Filter
ChatGPT Transmedia storytelling: de ontvanger als onderdeel van het verhaal
De snelle ontwikkeling van communicatie- en informatietechnologie verandert de manier waarop verhalen worden gemaakt, verteld en geconsumeerd. De grenzen tussen media(kanalen) vervagen en de rolverdeling tussen producenten en publiek verandert. Dit biedt ruimte voor nieuwe manieren van verhalen vertellen. Een van deze manieren is transmedia storytelling. Maar wat is dat precies en hoe ziet het er in de praktijk uit?In 2003 introduceerde mediawetenschapper Henry Jenkins de term transmedia storytelling. Hij bedacht deze term omdat hij wilde beschrijven welke veranderingen technologie brengt in de manier waarop media worden gemaakt en geconsumeerd.
Volgens Jenkins is een transmediaal verhaal “een verhaal dat zich ontvouwt via verschillende mediakanalen waarin elk kanaal een distinctieve bijdrage bijdrage levert aan de totale verhaallijn.” Een ander kenmerk van transmediale verhaallijnen is dat ze oneindig uitbreidbaar zijn en ze de volger van het verhaal uitnodigen om er aan deel te nemen of zelf hun eigen sub-verhaallijnen toe te voegen. Hoewel elk deel van het verhaal afzonderlijk kan worden gevolgd, staan ze allemaal in relatie tot elkaar.
Transmedia storytelling is niet nieuw
Hoewel de term transmedia storytelling nauwelijks 10 jaar bestaat, is het fenomeen dat het beschrijft verre van nieuw. Zo is er bijvoorbeeld al een transmedia storytelling-case bekend uit 1948 (Westenberger 2010): Hopalong Cassidy.
Hopalong Cassidy is van origine een B-Western televisieserie uit de Verenigde Staten. Toen de B-Western na de Tweede Wereldoorlog uit de mode begon te raken, kocht William Boyd (de acteur die Cassidy speelde in de tv-serie) in 1948 voor $ 400.000 de rechten van de serie (en het gehele concept) die op dat moment op sterven na dood was.
Hij nam het concept van de tv-serie als uitgangspunt en breidde het verhaal uit naar elk mediaplatform dat hij maar kon bedenken. Met de pioniersgeest van het Wilde Westen schreef Boyd nieuwe verhalen en vertelde deze via televisie, radio, kranten, boeken, stripboeken en langspeelplaten. Voor elk medium schreef hij nieuwe en exclusieve verhaallijnen.
Hij veranderde Hopalong Cassidy, met behulp van wat we tegenwoordig transmedia storytellingtechnieken noemen, in een internationaal mediafenomeen. Boyd was de eerste die deze technieken toepaste in een televisieserie.
Transmedia is geen crossmedia
Hoewel transmedia storytelling op het eerste gezicht veel gemeen heeft met crossmedia, is het belangrijk om te beseffen dat transmedia en crossmedia niet hetzelfde zijn. Hoewel beide vormen van storytelling gebruik maken van verschillende kanalen, verschillen ze fundamenteel van elkaar.
Het verschil tussen crossmedia en transmedia
In een crossmediaal verhaal wordt exact hetzelfde verhaal verteld via verschillende kanalen. De enige aanpassingen die zijn gedaan in het verhaal zijn deze die nodig zijn om aan de regels van het medium te voldoen. In een transmediaal verhaal daarentegen, vertelt elk kanaal zijn eigen unieke deel van het verhaal.
De film Eat, Pray, Love met Julia Roberts in de hoofdrol is een schoolvoorbeeld van crossmedia. Het is een filmversie van de gelijknamige roman van Elizabeth Gilbert. Het zelfde verhaal in een andere vorm. Er zijn geen nieuwe verhaallijnen aan toegevoegd.
Transmedia storytelling: het medium van secundair belang
In een transmediaal verhaal is het platform dat gebruikt wordt om het verhaal te vertellen van secundair belang. Voor echte transmediale verhalenwerelden moeten de vaak strenge grenzen tussen de verschillende mediakanalen worden overschreden en soms zelfs worden afgebroken.
Een goed voorbeeld hiervan zijn kookprogramma’s en sportevenementen. Op het eerste gezicht zijn het ‘gewoon’ televisieformats, maar in feite zijn het sociale rituelen. Hoewel een sport- of een kookprogramma niet zo intellectueel verantwoord is als een uitzending van Noorderlicht of Buitenhof, bieden deze programma’s een prima inkijk in hoe tv-formats (in feite verhaallijnen) genre- en platformgrenzen kunnen overschrijden.
Betrokken bij de verhaallijn
Kookprogramma’s zoals MasterChef en Hell’s Kitchen hebben met elkaar gemeen dat ze een bepaalde betrokkenheid oproepen bij de mensen die deze verhaallijnen consumeren. Wanneer er een nieuwe uitzending van MasterChef wordt uitgezonden spreken mensen hun steun aan hun favoriete kandidaten uit via Twitter of Facebook en delen ze hun teleurstelling wanneer er in hun ogen onterecht een kandidaat naar huis wordt gestuurd. Ze maken hun eigen fansites en bezoeken de officiële website van het programma voor exclusieve content (en dus: verhaallijnen).
Dit soort betrokkenheid heeft veel overeenkomsten met de manier waarop mensen sportevenementen beleven. Ook fans van sportteams Twitteren over hun favoriete club en spuien hun ongenoegen wanneer de scheidsrechter een in hun ogen onterechte beslissing heeft genomen. Ze praten over hun favoriete voetbalclub (of kookprogramma) waar ze maar kunnen.
Competitie als basisingrediënt
‘Klassieke’ kookprogramma’s gaan vaak in de eerste plaats over lekker eten of bevatten sluikreclame voor een voedselproducent. Hell’s Kitchen heeft echter een ander basisingrediënt: competitie.
De koks in het programma (amateur of professioneel) maken onderling uit wie de beste kok is door in een knock-outsysteem kookwedstrijden tegen elkaar te spelen. Net als in de sport is er sprake van een seizoen met aan het einde een winnaar. Door deze opzet worden kijkers gedwongen om – net als bij een voetbalcompetitie – elke week te kijken.
Het voornaamste ingrediënt van Hell’s Kitchen is competitie
Net als voetbalclubs kent Hell’s Kitchen officiële en officieuze fansites. Op die manier kunnen fans op elk moment van de dag – via verschillende kanalen – hun honger naar informatie (of verhalen) over hun favoriete programma stillen door een website te bezoeken of een app te raadplegen. De kijker is op deze manier niet langer een passieve ontvanger. Hij beïnvloedt verhaallijnen en maakt deze zelfs soms.
Programma’s als Hell’s Kitchen zijn zo geschreven dat deelnemen in de transmediale wereld die bij het programma hoort eenvoudig is. Het volgende deel van deze serie gaat over de mogelijkheden die transmedia storytelling biedt aan mediaproducenten.
Over de auteurs
