Technologie: moeten we alles willen maken?

Column – Het zijn vier woorden van drie letters, met als enige klinker de ‘a’. De iets uitgebreidere versie van ‘als kan, dan zal’, luidt: als iets mogelijk is, dan zal het gebeuren. Ooit werd het mogelijk om muziek vast te leggen in hanteerbare bestanden (mp3). Een kleine schijf en een heel vriendelijk interface leverden de iPod op. En wat bleek? We gingen het gebruiken. De mens bleek bereid een mindere geluidskwaliteit te willen inruilen voor de draagbaarheid. Het kon, het gebeurde en de markt pikte het.

Google Glass

Google Glass kon ook gemaakt worden. Het was mogelijk om een computer kleiner dan een vingerhoed op een brilmontuur te plaatsen. Om er een cameraatje aan te verbinden. En een microfoon. En een heel klein scherm dat vanuit een ooghoek leesbaar was. Het kon gemaakt worden en dus werd het gemaakt. En vervolgens bleek dat de mens er nog niet aan toe was. Of misschien wel nooit aan toe zal zijn, wie zal het zeggen? De technologie daagde de mens uit, en droop vervolgens af.

Als kan dan zal

Super Stream Me

Het kan ook een televisie-format zijn dat bedacht wordt en ook mogelijk is. Een format waarin enkele levens enkele weken lang, iedere minuut, dag en nacht, niet alleen worden gevolgd, maar ook worden uitgezonden. Beeld, geluid, locatiegegevens, drankverbruik, calorieën, hartslag, zaadlozingen; het kan allemaal geregistreerd worden, dus wordt het geregistreerd. Als kan, dan zal. En om het te verantwoorden, noem je het Super Stream Me, een experiment om uit te vinden hoe technologie en social media onze levens beïnvloeden. Het krijgt een wetenschappelijk motief. Of er naar gekeken wordt, is een volgende vraag, een vraag die minder urgent is als het om een publieke omroep gaat, in dit voorbeeld de VPRO.

Het proces van de vooruitgang

Is dit wat Hannah Ahrendt (filosofe, 1906 – 1975) ‘Het proces van de vooruitgang’ noemt? Een proces waarbij mensen gelegitimeerd door de wetenschap voortdurend op zoek gaan naar de grenzen van het mogelijke (‘kan’) en dit vervolgens ontwikkelen (‘zal’). Er wordt niet gekeken naar de zinvolheid of betekenisvolheid. We weten alleen dat het nieuw is.

Iets nieuws hoeft niet ten dienste van de evolutie te staan. Wat is het nut van een app waarbij we met twee foto’s elkaars gezichten kunnen verwisselen? Waarom zouden we dat gebruiken? Misschien is het antwoord wel dat het gewoon leuk is.

Er wordt niet gekeken naar de zinvolheid of betekenisvolheid. We weten alleen dat het nieuw is.

Waarom worden de gegevens in het kadaster niet driedimensionaal opgeslagen? Het kan, dus het gebeurt ook. Het nieuwe station in Delft wordt in drie dimensies kadastraal vastgelegd.

Ouderen en sensoren

Zorginnovator FocusCura implanteert sensoren in muren en op ijskasten van de adressen waar zorg wordt geleverd. Bewoners kunnen pleisters met sensoren krijgen. Voordeel: ouderen kunnen langer in hun eigen omgeving blijven wonen. Via een laagdrempelige Skype wordt er gebingood. Iedere stap van de bewoner wordt geregistreerd. Als het systeem ergens iets ongewoons signaleert, wordt een familielid gewaarschuwd. Als kan, dan zal.

Biohacking

Er zijn ook volstrekt gezonde burgers die zich vrijwillig laten implanteren. Biohacking. Hun cholestorol, bloedwaardes, bloeddruk en hartslag wordt permanent gemeten. Ze hebben geen sleutels meer nodig, niet voor hun auto, niet voor hun huisdeur, niet voor hun smartphone. Allemaal automatische herkenning. Waarom? Omdat het kan. Is straks iedere burger geïmplanteerd? Wie zal het zeggen.

Ik stap een Uber-taxi in. Op de speakers van de auto speelt de muziek die ik op mijn Spotify-account beluisterde via de oortjes van mijn smartphone. Als kan, dan zal.

Windmolens

Heel ander voorbeeld. Windmolens. Waarom maken we van de horizonvervuilende windmolens niet een dansend lichtballet? Je rust de uiteinden van de wieken uit met een laserstraal en laat hen verbinding maken met de buur-molen? Zodat er een stralenspel ontstaat dat de aandacht van de troosteloosheid afleidt, misschien zelfs wel prachtig is. Ieder kwartier een voorstelling van een paar minuten. Het kan, dat leidt geen twijfel. Dit is precies het project waarmee Studio Roosegaarde bezig is, het heet Windlicht en is te zien in Sint-Annaland. Nog even en je koppelt het aan muziek die op de maat van het windritme te horen is via een FM-zender die je vanuit je auto beluistert. Ik bedoel maar.

Als kan, dan zal.

Het perfecte, het onsterfelijke

Hannah Ahrendt spreekt over de ‘ongelimiteerde vooruitgang’. Mensen willen in principe het perfecte, misschien wel het onsterfelijke. En datgene wat onze vijf zintuigen samenbrengt en tot een begripvol geheel maakt, verkeert in de illusie dat altijd alles beter kan. Het woord zegt het al: het is een illusie.

Miljarden apparaten in deze wereld kunnen verbindingen met elkaar leggen. Technisch is het allemaal mogelijk. En als het mogelijk is, zal iemand het proberen. Het zijn de goeden en de kwaden die er mee bezig zijn, de doeners van de dag en de nuttelozen van de nacht. En uiteindelijk is het de mens die het vonnis velt.

Like or dislike.

Gebruik of ongebruik.