Online toegang voor iedereen; dat is toch logisch?

Iedere winkel en iedere openbare gelegenheid in Nederland is verplicht rolstoeltoegankelijk. Kleuren, lettertypes en vormen van openbare bewegwijzering zijn het gevolg van maandenlange studies. Stoepen worden verlaagd zodat iedereen de stoep kan opkomen, zowel ouderen en kinderen als mensen met beperkingen. En natuurlijk jij en ik. Maar hoe is het eigenlijk geregeld met de laagdrempeligheid van de online wereld?

Wat leren we van de geschiedenis?

In 2004 heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de webrichtlijnen in het leven geroepen, met als doel toegankelijkheid en kwaliteit van overheidswebsites te verbeteren. In 2006 werd bepaald dat alle rijksoverheidswebsites in 2010 aan de webrichtlijnen zouden moeten voldoen en dit werkveld werd in 2008 uitgebreid met alle gemeentes, provincies en waterschappen.

Het is op moment van schrijven 7 juni 2012, en er zijn inmiddels zo’n 30 tot 35 overheidswebsites die daadwerkelijk voldoen aan de webrichtlijnen en zo’n 50 tot 70 websites die hard op weg zijn dit waarmerk te behalen. Met name de laatste maanden groeit het aantal gestaag, maar het is wel 1,5 jaar na de deadline en er zijn nog honderden overheidssites, die geen enkele aandacht hebben geschonken aan het verlagen van drempels.

Zelfs mogelijke celstraf voor de verantwoordelijke beleidsmedewerker is blijkbaar onvoldoende beweegreden! En hoe zit het dan eigenlijk met de toegankelijkheid van de miljoenen Nederlandse websites die niet onder de rijksoverheid vallen? Er zijn geen onderzoeken naar gedaan, maar mijn onderbuikgevoel en mijn ervaring met het maken van toegankelijke websites de afgelopen jaren, stellen mij niet gerust.

Een HBO-opleiding nodig om een website te begrijpen?

Het resultaat is dat 4 miljoen Nederlanders in meer of mindere mate beperkingen ervaren met het gebruik van websites. Omdat kleuren te weinig contrast ten opzichte van elkaar hebben, teksten veel te complex zijn geschreven of omdat sites op de verkeerde manier zijn gebouwd. Het kan niet de bedoeling zijn dat alleen mensen met een HBO-opleiding de informatie op de website van een willekeurige verzekeraar kunnen begrijpen. En het kan de bedoeling zijn dat iedere winkel toegankelijk moet zijn en ook is, maar iemand met bijvoorbeeld slechter zicht, of iemand in een rolstoel ondertussen niet zijn of haar boodschappen online kan bestellen en ze tot in de keuken kan laten bezorgen. Dat zou immers pas echt drempels verlagen, nietwaar?

Welke beweegredenen doen er toe?

De commerciële (meer)waarde van toegankelijkheid wordt over het algemeen overschaduwd door de negatieve ervaringen die mensen hebben met beperkingen en het proces van toegankelijk bouwen. Dat terwijl deze wel degelijk interessant is, ook al zijn voorbeeldcases vooralsnog dun gezaaid. Het mooiste voorbeeld is voor mij de website van Tesco, een grote supermarktketen in Groot-Brittanië.

Tesco heeft in 2011 een nieuwe website gelanceerd in samenwerking met de Engelse overheid. Hoewel over het uiterlijk van de site nog wel te twisten valt, is de site wel in verregaande mate toegankelijk gebouwd. En dat heeft Tesco in haar portemonnee gevoeld. De conclusies van Tesco op een rijtje:

• 66% minder onderhoudskosten, makkelijker en sneller om aan te passen of uit te breiden
• Natuurlijke zoekresultaten groeiden met 30%
• 75% minder laadtijd per pagina en dus een vermindering in servers
• 13.000 bezoekers meer per maand door betere ondersteuning van (mobiele) browsers
• De kosten van de nieuwe site zijn terugverdiend in 5 tot 6 maanden

Toegankelijkheid is niet sexy

En ohja, de site was dus veel toegankelijker voor mensen met een beperking! Voor de meeste ondernemers zullen de cijfers echter op de eerste plaats staan en zal daarna pas hun maatschappelijke betrokkenheid ter zake doen. Dat is althans de conclusie die ik heb kunnen trekken nadat ik de afgelopen maanden namens Microsoft Nederland met zo’n 10 tot 15 internetbureaus heb gepraat over de algemene houding ten opzichte van toegankelijkheid. De meeste bureaus gaven helaas aan toegankelijkheid voornamelijk in een project mee te nemen, wanneer de klant hierom vraagt. Slechts enkele bureaus zijn proactief aan de slag met toegankelijkheid uit intrinsieke en morele motivatie.

En eerlijk gezegd – met pijn in mijn hart,  ik begrijp de houding wel. Toegankelijkheid is geen sexy begrip, het kost inderdaad iets meer tijd een website goed toegankelijk te maken en voldoen aan de webrichtlijnen is, dankzij de complexiteit en impact van enkele richtlijnen, niet altijd even leuk.

Ze vergeten echter de morele kant; hoe durf je iemand buiten te sluiten? En vooruit, voor hen wellicht belangrijker; ze vergeten de commerciële waarde zoals het voorbeeld van Tesco laat zien. Het wordt tijd om te ontdekken of deze commerciële waarde voldoende aanknopingspunten biedt om verschil te gaan maken.

Het verdrag van Schiphol: startpunt van Toegang voor Iedereen

Om die reden is gisteren het verdrag van Schiphol ondertekend door 6 bedrijven uit de top 100 van Nederlandse ondernemingen. Met het ondertekenen van dit verdrag beloven Wehkamp, Essent, de Schiphol Groep, Vodafone, Rabobank, Microsoft Nederland en communicatiebureau Hemels van der Hart het komende jaar een onderdeel van hun organisatie in verregaande mate toegankelijk te maken. Niet per se conform de webrichtlijnen, maar op een zinvolle, pragmatische en effectieve manier. Uiteraard met de webrichtlijnen als leidraad.

De ervaringen die ze hierbij opdoen en de tips en trucs die ze ervaren, worden gedeeld via de website, om zo andere organisaties in Nederland te inspireren. Met als belangrijkste doel deze organisaties te motiveren zich aan te sluiten om net als de ondertekenaars toegankelijkheid op te nemen in hun bedrijfsstrategie.

Effectieve oplossingen voor online toegankelijkheidsproblemen

Zo kan iedere onderneming zich digitaal aansluiten bij dit project, dat Toegang voor Iedereen is genoemd. Met deze beweging willen de partijen feedback verzamelen over de toegankelijkheid van hun eigen websites (schroom dus niet je mening te geven!) en met elkaar én met behulp van de rest van Nederland tot pragmatische en effectieve oplossingen te komen voor veelvoorkomende toegankelijkheidsproblemen op internet.

Het is hoog tijd om niet langer de discussie aan te gaan of de webrichtlijnen wel of niet succesvol zijn en of ze wel of niet ergens toe leiden. We moeten ons weer gaan bekommeren om het eindresultaat; een toegankelijker internet. Met Toegang voor Iedereen hopen de ondertekenaars van het verdrag van Schiphol een pragmatische, resultaatgerichte beweging te organiseren, die met elkaar tot slimme oplossingen gaan komen. Dus wat let je? Sluit je aan en maak verschil!