Timmermans: ‘Politicus moet zich online kwetsbaar durven opstellen’

Frans Timmermans heeft sinds zijn aantreden als staatssecretaris voor Europese Zaken op het ministerie van Buitenlandse Zaken een weblog. Hij is de enige bewindspersoon van het kabinet Balkenende IV die reacties toestaat op zijn weblog en ook meedoet in de discussie. Gemiddeld wordt het weblog 14.000 keer per maand bezocht. Frankwatching sprak met de staatssecretaris over zijn ervaringen met het weblog: “Ik vind het leuk om te laten zien waarmee ik bezig ben, maar ik moet me wapenen tegen het cynisme dat ik tegenkom.”

Waarom is Timmermans met zijn weblog begonnen? “Om de noodzaak van Europa onder de aandacht te brengen wil ik alle communicatiemiddelen die me ter beschikking staan inzetten. En internet is de thermometer van de samenleving.

Ik vind het leuk om een inkijkje te geven in mijn werk. Het heeft ook een element van verantwoording, het hoort bij mijn functioneren als politicus om transparant te zijn. Bovendien disciplineert het om iets te schrijven in 500 tot 600 woorden, de essentie helpt me in mijn denkproces. En ik schrijf over wat mij bezighoudt, ik laat me niet door anderen vertellen waar Europa over gaat.”

Alle reacties worden toegestaan
Het is een bewuste keuze om alle reacties op het weblog toe te staan, hoewel daarover intern op het ministerie wel een discussie aan vooraf is gegaan. Timmermans: “We laten alles toe, je moet je als politicus kwetsbaar durven opstellen. Soms zit iemand met een reactie wel op het randje van belediging. Maar zo langzamerhand zie je wel dat de mensen onderling elkaar meer gaan corrigeren en met constructieve reacties komen. Wat opvalt is dat een klein groepje mensen de discussie soms domineert. Ze weten het ook altijd zo te draaien dat het weer over hun eigen stokpaardje gaat. Wat me daarbij opvalt is de chagrijnige toon. Maar goed, de toon op internet is nu eenmaal anders dan in onze dagelijks omgang. Dus als je het in het licht van het medium beziet, valt het ook wel weer mee. Ik merk wel dat mensen soms schrikken als ik reageer.”

U moet het niet persoonlijk opvatten, hoor
“Soms kom ik mensen ook ‘in real life’ tegen. Dan wordt er wel eens tegen me gezegd: “U moet het niet persoonlijk opvatten, hoor.” Maar hoe moet ik het dan opvatten? Ik ben tenslotte een persoon. Ik heb moeite met het feit dat er vaak getwijfeld wordt aan je integriteit en motieven. Waarom kunnen we in Nederland persoonlijk integriteit niet meer onderscheiden van politieke motieven? Het houdt mij sowieso enorm bezig hoe het komt dat mensen zo tevreden zijn met hun persoonlijk leven, maar ontevreden zijn over de publieke ruimte en daarin ook weinig verantwoordelijkheid nemen. Ik moet me wapenen tegen het cynisme dat ik tegenkom, maar ga stug door. Ik ben ervan overtuigd dat optimisme het uiteindelijk wint.”

Weblogs van andere bewindspersonen
Volgt Timmermans de weblogs van zijn collega’s? “Ik lees het weblog van Jet Bussemaker van VWS wel eens, al post ze niet zo regelmatig.

En verder lees ik regelmatig de weblogs van Carl Bildt, de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken, en David Miliband, de Britse minister van Buitenlandse Zaken.” Tijdens de analyse van de weblogs van de Nederlandse bewindslieden bleek dat ze over het algemeen moeite mee hebben om er tijd voor vrij te maken. Hoe kijkt Timmermans daar tegen aan? “Het is een heel persoonlijke keuze hoe je je tijd besteedt. Het kost mij relatief weinig tijd en ik schrijf overal en altijd, bijvoorbeeld ’s avonds laat of in het vliegtuig. Ik kan natuurlijk niet op elke reactie reageren, daar krijg ik ook wel eens opmerkingen over. Maar dat gaat nu eenmaal niet en dat probeer ik in mijn reacties ook wel eens aan te geven.”

Internet wordt nog steeds onderschat
Sommige ministeries zijn in toenemende mate bezig met ‘burgerparticipatie via internet’.

Wat vindt Timmermans van deze ontwikkeling? “Er wordt nog steeds onderschat wat je met het medium kan. Het is fascinerend te zien dat dit een normaal communicatiemedium is geworden voor alle generaties. Zelfs mijn ouders zijn volop actief op internet. Het heeft ook een enorme impact op bedrijven en organisaties, kijk bijvoorbeeld naar hoe de muziekindustrie is veranderd. Ook voor de overheid heeft het de nodige gevolgen. Men is gewend aan allerlei filters voor de top, maar nu zit de top meteen ‘op straat’. Wat dat betreft zouden we ook de ministeriële verantwoordelijkheid moeten moderniseren, zodat ambtenaren voldoende bewegingsruimte hebben om mee te doen aan het debat in de publiek ruimte. Bij het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn we ook intern nog niet goed genoeg georganiseerd op het gebied van nieuwe media, de kennis is nog beperkt. Ik zou bijvoorbeeld best videopostings willen gaan doen en heb nu ook een laptop met camera, maar dat is intern nog niet eenvoudig om voor elkaar te krijgen.”

Ik kan geen tekst uitspreken die niet van mezelf is”
Timmermans schrijft niet alleen zijn eigen weblog, maar heeft in tegenstelling tot andere bewindspersonen geen speechschrijvers in dienst. “Ik heb wel iemand die research voor me doet en dingen voor me uitzoekt. Maar ik kan geen tekst uitspreken die niet van mezelf is. Bovendien willen communicatiemensen vaak iets in een speech stoppen met nieuwswaarde, wat dan vaak banaal is. Ik ga liever voor de mooie analyse of een coherent verhaal, wat overigens vaak ondergewaardeerd wordt.” In de praktijk blijkt dat journalisten vaak van tevoren een speech willen hebben, maar zo werkt dat bij deze staatssecretaris niet. Journalisten worden altijd uitgenodigd te komen luisteren, maar die moeite wordt niet altijd genomen.” Timmermans zegt tot besluit: “Je moet niet ten behoeve van de beeldvorming over jouw persoon iets roepen dat je niet kan waarmaken. Dat gedrag holt de politiek uit. Ik wil dat dus ook niet doen. Misschien is de consequentie dat ik daardoor wat minder zichtbaar ben in de media, maar ik merk dat het wel goed is voor het vertrouwen dat mensen in mij als staatssecretaris hebben.”

Dit interview hoort bij het artikel ‘Hoe gaat het met de weblogs van de kabinetsleden?‘.

Renata Verloop ondersteunt organisaties bij het professioneel inrichten van hun webmanagement. Dit doet zij via haar bureau WEBMANAGEMENT.nl met advies, interim management en training.