Nieuw businessmodel voor Barend & Van Dorp?

Op 23 juni 2009 stond het Mediapark in Hilversum voor een belangrijk deel in het teken van het Mediapark Jaarcongres, de jaarlijkse bijeenkomst voor de mediasector. Voor het eerst was Beeld en Geluid sponsor van het congres en mocht daarom een ontbijtsessie organiseren. Vanaf 8:15 uur werd er voor de circa 30 mensen broodjes en koffie geserveerd, terwijl Harry Verwayen (Kennisland) en Thomàsz Lin (Beeld en Geluid) een workshop leidden over businessmodellen.

De aanleiding voor de sessie was de recente aankondiging van Beeld en Geluid dat zij vanaf 17 september meer dan 1.000 uur Barend & Van Dorp in de virtuele etalage gaan zetten. Niet alleen om te kunnen verkopen, maar vooral om heel Nederland er weer van te kunnen laten genieten. Dat werd hoog tijd, vonden ook Frits Barend en Henk van Dorp zelf, die in 2008 om die reden een steekkar met videobanden afleverden bij de receptie van het instituut.

Vormen van innovatie

Om de deelnemers zo ‘s-ochtends vroeg meteen bij de les te krijgen startte Verwayen met de vraag ‘wat is innovatie?’ en probeerde die vraag voor een aantal wereldmerken beantwoord te krijgen. Volgens de aanwezigen zit de innovatie van prijsvechter EasyJet in de reductie van service- en daarmee van kostenpeil. Twitter is met de huidige impact op ons communiceren niet meer zuiver een technische, maar veel meer een sociale innovatie geworden: het tot 140 tekens beperkte microblogging vindt een steeds grotere aanhang in alle lagen van de bevolking (wie kent niet het voorbeeld van de Twitterende Maxime Verhagen vanuit de Trêveszaal).

Harry Verwayen (Kennisland) licht het Business Model Canvas toe tijdens het Mediapark Jaarcongres

Ook in de wijze waarop business wordt gedaan wordt constant gezocht naar innovatie. Verwayen maakt dat zichtbaar met hulp van het businessmodel-canvas van Alexander Osterwalder, dat een goed instrument blijkt om de complexe materie begrijpelijk en visueel te maken. De uitdaging is om dit model, dat veel wordt gebruikt in de private sector (waar ook Kennisland en Beeld en Geluid in opereren), toe te passen in een veld waar niet primair een winstoogmerk geldt: dan is ‘waarde’ ook te vertalen in andere zaken dan geld. Dit maakte Verwayen duidelijk door het model, behalve op koffie-innovator Nespresso, ook op de de partners binnen Beelden voor de Toekomst toe te passen. Interessant, want het kan instellingen helpen gefundeerde keuzes te maken voor wat ze aanbieden, hoe ze dat doen en aan wie.

Van fysiek naar innovatief distributiemodel

 Zo zou het Business Model Canvas eruit zien voor het Nationaal Archief, dat met een deel van de collectie op Flickr The Commons staat

Bij de collectiehoudende partijen binnen Beelden voor de Toekomst wordt de transitie van een traditioneel model (waarin de focus ligt op conserveren en ontsluiten van erfgoed vanuit een vaste, fysieke locatie) naar een innovatief model (waarbij de nadruk ligt op het innovatief decentraal bedienen van een brede doelgroep via bijvoorbeeld internet) gemaakt. Dus in plaats van een relatief beperkt aantal mensen naar de fysieke locaties te halen, plaatsen de archieven de collecties daar waar veel mensen al aanwezig zijn (met internet als belangrijk kanaal).

Dat betekent veel voor de activiteiten van deze instellingen. Deze zullen veel meer technologiegedreven zijn en veel meer kennis van het aanboren en onderhouden van sociale netwerken vereisen. Deze transitie betekent daarom voor de collecties (het aanbod) veel meer dan alleen ‘oude wijn in nieuwe zakken’: niet alleen verandert je rol als archiefinstelling, ook heb je andere vaardigheden en kennis nodig en zul je moeten leren omgaan met je nieuwe ‘klanten’, die ook onderhouden zullen moeten worden. Businessmodel-innovatie laat dus op veel niveaus in je bedrijf sporen na.

Waarde creëren via andere modellen

Dit alles werpt een vraag op: kunnen archieven niet op een andere manier waarde creëren met hun content dan via de huidige modellen? Thomàsz Lin (Beeld en Geluid) laat zien dat daarmee, met de collectie Barend & Van Dorp, geëxperimenteerd wordt. De cultuurhistorische waarde van het materiaal is groot genoeg: heel Nederland heeft er aan tafel gezeten – maar hoe verdien je er geld mee? En via welk kanaal?

De website, die op 17 september live gaat, moet daarvoor gaan zorgen. Deze doet dienst als ‘etalage’ die voorziet in lage-resolutie materiaal en een uitgebreide zoekfunctie, waarmee ook professionele bezoekers (redacties van talkshows bijvoorbeeld) gemakkelijk fragmenten kunnen terugzoeken en bekijken. Daarnaast zit de meerwaarde vooral in bijvoorbeeld relevante achtergrondinformatie en metadata, maar ook in systemen waarmee je het materiaal goed kunt indexeren, zodat je het ook weer terug kunt vinden en het materiaal op nieuwe manieren kunt gebruiken. Wil je een fragment in hoge resolutie of op DVD hebben, dan reken je dat af via Beeld en Geluid. Via de low res etalage hoopt Beeld en Geluid de verkoop van hi res fragmenten te stimuleren. Een andere mogelijkheid is het aanbieden van extra, betaalde diensten, zoals opslag van favoriete fragmenten of samenwerking met scholen.

Het Business Model Canvas ingevuld voor de collectie Barend & Van Dorp van Beeld & Geluid

Na de nodige koffie en broodjes werd de deelnemers echt wakker er ontspon er zich nog een interessante discussie over Barend & Van Dorp. Met name over het distributiemodel: hoe bereik je je doelgroepen? Een interessant idee daarvoor is om het materiaal embeddable te maken, zodat het door liefhebbers op  eigen online plekken neergezet kan worden. Daarmee respecteer je de vertrouwde kanalen en voeg je waarde toe op die plekken – net als het Nationaal Archief dat doet met Flickr.

Of het project Barend & Van Dorp een succes gaat worden zal de tijd leren, maar Beeld en Geluid benut in ieder geval de kans om met uniek materiaal de proef op de som te nemen en zal voor menigeen een snoeptrommel openmaken. Vanaf 17 september 2009 kan daar volop uit gegeten worden. Geïnteresseerden kunnen nu alvast terecht op de eenvoudige tijdelijke website om zich in te schrijven voor de e-mail update.

Beeld en Geluid digitaliseert de collectie Barend & Van Dorp en realiseert de website in het kader van Beelden voor de Toekomst. Voor meer informatie: www.beeldengeluid.nl/barendenvandorp (tijdelijke website).

Home < Nieuw businessmodel ...