Hype of trend?

Als internetspecialist en online ondernemer sta je regelmatig voor het dilemma: is een nieuwe ontwikkeling het waard om mijn schaarse tijd en aandacht aan te besteden? Zal de ontwikkeling waarin ik investeer bestendig blijken? Is het een trend of een hype? In dit artikel geef ik enkele inzichten die uit de Jungle Minds kennissessie van 1 november naar voren kwamen, en stel ik de vraag aan jullie: hoe weet je wat trend is, en wat hype?

Wat is een trend eigenlijk? En een hype?

Volgens van Dale is een trend “ontwikkelingslijn; neiging, richting”. Een hype wordt in hetzelfde woordenboek omschreven als “iets nieuws dat tijdelijk sterk de aandacht trekt, maar weinig voorstelt”. Het verschil zit ‘m dus in de aandacht (een hype trekt bovenmatig veel aandacht) en of de ontwikkeling doorzet op lange termijn. Daarbij is het onderscheid niet zwart-wit: een hype kan immers prima uitgroeien tot een trend, na een afkoelingsperiode.

Het onderscheid is niet eenvoudig: we kunnen immers pas met zekerheid zeggen of iets een hype of een trend is geweest als we terugkijken. Voorbeeld: het staat vast dat televisie een trend is (we kijken immers al ruim 40 jaar massaal televisie), en we weten zeker dat Public Virtual Worlds (zoals Second Life) voorlopig een hype zijn gebleken. Terugkijken is makkelijk en nakaarten kan iedereen. De echte kunst is: hoe schat je van tevoren of iets een trend of een hype is, vóórdat je er in investeert?

Tijd en geld

Om de vraag “wat is trend en wat is hype” interessanter te maken is nog een dimensie nodig: tijd en geld. De meeste internet specialisten zouden zich het liefst overal in specialiseren. Echter, door de professionalisering van het vakgebied (voorbeelden: interactieontwerp, zoekmachine marketing, internet project management), is het steeds moeilijker om echt gespecialiseerd te zijn in meer dan één vakgebied. Om je te bekwamen in een specialisme als social media is een tijdsinvestering van minstens zes maanden nodig. Als je als ondernemer investeert in , zeg, location-based-marketing, dan is daar tijd en geld mee gemoeid. De vraag is: ga ik die investering terugverdienen? En hoe lang? Zet de trend door?

Deze vraag stelde ik op de Jungle Minds kennissessie op de volgende manier: ik presenteerde twee trends (voorbeeld: M-Commerce & Mobile Social Networks vs Social Shopping), en vervolgens liet ik hen kiezen in welke trend ze zouden investeren en uitleggen hoe ze de keuze hadden gemaakt. Zo kregen de aanwezigen internet consultants en specialisten een aardig inzicht in hoe een ander die afweging zou maken en onderbouwen. De volgende oplossingsrichtingen kwamen daaruit naar voren.

1. Kijken naar de mens

Een goede internet-trend sluit aan bij de wensen die mensen al eeuwenlang hebben. Met andere woorden: het moet een behoefte vervullen die ergens in de piramide van Maslow voorkomt. Het moet waardering en erkenning kunnen geven of sociaal contact faciliteren. Als een hype ver van deze behoefte afstaat, is de kans klein dat het ooit een trend wordt. Dit vergt wel dat een trend wordt uitgekleed tot zijn essentie (anderen laten weten waar je bent – Foursquare), hetgeen tot verschillen van inzicht kan leiden.

2. Kijken naar de eigenschappen van trends en hypes

Hypes doorlopen een voorspelbaar traject vanaf het moment dat ze ontstaan. Dat traject wordt uitstekend beschreven in de Gartner Hype Cycle. Kort omschreven: na de ontdekking van een techniek volgt bij een hype steevast veel media aandacht, waarbij de verwachtingen veel te hoog worden opgeschroefd in de media. Nadat die inflated expectations een hoogtepunt hebben bereikt volgt een periode van (milde) teleurstelling. De gehypete techniek bleek toch geen wondermiddel. Na die periode van desillusie arriveert de hype via een periode van verlichting in een productieve periode. Dat wil zeggen: als de hype een trend wordt. Want dat laatste gebeurt lang niet altijd.

Je kunt bij het kijken naar hypes jezelf in ieder geval afvragen:

• Zijn de verwachtingen realistisch?
• Is er de afgelopen tijd een enorme toename in aandacht geweest?
• Zijn de voordelen van de techniek verondersteld of bewezen?
• Wie zijn de stakeholders? Zijn alle relevante stakeholders enthousiast?

Bij realistische verwachtingen, een geleidelijke toename in aandacht, bewezen voordelen en involvement van alle stakeholders is de kans aanzienlijk groter dat de hype een trend wordt.

3. Kijken naar techniek en de markt

Een trend heeft nog een aantal andere eigenschappen die niets met de Hype Cycle of menselijke behoeften te maken hebben. Die liggen in de aard van de techniek en de markt. Een goede trend ligt in de ontwikkeling die (specifiek) het internet aan het doormaken is. Een levensvatbare hype is dus gebaseerd op steeds meer (draagbare) rekenkracht en een steeds grotere (mobiele) bandbreedte. Een trend die daar haaks op staat wordt vaak ingehaald door een techniek die wél die eigenschappen heeft.

Een andere manier om naar trends te kijken is om de markt in ogenschouw te nemen. Volgens Chris Anderson van Wired Magazine: wil een trend echt aanslaan, dan is een acceptabele prijs nodig om een marktpenetratie te bewerkstelligen (reizen naar de maan moet echt goedkoper worden wil het aanslaan). Daarna moet de techniek een bestaande techniek uit de markt duwen (vervangt Twitter e-mail op den duur?) en wordt de techniek op den duur gratis. Hieruit volgen interessante vragen: is de techniek goedkoop te maken? Is het in staat om een bestaande techniek te vervangen? En hoe snel zal het gratis worden (ofwel niets meer opbrengen)?

4. Kijken naar anderen

Als je denkt een trend gespot te hebben waarin je wil investeren, is het het waard om even om je heen te kijken. Het is raadzaam om een aantal autoriteiten op het gebied van trends te raadplegen. Trendwatching is een veel bedreven sport. Op Frankwatching en Trendwatching wemelt het ervan. Net zo raadzaam is het om in je directe omgeving te kijken. Zou je moeder de trend kunnen volgen? Je partner? Je vrienden? Vraag het ze, of laat het ze uitproberen, en voorkom een technology bias.

5. Kijken naar jezelf

Een les die naar voren kwam uit de kennissessie was de volgende: de trend waarin je investeert moet wel bij je persoon of bedrijf passen. Social media als expertise zal je waarschijnlijk aanzienlijk sneller succes brengen als je een extroverte persoonlijkheid hebt, bijvoorbeeld.

Open vraag

In de sessie bij Jungle Minds bleek het leerzaam om te zien hoe andere internetspecialisten omgingen met het bepalen van de levensvatbaarheid van een nieuwe techniek. Ik zou de discussie hier graag voortzetten: Welk aspect is voor jou leidend bij het inzetten op een nieuwe trend? Welke tools gebruik je daarbij? En kun je een voorbeeld geven?