Plugins voor je brein: de relatie met technologie wordt steeds intiemer

Tot twee keer toe haalde Miguel Nicolelis, een neurowetenschapper aan de Duke University, afgelopen week nagenoeg alle voorpagina’s van websites die technologiegerelateerd nieuws verspreiden. Wat was er aan de hand?

Breinimplantaat geeft zesde zintuig

Op 12 februari 2013 maakte Nicolelis bekend dat zijn team erin was geslaagd om via een breinprothese een rat een zesde zintuig te geven. In het experiment, waarvan de resultaten gepubliceerd zijn in het online tijdschrift Nature Communications, werd een zestal volwassen ratten allereerst een eenvoudige visuele taak aangeleerd. In een ruimte waren drie poortjes met daarboven een LED-licht gemonteerd. Slechts een van de lampjes werd aangezet. Wanneer de rat zijn neus door het verlichte poortje stak, werd het knaagdier beloond met een slokje water.

Een maand later werden de ratten voorzien van een breinimplantaat. Deze prothese zorgde ervoor dat de beesten infrarood licht waarnamen. Iedere keer wanneer hun artificiele oog viel op een rood lampje werd het hersengebied, dat verantwoordelijk is voor het registreren van tastsignalen van de snorharen, geprikkeld. Direct na de implantatie, reageerden de ratten op de infraroodstimulans door met hun voorpootjes over hun snuit te wrijven. Ze ‘voelden’ als het ware het licht. Uiteindelijk leerden ze precies zo te reageren op infrarood licht als op de zichtbare LED-verlichting uit de eerdere tests.

Plugins om je brein uit te breiden

Voorheen richtte breinonderzoek zich met name op het herstellen van kapotte functies, zoals de verlamde vrouw in onderstaand filmpje, die met behulp van elektrodes in haar brein een robotarm kan besturen door er simpelweg aan te denken. Op deze manier kon ze zichzelf voor het eerst sinds jaren trakteren op een reep chocolade. Het infraroodexperiment opent de weg naar de ontwikkeling van allerlei plugins voor het menselijk brein, die het qua functionaliteit uitbreiden. Volgens professor Nicolesis kunnen we op deze manier breinprotheses ontwikkelen die bijvoorbeeld reageren op allerlei soorten straling:

“We could create devices sensitive to any physical energy. It could be magnetic fields, radio waves or ultrasound.”

De singulariteit is gebakken lucht

Een paar dagen later liet Nicolesis tijdens de jaarlijkse meeting voor de American Association for the Advancement of Science zijn licht schijnen over de zogenaamde technologische singulariteit. Een term die ooit verzonnen is door science fiction schrijver Vernon Vinge. De singulariteit duidt op een tijdstip in de toekomst, waarbij de technologische ontwikkelingen elkaar dusdanig snel opvolgen, dat dit een breekpunt oplevert in de evolutie van de mens.

Het is een term die gepopulariseerd is door Ray Kurzweil en zijn volgelingen. In hun ogen wordt dit punt bereikt wanneer de rekenkracht van computers dusdanig is toegenomen, dat de intelligentie van deze systemen het menselijk brein evenaart en vervolgens overstijgt. Kurzweil beweert zelfs dat mensen in de toekomst hun gedachten en herinneringen kunnen opslaan in computers.

Nicolesis vindt de singulariteit gebakken lucht. Het downloaden van het menselijk brein zal  volgens hem nooit gebeuren. “The brain is not computable and no engineering can reproduce it.” Het menselijk bewustzijn kan niet gereproduceerd worden in een silliconen chip. De reden hiervoor is dat miljarden neuronen op een niet lineaire, totaal onvoorspelbare manier met elkaar communiceren. En dit gedrag is niet te simuleren. Net zoals computers niet in staat zijn om te berekenen of de beurskoers omhoog of omlaag zal gaan, omdat ook deze complexiteit niet valt te programmeren.

Machines’R’Us

Wel ziet Nicolesis een wereld voor zich waarbij digitale technologie een extensie wordt van de mens. “Where humans will assimilate machines“. Het neuroplastische brein zal zich aanpassen aan niet lichaamseigen apparaten (waaronder computers) en deze als onderdeel van zichzelf zien. In de toekomst is het dus mogelijk dat mensen dankzij een breinprothese, net zoals vleermuizen, de beschikking krijgen over een sonar. Of dat mensen een supergevoelige neus krijgen, net zoals een speurhond, doordat hun brein is uitgebreid met een sensor die vele malen beter kan ruiken. Nicolesis maakt er zelfs een grap over, wanneer hij ooit een winkel zal openen om breinimplantaten te verkopen, dan noemt hij deze Machines’R’Us.

Resistance is futile

In de Star Trek-franchise is de Borg de aartsvijand. Het is een gemeenschap van cyborgs die levende wezens in hun collectief opneemt door ze te assimileren. Wanneer de Borg andere wezens tegenkomt, dan begroet ze deze standaard als volgt:

“We are the Borg. We will add your biological and technological distinctiveness to our own. Resistance is futile.”

De toekomst van de Borg is een dystopie. Een netwerk van aan elkaar gekoppelde mensen, die gecontroleerd worden door een ‘hyve mind’. Het is een ver-van-ons-bed-show.

Feit is wel dat de Borg een toekomst laten zien waarin levende wezens en technologie een symbiotische relatie met elkaar aangaan. Deze relatie zien we nu ook in het dagelijks leven gebeuren. Kijkend naar het straatbeeld, kunnen we concluderen dat mensen en smartphones onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. We kunnen niet zonder. Met de komst van ‘wearable computing’ in de vorm van een Apple iWatch of een Google Glass komt technologie nog dichter bij ons en gaat technologie een nog intiemere relatie met de mens aan.

Belangrijk is dat technologie steeds meer naar de achtergrond verschuift. Als het ware onzichtbaar wordt. Het transformeert langzamerhand in ‘calm technology’, waarbij de technologie de mens helpt en naar een hoger niveau tilt. In dat geval is er geen weerstand nodig, maar moeten we de technologie omarmen. Van last naar lust. Dus toch “Resistance is futile”.