Recensie: ‘Iedereen CEO’, Menno Lanting

Menno Lanting schrijft zoals hij spreekt. Dat ondervond ik in mei, toen ik het genoegen had naar zijn spreekbeurt te mogen luisteren op CommOnline — waarover ik tweette dat “hygiëne en trending hamburgers centrale thema’s” waren, wat Lanting weer een “treffende samenvatting” vond 😉 — en rond dezelfde tijd zijn laatste boek las. In ‘Iedereen CEO’ gaat Lanting in op de ConnectedWereld, “een economisch model, gebaseerd op de kracht van netwerken tussen individuen, waarbij waarde wordt gecreëerd door de uitwisseling van kennis en kapitaal”. ‘Iedereen CEO’ biedt een inspirerend uitzicht op ontwikkelingen in social media, een nieuwe generatie professionals en het leiderschap dat daarbij past.

Social media ontsluiten latente, onuitgesproken kennis

Door social media slim te gebruiken, schrijft Lanting, kun je heel goed de enorme hoeveelheid informatie filteren en selecteren. “Niet door zelf elke snipper op ons netvlies te laten landen, maar door te vertrouwen op de selectie die anderen maken.” Zo komt latente, onuitgesproken kennis bovendrijven die anders verborgen zou blijven in ons on(der)bewuste. “We worden ons vaak pas bewust van deze onuitgesproken kennis als er heel expliciet naar gevraagd wordt. We delen die kennis niet proactief, omdat we er meestal de waarde niet van inzien.” Maar op basis van onze tweets en statusupdates, stellen anderen vragen die ons tot nadenken stemmen of ze vullen onze kennis aan. Zo ontstaat een groot, zichzelf versterkend systeem.

Nieuwe manier van beloning nodig voor ‘de nieuwe werknemer’

Economische prikkels zijn in de ConnectedWereld niet meer de (enige) aangewezen manier van belonen. Als sprekend voorbeeld haalt Lanting een interview aan van leiderschapsvisionair Emmanuel Gobillot – mede bekend van de 1%-regel ofwel het 90–9–1-principe – met het tijdschrift Management Scope:

“Mijn vrouw en ik hebben economische prikkels ingevoerd voor onze dochter. Ze kreeg bijvoorbeeld geld als ze haar kamer opruimde. Een kwartier nadat ze naar boven was gegaan, had ik nog steeds niks gehoord. Ik trof haar aan op haar bed, terwijl het om haar heen een puinhoop was. Ze had besloten dat ze de economische prikkel niet de moeite waard vond. Het vervelende is dat ze nu niks meer doet, tenzij wij ervoor betalen. Als we zeggen dat we naar opa en oma gaan, vraagt zij: ‘Hoeveel?’ De economische prikkel heeft de sociale en morele verplichting kapotgemaakt die een normale gemeenschap bij elkaar houdt. Binnen een organisatie ontstaat de situatie dat mensen zich niet verantwoordelijk voelen, omdat ze voor die taak niet worden betaald. Dat is vreemd. Ik ben ervan overtuigd dat mensen gewoon doorgaan met presteren als je performance management afschaft.” [nadruk toegevoegd; CWL]

Lanting geeft aan dat de nieuwe generatie professionals het belangrijker vindt om een goede teamspeler te zijn dan om buitensporig uit te blinken op een bepaald gebied: “De houding ten opzichte van kennis is sowieso veranderd: informatie is overal te vinden, het gaat erom wat je ermee doet, dat is belangrijker dan wat je weet.”

100 jaar oude leiderschapsstijl volstaat niet langer

De manier waarop professionals en hun leidinggevenden met elkaar omgaan, in een “sfeer van wantrouwen en eenrichtingverkeer”, is dan ook achterhaald, vindt Lanting. Deze X-theorie of ‘scientific management’ waarbij werknemers hun tijd en energie moeten investeren in de organisatie, in ruil voor een zak met geld, is intussen ruim een eeuw oud. “Inmiddels leven we echter in een heel ander tijdperk. En dat vraagt natuurlijk om een nieuwe theorie.” Deze ‘Y-theorie’ staat haaks op de X-theorie en gaat uit van de ambitie, zelforganisatie en zelfsturing van de medewerker. De netwerkeconomie vraagt om netwerkleiderschap. “Een van de belangrijkste kenmerken ervan is dat het dienend is. Het heeft niets meer te maken met het najagen van macht of rijkdom, het gaat erom hoe je als leider een bijdrage kunt leveren aan de gezamenlijke prestatie. Dat vraagt om een ‘demystificatie’ van leiderschap.”

Eigenschappen van een netwerkleider

Vervolgens somt Lanting enkele eigenschappen van een netwerkleider op:

• Karakter is meer bepalend voor succes dan kennis en vaardigheden.
• Voor een persoonlijke visie moet je inhoudelijk verstand hebben van je product of dienst.
• Je hebt de kracht om te verbinden en faciliteert integratie van mensen, informatie en communicatietechnologie.
• Een belangrijk deel van je werk is delen van kennis, ervaring en contacten met anderen.

Daarnaast gelooft Lanting dat er een herwaardering van intuïtie komt: “Sociale media stellen organisaties beter dan ooit in staat om makkelijk en snel informatie met elkaar te delen, alleen is hiervoor vaak geen tijd. Er moeten keuzes gemaakt worden: wat lees ik wel, wat niet, wie volg ik, wie niet? En deze keuzes zijn rationeel niet te maken, daarvoor zijn de mogelijke consequenties te complex en talrijk. Daarvoor heb je je intuïtie nodig.”

Transparantie, openheid en eerlijkheid zijn écht kernbegrippen

Het is niet zo lang geleden dat ondernemingen zelf konden bepalen hoe transparant ze waren. Met als resultaat meestal een vorm van schijntransparantie, want “men liet zien wat men wilde laten zien en nooit iets wat de bestaande machtsbalans in gevaar kon brengen. En dat was ook goed te organiseren, omdat organisaties intern alle communicatie beheersten”. Maar de ontwikkelingen van toenemende transparantie, geen geregisseerde maar werkelijke communicatie, van mens tot mens, social media, enzovoort, nopen tot meer openheid.

“… leiderschapsinstituut De Baak gaat voor openheid. Het verwijst geïnteresseerden bijvoorbeeld actief door naar andere trainingsinstituten als blijkt dat een gevraagd programma niet in het eigen portfolio zit. Dat is geen domme actie die de concurrent nieuwe klanten oplevert, maar een middel om heel transparant vertrouwen op te bouwen bij potentiële klanten.”

Lanting vindt dat organisaties niet veel anders meer kunnen dan transparant zijn. Want anders dwingt de buitenwereld ze er wel toe: “Niet-open-zijn is gewoon geen optie meer.” Verschillende bekende namen passeren vervolgens de revue:

• Jeff Jarvis, auteur: “We leven in een transparant tijdperk. Eerst waren het de geheimen die zorgden voor macht. Nu zorgt transparantie voor macht.”
• Mark Zuckerberg, oprichter van Facebook: “Meer transparantie zorgt voor een meer tolerante samenleving, waarin mensen uiteindelijk accepteren dat iedereen wel eens wat verkeerds of beschamends gedaan heeft.”
• Theo Rinsema, algemeen directeur Microsoft Nederland: “In deze tijd kun je je imago nog maar heel beperkt beïnvloeden via marketingcampagnes. De reputatie van je bedrijf begint van binnenuit.”

Tot slot: “Eerlijkheid moet maatgevend zijn, op alle vlakken”, citeert Lanting John Mackey, medeoprichter van Whole Foods. “In een transparante omgeving zijn vanaf het allereerste moment alle gegevens openbaar en kan veel sneller bijgestuurd worden op momenten dat dat nodig is.”

Prettig leesbaar boek over ‘connected’ professionals en leiderschap

Ontwikkelingen in social media, een generatie professionals en veranderende eisen aan leiderschap veranderen organisaties, of ze nu willen of niet. Andere leiders zijn nodig die transparantie, openheid en eerlijkheid als vertrekpunt hebben. Menno Lanting schrijft over de ConnectedWereld waarin macht verschuift: weg van het management in de ivoren toren naar de ‘connected’ leiders. En doet dat op zo’n prettige manier dat je ‘Iedereen CEO’ in een of twee avonden wegleest.

Titel: Iedereen CEO
Auteur: Menno Lanting
Uitgever: Business Contact / Amstel Uitgevers (e-book)
Jaar: 2011
Nummer: 904-700-38-7X
Mediatype: boek (175 pagina’s)
Prijs: € 22,50 / € 15,00 (e-book)
Bestellen: Menno Lanting – Iedereen CEO