Het jaar van de wiskunde

De zoogdierenvereniging roept 2011 uit tot het jaar van de vleermuis. Beursanalisten claimen het jaar van het aandeel. Volgens de Chinese dierenriem wordt 2011 het jaar van het konijn. Het zal allemaal zo zijn, maar dit jaar verdient meer. 2011 Zal het jaar worden van de wiskunde. Er is alle reden voor.

De organisatie van de voetbal-eindronde 2018 ging aan onze neus voorbij; we zijn niet corrupt genoeg. De Olympische Spelen van 2028 moeten nog vergeven worden maar het wordt een hele kluif om die naar Nederland te lobbyen. Het nieuws echter dat ons weer eigenwaarde geeft heeft alles met wiskunde te maken. De International Mathematical Olympiad (IMO) zal dit jaar in Amsterdam worden gehouden, in juli. De Olympiade wordt jaarlijks bijgewoond door de beste wiskundige scholieren van de wereld. De IMO werd voor het eerst gehouden in Roemenië. In 1959 deden er zeven landen mee. In Amsterdam zullen dit jaar meer dan honderd nationaliteiten vertegenwoordigd zijn.

Maar de belangrijkste reden om 2011 het jaar van de wiskunde te maken is omdat er een breed heersend misverstand moet worden rechtgezet. Wiskunde is -anders dan politiek of management- schoon, eerlijk, onbetwist, rechtlijnig, consequent en creatief tegelijk en kan voor sommige vraagstukken prachtige elegante oplossingen hebben die tegelijkertijd compromisloos zijn. Wiskunde kent geen poldercultuur. Het grote misverstand is dat wiskunde een exclusieve bezigheid van de geest is: zij die wiskunde bedrijven zouden niets anders kunnen, en zij die iets anders kunnen zijn onbenullen op het mathematische vlak. Het is fout gedacht.

Er zit wiskunde in iedere minuut van de dag, op iedere are van de wereld en in elke handeling van de mens. We realiseren het ons nauwelijks, omdat de wiskunde bescheiden is en niets claimt. Geen portretrecht, geen vlaktaks of bonus. De wiskunde dient, belangeloos, zonder oogmerk. De wiskunde bracht ons bijvoorbeeld priemgetallen, de eenzame getallen die alleen maar door 1 of zichzelf deelbaar zijn. Dankzij de priemgetallen is het een stuk veiliger geworden om van afstand betalingen te verrichten, omdat ze een belangwekkende rol spelen in beveiligingsalgorithmes. Wist u het? Waarschijnlijk niet. De wiskunde zal het u niet vertellen.

De wiskunde bracht ons ook de rij van Fibonacci (0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, …ziet u het?) en deze rij op haar beurt heeft weer alles te maken met de gulden snede. De gulden snede is de verdeling van een lijnstuk in twee gedeeltes en bevat in deze verdeling een logische schoonheid die je terugvindt in de architectuur (Le Corbusier), de muziek (Bartok, Debussy) en de schilderkunst (Dali). Maar vooral in de levende natuur. Kijk naar een zonnebloem, en vraag je af waarom het een weldadige rust geeft in je gevoel voor schoonheid. Het is omdat de zaden en bladen zijn gerangschikt volgens de gulden verhouding.

De wiskunde zit overal, en daar waar de wiskunde niet zit gaat er iets fout. Als de derivatenhandelaars meer hadden geleund op wiskundige standvastigheid was ons een crisis bespaard gebleven. Een gedoogkabinet is wankel; de wiskunde gedoogt niet. 2011 zal het jaar zijn van de wiskunde. Voor haar gehele oeuvre.

Nog een detail: 2011 is een priemgetal.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.