Bitcoins ‘maken’: de moderne mijnwerker steekt het goud in eigen zak

Marx zou z’n vingers erbij aflikken: wie had gedacht dat mijnbouwers ooit het goud dat ze vinden niet hoeven af te geven bij de baas, maar het zelf mogen houden? Sterker nog: de arbeiders hebben elk hun eigen mijn. Voor zo’n tienduizend euro begin je er al een. En die investering betaalt zich in pakweg een halfjaar terug. Justin Bons (28) uit Nieuw-Zeeland is er het levende bewijs van. En om de vergelijking door te trekken: hij wordt slapend rijk. Hij hoeft alleen nog af en toe de mijn in om aan een paar knoppen te draaien. Zijn computers doen het werk. Justin is een ‘home miner’ die bitcoins delft vanuit een opslagruimte in de Amsterdamse binnenstad.

“En het mooie is”, zegt Justin. “Je hoeft er niet eens heel technisch voor te zijn. “Ik heb geschiedenis en politieke filosofie gestudeerd. Ik ben geen bèta-klant, maar heb me de techniek eigen gemaakt. Maar laat het duidelijk zijn: ik doe het niet alleen voor het geld. Het democratisch karakter van deze manier van geldscheppen spreekt me aan. Het systeem en de miners maken de dienst uit. Daar komt geen regering of bank aan te pas.”

Alle computers hebben de volledige boekhouding

Bitcoin is een digitale valuta die kan bestaan op en dankzij internet. Er komen geen banken aan te pas. Wel duizenden computers die bijhouden dat ze er zijn, waar ze zijn en welke transacties plaatsvinden. Alles is opgeborgen in één boekhouding, die ook wel het grootboek wordt genoemd. Alle computers die op het bitcoinnetwerk zijn aangesloten, beschikken over een kopie van de boekhouding. Vergissingen en fraude is daardoor vrijwel uitgesloten. Geld overmaken van de één naar de ander gaat razendsnel en is vrijwel anoniem. Bitcoins wisselen voor euro’s en andersom, is ook een fluitje van een cent.

Goudaders in de vorm van bitcoins: blocks

Net als in de wereld van valuta die we al langer kennen, kunnen er ook bitcoins worden ‘geschapen’. Maar wie doe dat, als er geen banken of overheden bij betrokken zijn? Dat zijn de mensen achter de computers in het bitcoinnetwerk. Dat zijn de mijnwerkers die op zoek zijn naar de goudaders in de vorm van bitcoins, of beter gezegd: blocks.

Blocks zijn pagina’s in de boekhouding van Bitcoin, die definiëren welke bitcoins er bestaan en wat hun handel en wandel is. Die ‘vind’ je niet zomaar, daar moet je wel wat voor doen. Je moet ze ontcijferen, alsof het een puzzel of een rekensom is. Als dat jou als eerste lukt, voeg je een pagina met transacties toe aan de Bitcoin-boekhouding en word je beloond met 25 bitcoins. Kassa! Een bitcoin is nu ongeveer 250 euro waard.

Geld maken doe je aan de keukentafel

Marx noemt het arbeiderszelfbestuur. Eigenlijk is het een trend die al aan het eind van de vorige eeuw is ingezet. Sindsdien zijn voor weinig geld technische hulpmiddelen beschikbaar waarmee de consument zijn producten zelf kan fabriceren en verkopen, in digitale en in fysieke vorm. De ‘kapitaalgoederen’, in het vocabulaire van Marx. Het gaat vooral om de fabricage van artistieke producten. Zo kun je in je eigen huiskamer muziek opnemen, mixen en een cd branden. Je verkoopt via je eigen website. Dezelfde mogelijkheden zijn er voor onder meer fotografie, films, software en boeken. En dat allemaal vanaf de keukentafel, zonder grote investeringen. Sinds kort bieden 3D-printers weer nieuwe mogelijkheden.

Onrust bij studio’s, uitgevers, detailhandel & banken

Studio’s, uitgevers en de detailhandel maken zich zorgen, want ze worden overbodig. Ze verdwijnen uit de keten. Er is nu een nieuwe groep die de onrust voelt opkomen: de banken. Ze krabben zich achter hun oren over wat ze met deze nieuwe ontwikkeling aanmoeten, net zoals uitgeverijen van muziek en boeken te lang hebben gedaan. In de tussentijd hebben ze het initiatief aan anderen gelaten: de Amazons, de Apples en de Spotifys hebben hun tijd beter besteed. Wat is de grote motor van dit alles? Internet. “Bitcoins zijn een extensie van internet”, zegt de bitcoin miner. “De next level.”

Samen vind je meer bitcoins

Om in je eentje zo’n puzzel te ontcijferen, heb je flink wat rekenkracht nodig en moet je dus een flinke investering doen. Het is efficiënter om je aan te sluiten bij een ‘pool’, een samenwerkingsverband van miners. Justin maakt deel uit van Slush, een pool die ongeveer drie procent van de totale rekenkracht van het bitcoinnetwerk uitmaakt. Zijn machines vertegenwoordigen ongeveer eenduizendste deel van die drie procent.

350 miljoen gigahash

Het totale netwerk heeft een rekenkracht van ruim 350 miljoen gigahash – de rekeneenheid die hiervoor wordt gehanteerd. Justin heeft elfduizend gigahash in huis. Dat is driehonderdduizendste van het totaal. Ter vergelijking: een laptop heeft minder dan 0,1 gigahash aan rekenkracht. De machines van Justin zijn dus krachtiger dan honderdduizend laptops. Maar zijn machines kunnen maar één ding: rekenen voor Bitcoin.

Justins trots zijn de twee SP31-eenheden die hij heeft staan. “Die komen uit Israël en ik was net op tijd om ze te kopen, want ze worden nu niet meer aan particulieren geleverd”, zegt hij. “Nadeel is wel dat ze enorm veel herrie maken en veel warmte produceren. Ik heb ze daarom geplaatst in een geluiddichte kast, die ventilatoren bevat om de hitte af te voeren via twee pijpen. In de winter koppel ik die af en hoef ik de verwarming niet aan te zetten. Dat is wel weer een kostenbesparing!”

Het vinden van bitcoins wordt steeds moeilijker

Omdat de koers van de Bitcoin varieert, zijn Justins inkomsten ook variabel. “Ik verdien nu veertig tot vijftig euro per dag met het delven van bitcoins en andere virtuele valuta”, zegt hij. “Maar daar moet je variabele kosten van aftrekken. Voor stroom is dat elf euro per dag. Gelukkig betaal ik niet zo’n hoge prijs per kilowatt omdat ik in een commercieel complex zit dat een goeie deal heeft met het energiebedrijf. Als je als consument twintig cent per kilowatt moet betalen, is het maar de vraag of je rendabel kunt minen.”

Blocks ontcijferen

Helaas voor Justin en zijn collega’s is het niet zo dat hij tot in lengte van dagen zijn apparatuur het werk kan laten doen en zijn bankrekening kan zien groeien. Het ontcijferen van de blocks wordt steeds moeilijker. Dat zit ingebakken in het systeem: de moeilijkheidgraad stijgt naarmate er meer rekenkracht wordt gebruikt om bitcoins te delven, en de beloning per block halveert elke vier jaar. Het tempo waarin nieuwe blocks beschikbaar komen, vertraagt.

Het systeem maakt elke twee weken de balans op en besluit dan met hoeveel de moeilijkheidgraad voor het ontcijferen van de blocks moet toe- of afnemen. Justin verwacht dat zijn SP31-machines nog één of twee jaar meegaan. Dan worden de stroomkosten hoger dan de effectieve rekenkracht en moet de mijnwerker een nieuwe generatie apparatuur aanschaffen. Toch heeft hij mazzel gehad. “In het jaar vóór ik begon was de moeilijkheidsgraad toegenomen met honderd procent. In mijn jaar was dat slechts 25 procent.”

Systeem en apparatuur spelen kat en muis

Het kat-en-muisspel dat systeem en apparatuur met elkaar spelen, is een extra variabele factor in het leven van een bitcoin miner. “Maar het delven van bitcoins is ook bedoeld als een marginale verdienste, niet iets voor multinationals,” licht Justin toe. “Dat maakt het juist sympathiek.” Niettemin bestaan er zogeheten bitcoin farms: warehouses volgestapeld met SP31-eenheden en vergelijkbare apparatuur, bij voorkeur in gebieden waar stroom goedkoop is. Zo’n zestig procent daarvan staat in China, weet Justin.

Meer dan de helft staat in China

China? Kan dat geen problemen opleveren, als ze kwaad willen? Computerkracht is tegenwoordig toch een voorwaarde voor wereldheerschappij, laat staan een bedreiging van de stabiliteit van de Bitcoin? “Daar hoef je je geen zorgen over te maken. Er is niet één pool die meer dan vijftig procent van de capaciteit in handen heeft. En als de Chinese pools zich zouden aansluiten tot één machtsfactor, dan zouden de andere pools en miners daarop reageren.

En zoals gezegd kunnen de ASIC-chips die in de bitcoincomputers zitten, maar één ding: bitcoins minen. Ze doen dat alleen en uitsluitend door het zogeheten SHA-256 protocol van de blocks te ontcijferen. SHA-256 is oorspronkelijk als encryptiemethode bedacht om geheimen te bewaren. Weet je door wie? Door de NSA, die we kennen van de afluisterpraktijken. Ze hebben het lang geheim kunnen houden, maar uiteindelijk is daar toch een clubje vrije geesten mee aan de slag gegaan. Wie dat precies zijn, is overigens nog steeds een mysterie.”

Is 2040 is 99 procent van de bitcoins gedolven

Gemiddeld elke tien minuten komen er ergens ter wereld 25 bitcoins bij. Dit aantal halveert elke vier jaar, tot dit nul nadert. Dan zijn er 21 miljoen bitcoins in omloop. Dit ligt besloten in het protocol. Naar verwachting is 99 procent van de bitcoins vrijgegeven in 2040. Het duurt dan nog honderd jaar om de laatste één procent te minen.

Dit is een systeem dat de hebzucht van de mens in goede banen leidt.

Eind 2015 zijn er zo’n vijftien miljoen bitcoins op de markt. Wat de waarde van een bitcoin dan is, weet niemand. Als het gebruik van bitcoins verder toeneemt, zal dat waarschijnlijk veel meer zijn dan de huidige 250 euro. Want als je 250 vermenigvuldigt met 21 miljoen, kom je op een totale waarde van 5,25 miljard euro: een valuta van niks. Zeker is wel, dat Justin over achttien jaar nog in de bitcoin business zit. Hij weet nu hoe het werkt en filosofeert erover hoe hij daar een bestaan mee kan opbouwen.

“But I’m not only in it for the money. Dit is een systeem dat de hebzucht van de mens in goede banen leidt. Het geeft antwoorden op problemen waar voorheen geen oplossing voor bestond. Zoals de scheiding van kerk en staat in de meeste landen geaccepteerd is, is het nu ook mogelijk de staat en het monetaire systeem te scheiden. Dat biedt interessante perspectieven. Met mijn werk hoop ik de wereld een stapje vooruit te helpen.”

Met medewerking van Robert-Reinder Nederhoed, ceo Bitmymoney.com

Illustratie intro met dank aan Fotolia.