Hoe strategie ontstaat in je kristallen bol
Column – Hoe mooi zou het zijn als je een kristallen bol had om de toekomst mee te voorspellen? Je zou inmiddels rijk en succesvol zijn. Na zo’n 30 jaar werken weet ik, enigszins succesvol en een beetje rijk, dat je je eigen kristallen bol kunt maken. Dat het redelijk werkt maar dat het een wonderlijk proces is.
Als je manager (directeur, bestuurder of een ander soort baas) bent, is een visie op waar het naartoe moet met de organisatie heel belangrijk. Als jij het niet bedenkt, bedenkt niemand het. Maar ook als je geen manager of baas bent, is het een goed idee om je te bezinnen op de toekomst: op waar het naartoe moet met je dagelijkse werk, met je carrière of met je persoonlijk leven.
Wonderlijk
Als we het op de werkvloer hebben over waar het in de toekomst naartoe moet, hebben we het over strategieontwikkeling. Daar zijn stapels managementboeken over geschreven, maar als we ChatGPT vragen deze samen te vatten tot een stappenplan voor een strategie, komt hij praktisch met:
- Analyseer de huidige situatie
- Formuleer de kernvraag of ambitie
- Stel concrete doelen
- Ontwikkel de strategische aanpak
- Implementeer, monitor en stel bij
Heel mooi. Je zou zeggen dat je daarmee gewoon aan de slag kunt. Niks magisch aan.
Helaas mislukt dat ‘gewoon aan de slag’ nogal eens. Dat komt, omdat strategiewerk een wonderlijk soort arbeid is. Het zit altijd in de hoek van wel belangrijk niet urgent. Dus weet je dat je een paar uur in je agenda zou moeten blokken. Maar als dat je met moeite gelukt is, blijkt het niet te werken.
Het proces gaat namelijk in plukjes en is ogenschijnlijk oppervlakkig. Je leest oude visiedocumenten helemaal of een beetje half door. Je doet een analyse op cijfers. Je checkt websites van concurrenten en verkent hoe ze het in het buitenland doen. Niet erg grondig allemaal. Je spart met je favoriete AI. Ondertussen vergader je, blus je operationele brandjes, ga je de kroeg in, sta je onder de douche en wandel je door het park. In de achtergrond is je mentale strategieprocessor aan het werk. Je kladdert een paar woorden in de marge van vergaderstuk, spreekt jezelf voice-reminders in of schetst met een collega kreten, cirkels en pijlen op een whiteboard. Langzaam wordt duidelijk waar het naartoe moet. Het is een ondoorgrondelijk gebeuren.
Op de camping
Ooit heb ik een zomervakantie lang met een stapeltje geeltjes en een pen in de zak van mijn korte broek over een camping gescharreld. Dit was op aanraden van een vriend, een succesvol ondernemer. Destijds had ik een digital agency met 12 man op de loonlijst. Als ondernemer móet je bedenken waar het naartoe moet met de zaak, anders ben je binnen de kortste keren failliet.
De zomervakantie bleek heel geschikt voor strategieontwikkeling. Ik las af en toe wat of bekeek een website op mijn telefoon. Steeds als er iets in mij opkwam wat over het bedrijf ging, schreef ik het op een geeltje. Of ik nu onder een parasol van het uitzicht zat genieten, in het doel stond tijdens een partijtje voetbal of met een wc-rol onder mijn arm naar het toiletgebouw slenterde.
De dag na thuiskomst plotte de geeltjes op een redelijk willekeurig gekozen strategiemodel. De issues waren verrassend helder en de koers werd zonneklaar. Alsof ik in een glazen bol stond te kijken. Het was, tja, magisch. Ik wist wat ons te doen stond. Nu kwam het aan op het delen van mijn visie met de medewerkers en het maken van concrete actieplannen.
Klopte alles wat ik gezien had in die bol? Liep het als voorspeld? Niet helemaal. Dat jaar deed zich een tech-ontwikkeling voor die ik niet had zien aankomen en vertrok een grote klant. Het was jammer dat ik dat niet in mijn kristallen bol gezien had. Maar voor het overige werd het een succesvol jaar.
Kristalhelder beeld
Inmiddels is strategieontwikkeling een gewoonte geworden, maar het blijft wonderlijk werk. Het begint altijd met het gevoel dat er iets moet, dat het ergens heen moet. Vervolgens is er een periode ‘af en toe mee bezig zijn’, losjes, tussen de bedrijven door. De kristallen bol ontstaat dan vanzelf. Van een wazig gevoel naar een kristalhelder beeld van wat er moet gebeuren.
Natuurlijk is deze aanpak niet feilloos. Het blijft een doe-het-zelf kristallen bol. Er gebeuren altijd onverwachte dingen. Maar er is een goede kans dat je zaken succesvoller naar je hand zet als je je eigen kristallen bol ontwikkelt. De toekomst voorspellen blijkt makkelijker (en magischer) dan je denkt.
Over de auteur
