het falen buiten de leerling gezocht worden: het examen deugt niet of de leraar heeft expres een fout gemaakt. Dit verklaart ook waarom zoveel ouders tegenwoordig agressief reageren op leraren.

Daarom moet de oorzaak voor het falen buiten de leerling gezocht worden: het examen deugt niet of de leraar heeft expres een fout gemaakt.

Minder absolute etiketten

Het alternatief zou zijn om de etiketten minder absoluut te maken, maar dat betekent dat de identiteit van de leerling opnieuw gedefinieerd moet worden. En dat is extreem bedreigend. Nauwe en absolute etiketten over de eigen identiteit liggen ten grondslag aan de extreme meningen over mensen die anders zijn en situaties die onverwacht en nieuw zijn. Deze mensen en situaties kunnen niet samengaan met de etiketten en zijn nogal bedreigend voor de eigen identiteit. Minder nauwe en absolute etiketten kunnen leerlingen helpen om beter om te gaan met kritische feedback, tegenslagen en mensen die anders zijn, en nieuwe situaties. Daarom is de constructieve confrontatie gericht om de etiketten op te rekken en relatiever te maken met behulp van kritische coaching, onder voorwaarde van positieve empathie.

Zachte vaardigheden

De constructieve confrontatie is ook een goede basis voor het verder ontwikkelen van zachte vaardigheden van jongeren. Zygmunt Bauman (Liquid Life (aff.)) noemt deze vaardigheden ‘burgervaardigheden’, omdat het de enige vaardigheden zijn die ons helpen onze waardigheid te bewaren in deze vloeibare samenleving. Bauman somt de belangrijkste burgervaardigheden op: het kunnen voeren van een dialoog, kunnen onderhandelen, tot een gezamenlijk begrip kunnen komen en het kunnen oplossen van conflicten.

Al deze vaardigheden gaan erom dat zij ons helpen om te gaan met mensen die anders zijn en situaties die nieuw en onverwacht zijn. Daarom vormen deze vaardigheden ook het belangrijkste alternatief voor extreme meningen en het veroordelen van mensen die anders zijn. Ook beoordelen die mensen nieuwe en onverwachte situaties zeer negatief.

Pluspunt van Generatie F

Online communicatie, positieve empathie, constructieve confrontatie en zachte vaardigheden zorgen er samen voor dat jongeren in staat worden gesteld makkelijker en waardiger om te gaan met de vloeibare tijden waarin we leven. Zo hoeven zij zich minder te bedienen van extreme meningen. Binnen een kader van vertrouwd en beschermd zijn, kunnen jongeren veel eenvoudiger hun passie en hun compassie tonen. Op dat moment wordt ook het grootste pluspunt van Generatie F duidelijk. Vanwege hun grotere externe gerichtheid en onzekerheid worden zij veel minder gestuurd door hun ego’s en kunnen daardoor, in vergelijking met veel volwassenen, beter samenwerken, makkelijker constructiever uitdagingen aangaan en makkelijker in een staat van flow terecht komen.

Afbeeldingen met dank aan 123RF.