Het 3D businessmodel van Shapeways

De mogelijkheid om in 3D te printen, heeft voor veel mensen een hoog science fiction-gehalte. De reactie is in veel gevallen “wow… kan dat dan?” Het antwoord is ja, en sterker nog, Shapeways heeft er haar business van gemaakt.

Printen in laagjes

3D printen (of  Additive printing in het Engels)  is niets meer of minder dan het laagje voor laagje printen van een object. Een normale inkjetprinter doet dit in twee dimensies (X en Y), een 3D printer brengt daarbij ook nog de Z as (X,Y,Z). Het voorbeeld van een inkjetprinter is niet zomaar gekozen; 3D printers werken veelal met hetzelfde principe. Een principe dat al vrij oud is. Zo oud zelfs, dat de meeste patenten al zijn verlopen. Pas nu begint de markt voor 3D geprinte objecten langzaam te ontwikkelen.

Er zijn een aantal printers (bijvoorbeeld Ultimaker of Makerbot) die je kunt kopen, waarmee je thuis vanaf € 1200  je eigen 3D objecten in plastic kunt printen.  Hoe klein deze markt nog is, blijkt uit een opmerking op de site van Ultimaker “100’s have been sold worldwide”.

Er is zoals gezegd nog een andere optie: gebruik maken van Shapeways, die 3D printing als dienst aanbiedt.

Hoe het begon

Ik had een interview met Robert Schouwenburg, CTO van Shapeways op hun hoofdkantoor in New York. Shapeways is een van oorsprong Nederlands bedrijf dat zich specialiseert op 3D printen als een dienst. Wat Shapeways biedt, is de mogelijkheid om een zelf ontworpen 3D object of een object dat je hebt aangepast (via de website van Shapeways) uit te printen in 3D  in diverse materialen (26 types), zoals plastic, keramiek of metaal.

De oorsprong van shapeways gaat een behoorlijke tijd terug. Oorspronkelijk begonnen in de incubator van Philips Lifestyle, is er in goed overleg besloten dat Shapeways beter zelfstandig buiten Philips kan groeien (Philips blijft een belangrijke aandeelhouder).

De groei zit er in

2 jaar geleden heeft Shapeways haar hoofdkantoor verplaatst naar New York. Dit was niet omdat ze Nederland zat waren, maar omdat de groei die Shapeways wil realiseren beter vanuit Amerika kan worden gedaan dan vanuit Nederland. Opvallend is dat Shapeways zich nu positioneert als een New York startup op de website. Shapeways draait op dit moment op geld van 2 heel bekende venture capital firma’s: Union Square Ventures (o.a. bekend van Etsy,  Twitter en Zynga) en Index Ventures (bekend van o.a. MySQL en Skype).

Zoals je in bovenstaande grafiek ziet, is Shapeways in 2011 spectaculair gegroeid, op alle fronten.

Op dit moment heeft Shapeways ongeveer 4 kleine printers en 1 grote, die vrijwel constant in gebruik zijn. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de diensten van verschillende 3D printing servicebureaus omdat het volume nog niet voldoende groot is om de aanschaf van een eigen printer te rechtvaardigen.

Dit soort printers zijn niet goedkoop, de printers die metalen objecten kunnen printen, kosten ongeveer € 750.000. Het spreekt voor zich dat je dit soort printers optimaal moet gebruiken, wil je de kosten en investering kunnen terugverdienen.

Waarom in 3D printen?

Er is een groep hobbyisten die het leuk vindt om 3D objecten te ontwerpen en deze uit te printen. Daarnaast zijn er steeds meer ontwerpers en kunstenaars die hun producten via Shapeways aanbieden, om op die manier ook geld te verdienen. De prijs de je betaalt, is niet alleen voor het printen en versturen van een object, maar kan ook een stuk omzet voor de ontwerper of kunstenaar zijn.

Sommige mensen vinden onze maatschappij te veel een eenheidsworst. Allemaal lopen we in dezelfde kleren die we in dezelfde winkel(keten) hebben gekocht. Hoe kun je laten zien dat je uniek bent? Voor die mensen kan 3D printen een uitkomst zijn. Mensen die de Maker Faires bezoeken, zijn een belangrijke  belangrijke doelgroep voor Shapeways. De Maker Faires trekken mensen aan die geïnteresseerd zijn in hobby en doe het zelf.

Een businessmodel in een businessmodel

Ontwerpers zijn vrij om het door hen ontworpen model publiek te maken, en om eventueel geld te vragen voor het aanpassen en printen hiervan. Sommigen vragen geen geld – het feit dat iemand anders het print is voldoende – anderen vragen bedragen tussen de € 1 en € 50 per object. In 2011 is er door shopowners meer dan $270.000 aan omzet behaald.

Niet iedereen kan 3D ontwerpen

Net zoals een tekenprogramma niet van iedereen een goede tekenaar maakt, is niet iedereen in staat om een goed 3D ontwerp te maken. Om een grote doelgroep te bereiken, is Shapeways heel druk bezig om ‘Easy Creators’ te maken waarmee iedereen met weinig moeite een 3D object kan aanpassen aan zijn of haar voorkeur.

Shapeways mikt op een bredere groep, namelijk consumenten die gepersonaliseerde  en/of unieke objecten op prijs stellen. Je kunt iemand geld geven voor bijvoorbeeld een verjaardag. Het wordt al persoonlijker als je iets voor iemand uitzoekt, maar het meest persoonlijke is natuurlijk iets voor iemand ontwerpen of aanpassen.

Qua ontwerp is zoveel mogelijk

Heel veel, eigenlijk alles wat je zou willen. Maar wat het meest wordt geprint, voldoet aan een aantal criteria:

• het is relatief klein
• het is ‘kunstzinnig’
• je kunt daar jouw ‘uniciteit’ mee uitdrukken

Op de site van Shapeways wordt de volgende categorisering gemaakt:  sieraden, kunst, decoraties, gadgets en hobby. Persoonlijk sta ik verbaasd over de dingen die je kunt laten printen, met als toppunt de 3D bikini die de bekende ontwerpster Mary Huang heeft gemaakt. De bikini is gemaakt van flexibel plastic en zoals je kunt zien, je kunt hem dragen.

Natuurlijk is een dergelijke plastic bikini niet zo comfortabel als een textiele bikini, maar toch geeft het aan dat qua ontwerp er meer mogelijk is dan je misschien denkt. Je eigen creativiteit zou wel eens de beperking kunnen zijn. Je kunt bijvoorbeeld ook denken aan bedrijven die de ontwerpen van reserve-onderdelen op Shapeways zetten, zodat je een reserve onderdeel kunt uitprinten. Ook het combineren van diverse soorten speelgoed kan met 3D printing.

Maak het makkelijk met Easy Creators

Creators zijn volgens Shapeways de manier om 3D ontwerpen en printen voor de massa mogelijk te maken. Met de naambord generator kun je eenvoudig een naambordje ontwerpen, met de “Sake set generator” ontwerp je in een handomdraai je eigen set, enzovoort.

De komende jaren zal Shapeways steeds meer van dit soort generators ontwikkelen. Ook samenwerking met bijvoorbeeld Minecraft is mogelijk: je kunt je Minecraft objecten eenvoudig 3D afdrukken via Shapeways. Een Easy creator hoeft trouwens niet noodzakelijk iets te zijn dat je kunt aanpassen. Shapeways geeft de spelers van Minecraft de mogelijkheid om objecten en poppetjes in 3D te printen via Minetoys en Mineways.

Ook Microsoft Research onderzoek naar Kinect Fusion (de Kinect gebruiken om objecten in 3D te scannen) maakt gebruik van de diensten van Shapeways. Onlangs sprak ik met Steve Hodges van Microsoft Research en het bleek dat zij o.a. met Kinect Fusion gebruik maken van de diensten van Shapeways om 3D objecten, gescand met de Kinect sensor, te kunnen printen.

Hoe het werkt

Als je in 3D gaat printen, zijn er nieuwe uitdagingen. Niet ieder ontwerp is bijvoorbeeld zomaar te printen. Het kan zijn dat je ontwerp te complex is om te printen of dat bijvoorbeeld de wanden te dun zijn om te kunnen printen. Daarom wordt ieder ontwerp bij de productie gecontroleerd op ‘printbaarheid’. Shapeways wil deze haalbaarheidscontrole naar voren toe halen door het model automatisch te controleren, nog voor het wordt ingestuurd door de gebruiker.

Dit is niet alleen beter voor Shapeways, het geeft de gebruiker ook de mogelijkheid om aanpassingen te doen aan het model, iets dat voor Shapeways niet mogelijk is. Het ontwerp van de klant is heilig volgens Schouwenburg. Daar kunnen we, en willen we, ook niet op ingrijpen.

In veel gevallen zit er nog een handmatige handeling bij het 3D printen, bijvoorbeeld het verwijderen van bepaalde coatings of juist het aanbrengen daarvan. Als laatste stap is er de verzending naar de klant toe. Gemiddeld duurt het een week of 2 voordat een 3D object kant en klaar in de bus ligt.

Niet alles wordt geprint

Een andere uitdaging is het printen van ‘aanstootgevende objecten’. Dit is natuurlijk een rekbaar begrip, wat de een aanstootgevend vindt, is voor een ander bijvoorbeeld kunst of geen probleem. Waar trek je de grens voor wat je wel en niet print? Nazisymbolen worden in ieder geval niet geprint, maar eventuele seksspeeltjes zijn geen probleem. Shapeways houdt zich aan de locale wetgeving.  Heel nadrukkelijk is Schouwenburg over het printen van speelgoed. “Op dit moment printen we geen speelgoedobjecten vanwege de strenge regels met betrekking tot speelgoed”.

Een horizon van 10 jaar

Het printen in 3D is al zo oud dat patenten hieromtrent al zijn verlopen. Ondanks, of misschien juist dankzij,  dit feit begint nu pas de echte opmars van het printen in 3D. Maar, zo verzekert Schouwenburg, we staan pas aan het begin. Pas over een jaar of 10 zal 3D printen echt gemeengoed zijn en de technologie goedkoper, beter en sneller zijn. Nog even afgezien van het feit dat het totaal anders zal zijn.

“Alles wat je in de huiskamer ziet, kunnen we in de toekomst met 3D printen.” Niet met de printer of techniek die we nu gebruiken, maar met nieuwe geavanceerde technologie die we nu nog moeten ontwikkelen.

“In principe zouden we nu al winstgevend kunnen zijn, maar dat willen we niet. We moeten nu investeren om 3D printen voor een grotere groep consumenten relevant te maken en daarvoor hebben we het geld van de VC’s nodig. Zij snappen ook dat Shapeways niet volgend jaar naar de beurs gaat en dat er echt een lange adem nodig is”, aldus Schouwenburg. “We hebben een horizon van minimaal 10 jaar.”

Hoe makkelijk is het?

Ik ben geen ontwerper, maar dat hoeft ook niet. Er zijn op dit moment al een aantal creators beschikbaar, o.a. de Sake set en het naambordje. Als test heb ik het logo van Frankwatching genomen en dit in een bestaand ontwerp voor manchetknopen gezet. Resultaat zijn unieke manchetknopen die niemand ter wereld heeft (tot nu toe). De kosten voor het maken van de manchetknopen zijn ongeveer € 55 inclusief verzending. Een redelijke prijs voor een setje manchetknopen.

Misschien is het een groot woord om dit een creator te noemen, de handelingen bestonden namelijk uit het uploaden van een afbeelding van het logo en het in typen van commentaar voor de ontwerper van het model. Ik kan van te voren niet zien hoe het eruit komt te zien , en zoals bij andere creators de parameters aanpassen. Het is dan ook een kwestie van vertrouwen en hopen dat het zo wordt zoals ik het me heb voorgesteld.

Na een week of 3 werden de in roestvrijstaal geprinte manchetknopen via de post afgeleverd. Zien er goed uit en blijven goed zitten.

Moma

Alhoewel ik de door mij ontworpen manchetknopen daar nog niet zie opduiken, zijn een aantal door Shapeways geprinte producten te vinden in de MoMa-winkel naast het Museum of Modern Art (NYC).

Wie doet dit nog meer?

Shapeways is niet de enige partij die zich met 3D printing bezig houdt. Het Franse bedrijf Sculpteo biedt zo te zien een soortgelijke dienst, alhoewel ik uit gesprekken met hen het idee kreeg dat ze toch meer naar B2B gaan; bedrijven de mogelijkheid geven producten te laten customizen.

Met de al eerder genoemde Ultimaker en Makerbot printers kan je zelf thuis 3D printen, echter alleen in plastic (1 of 2 kleuren). In de komende jaren zullen de prijzen omlaag gaan, zowel van Shapeways als ook van de andere leveranciers. 3D printen wordt dan nog toegankelijker.

Relevantie

Wanneer is 3D printen relevant? Voor een kleine groep mensen is dat het al: een aantal ontwerpers op Shapeways hebben een inkomen van meer dan $1000 per maand op basis van het verkopen van door hen ontworpen modellen. Daarnaast zal de komende tijd 3D printen steeds bekender worden en zijn eigen plek veroveren bij de online gifts en misschien ook wel de markt voor reserve-onderdelen. Als je een specifiek onderdeel zoekt voor een (misschien al wat ouder) huishoudelijk apparaat, wat zou dan handiger zijn dan dat je het gewoon zelf print?

Er is op dit moment nog geen killer app voor 3D printen, althans ik zie hem niet. Maar dat hoeft ook niet, ieder kan eruit halen wat hij of zij er in ziet.