Serious gaming: leren wordt fun

In het Utrechtse Media Plaza vond afgelopen vrijdag Serious Gaming plaats, een seminar over de mogelijkheden voor toepassing van gaming in branches. Een bijzonder interessant programma met drie keynote presentaties van kaliber. In dit eerste artikel Wim Veen van de TU Delft die aan de hand van vele praktijkvoorbeelden een prachtig verhaal hield over de wetenschappelijke achtergronden van leren met games.

Wim Veen is hoogleraar Didactiek en onderwijsontwikkeling bij de TU Delft. Hij zegt dat de meeste bedrijven op het vlak van leren nog redelijk traditioneel zijn doordat ze mensen naar een cursus sturen. Terwijl de meeste mensen binnen 24 uur de kennis die ze daar opdoen alweer kwijt zijn.

Hij stelt vervolgens zijn zoon voor, dat gebeurt via een kort filmpje met zijn character in World of Warcraft. De geluidsboxen staan te trillen en de spanning spettert van het scherm af. Hij vraagt de zaal vervolgens of het spel over geweld gaat. De verleiding om ja te zeggen is groot, maar Veen stelt dat World of Warcraft wat hem betreft over probleemoplossing gaat. “Immersief leren. Je wordt in een spel ondergedompeld en bent in een community bezig om problemen op te lossen. Het lijkt wel geweld, maar dat is de decoratieve laag. Het gaat om de regelset die eronder zit.” aldus Veen.

Hij maakt ook de vergelijking met schaken, “een gewelddadig spel’, iedereen gaat dood. Hetzelfde geldt voor GTA4 waar binnenkort een nieuwe versie van uitkomt, je ziet daar om de haverklap bloed net zoals in allerlei andere ‘gewelddadige spellen’. Maar bij schaken en andere spellen gaat het om combinaties van competenties, strategie ontwikkeling en samenwerking. Bij Monopoly gaat het ook niet om geld, maar om concurrentie, om macht. Het gaat om immersief leren en het creëren van virtuele entiteiten en persoonlijkheden.”

Experimenterend leren levert een betere leerervaring op dan een leeromgeving waarin je iets, kennis, moet creëren. Hij geeft het voorbeeld van Sun die een open source omgeving aanbiedt waarin je kunt samenwerken aan documenten, kunt vergaderen etc. Gizmoz komt voorbij waarin Veen een eigen op hemzelf lijkende avatar (Macho) heeft aangemaakt. De kanteling van 2d naar 3d zie je steeds meer, aldus Veen. Hij voorspelt dat iedereen over 5 jaar als avatars rondloopt. Vermoedelijk vinden net zoveel mensen dat een idiote uitspraak als destijds toen hij riep dat binnen vijf jaar elke wetenschapper een eigen e-mailadres zou hebben.

Een heel ander voorbeeld van de kracht van games is dat van chirurgen in New York die verplicht games spelen om hun motoriek te trainen. Dit heeft een aantoonbaar positief effect op hun werkprestaties.

Ook het gewone leven vindt steeds meer op een game-achtige manier plaats. Hij is zelf bijvoorbeeld Zweeds aan het leren en doet dat in Livemocha. Je komt daarbij ook in een community en leert er met zijn allen Zweeds. Er zitten daar ook native speakers, ze helpen elkaar. Veen spreekt teksten in en anderen corrigeren en verbeteren hem. Het is geen echte game, maar het principe is hetzelfde. Je maakt deel uit van een gemeenschap.

Er is een groot verschil met oneplayer games, zo’n spel speel je uit en dan ben je na een aantal dagen klaar. Dat is even leuk en daarna niet meer. Bij een game als World of Warcraft houdt het niet op, spelers zeggen dat het een extensie is van het fysieke bestaan. Een ‘echte’ virtuele identiteit. Virtueel en face-to-face ontmoeten elkaar steeds meer. Veen: “Het virtuele bestaan is net zo echt als het fysieke bestaan. Er ging laatst iemand fysiek dood in World of Warcraft en er werd een begrafenis georganiseerd. Iedereen was er kapot van, alsof men allemaal echt bij het graf stond. Gevoelswaarden veranderen.”

Waarom is leren via gamen nou zo belangrijk? Daar zijn een paar redenen voor aan te wijzen:

• Ik kies. Dus niet zoals vandaag het geval is. Iedereen gaat zitten en over een week hebben de meeste aanwezigen nog maar 5% onthouden van wat er gezegd is. Leren doe je door zelf te kiezen, door te externaliseren, door kennis te delen met anderen. Ik ga in Counter-Strike met iemand samen, ik heb een maat en we delen onze strategische aanpak. Ik kies en heb controle over wat ik doe.
• Ik besluit. Ik besluit om dingen te doen en vervolgens zijn er consequenties. In SimCity wordt ik geconfronteerd met de effecten van het besluit, er ontstaan files of niet.
• Ik creëer. Ik creëer in het spel; niet alleen kennis maar ook artefacten. Ik heb te maken met non playing characters die ik tevreden moet stellen in de rol die ik speel. Als in Hollywood dus.

Deze drie zaken zijn volgens Veen cruciaal, dat maakt het grootste verschil tussen leren via gaming en traditioneel leren. Bovendien is het ook fun. Het grootste verschil: je maakt er contact, je ontmoet er mensen en het is zo laagdrempelig (veel gemakkelijker dan bijvoorbeeld in het café). De fun is een sociaal fenomeen, niet alleen dat je ergens over moet lachen.

Luiheid is de grootste vorm van efficiency. Bedrijven doen het anders, die steken veel tijd in leren en dat is weinig efficiënt. Het nieuwe leren is dat je zelf kiest, spelers, onderwerpen, dialoog. Als je in een bedrijf mensen wil laten samenwerken, dan laat je ze natuurlijk geen boeken lezen. Mensen leren heel andere vaardigheden als ze gamen dan als ze een boek lezen. Gaming biedt veel meer mogelijkheden, om die reden gaat serious gaming ook in de zakelijke wereld een heel belangrijke rol spelen.

Een bibliothecaris wordt een uitstervend beroep. De eindgebruiker ontwikkeld de thesaurus. Dat zie je in Flickr, Digg etc. “O, dan gaat de meerderheid beslissen wat goed is. En de experts dan?” zo roepen critici. Veen geeft aan dat de expertise van Nederland maar deels gebruikt wordt, we nutten het potentieel niet volledig uit. Bedrijven hebben behoefte aan professionele expertise, functionele flexibiliteit, innovatie en kennismanagement, mobilisatie van HR en een internationale oriëntatie.

“Leer je innovatie soms uit boeken, haal je kennismanagement soms uit databases?”. Veen stelt het ter discussie. Bedrijven zullen het moeten hebben van verbindingen tussen mensen. Dus hoe organiseer je dat, hoe faciliteer je dat? Omgevingen als Facebook worden steeds belangrijker. Nieuwe medewerkers, jong talent, vragen (vraagt) om passie, vrijheid, social worthiness, activity and care, creativiteit en uitdaging. “Als je dit als bedrijf niet biedt, dan zijn mensen binnen drie maanden weg.”

Dit is deel 1 van een serie van drie artikelen over het Seminar Serious Gaming, een initiatief van Media Plaza Utrecht en Syntens. Lees ook deel 2 Serious gaming = serious business! en deel 3 Taking gaming seriously. Meer interessante artikelen over gaming vind je via de tag games.